تأثیر حسن ظن و سوء ظن ما در رفتار دیگران

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا حجت‌الاسلام جواد محدثی در برنامه «منشور امیر» رادیو معارف با توجه به آثار مثبت حسن ظن گفت: امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در حکمت‌ 248 نهج‌البلاغه می‌فرماید «کسی که به تو گمان خوبی دارد، گمانش را با عمل تصدیق کن.» گاهی بدبینی به افراد صالح و بی‌گناه سبب می‌شود در مسیر خلاف قرار گیرند و خودشان را منطبق با گمان بد دیگران کنند. فرض کنید به کودکی که دزدی نکرده است، القاء کنید دزدی کردی؛ ممکن است توسط لجاجت کودکانه به همان مسیر برود.

وی با اشاره به اینکه گاهی حُسن ظن به اشخاص باعث می‌شود به صالحیت کشیده شوند، گفت: فرض کنید به کسی بگوییم شما آدم خوب و خوش‌قول و درستکاری هستید. من تو را انسان شریفی می‌شناسم. یعنی حُسن ظن خود را به او ابراز کنیم. چه بسا اگر شخص این طور هم نباشد، قضاوت ما نسبت به او باعث شود خود را اصلاح کند. یعنی همان تصدیق ظن یا درست در آوردن گمان نیکی که یک نفر به او ابراز می‌کند. این‌ها همگی از آثار خوش‌بینی و حُسن ظن نسبت به دیگران است.

محدثی ادامه داد: امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) می‌فرماید هر کس به تو گمان خیر داشت، با سخن و نوع رفتارت کاری نکن دروغ از آب در بیاید و بر خلاف خوش‌گمانی او ظاهر شود. مثلاً اگر کسی به شما گفت من شما را اهل مسجد و نماز می‌دانم، نباید بگویید این طور نیست و من اصلاً تاکنون پایم را درون مسجد نگذاشتم. یا اگر کسی خیال کرد شما فرد خوب و خیّری هستید و نیاز خودش را با شما مطرح کرد، طوری رفتار نکنید که خلاف تصور او از آب در بیاید. یعنی او را طرد نکنید بلکه او را کمک کنید. این مسأله نوعی تشویق به خوب بودن و نیکوکاری هم است.

وی با بیان اینکه باید نسبت به خداوند هم گمان نیک داشت، گفت: در آیات و روایات به حسن ظن نسبت به خداوند تأکید شده است. نگوییم خدا مرا نمی‌آمرزد و دعایم را نمی‌پذیرد. امام رضا (علیه‌السلام) فرمود: «أَحْسِنِ الظَّنَّ بِاللَّهِ» به خداوند گمان نیک داشته باش زیرا خداوند می‌فرماید «أَنَا عِنْدَ ظَنِ‏ عَبْدِيَ الْمُؤْمِن‏»؛ یعنی من نزد گمان بنده‌ام هستم که به من مؤمن است». وقتی خداوند می‌خواهد طبق خوش‌بینی بندگان نسبت به خود عمل کند، این شیوه باید در رفتار بندگان وجود داشته باشد؛ یعنی کسی که به شما خوش‌بین بود و شما را امین می‌دانست، با دروغ و خیانت اعتماد و خوش‌بینی او را خراب نکنید بلکه طوری رفتار کنید که به تعبیر حضرت، گمان او را تصدیق کنید و همان گونه که می‌پندارد عمل کنید.

انتهای‌پیام/