زاهدان| روز جهانی تالاب یا روز عزای هامون

به گزارش خبرگزاری تسنیم از زاهدان، اوضاع تالاب‌ها اصلا خوب نیست دریاچه ارومیه 1.5 میلیارد متر مکعب آب دارد و هامون کمتر از 30 میلیون مترمکعب یا به عبارتی 99 درصد آن خشک است، اما  مسئولان شمال غرب نگران روند احیای دریاچه ارومیه هستند و مسئولان جنوب شرق امیدوارند تا با بارش‌های زمستانی تالاب هامون احیا شود.

محمد مهدی شهریاری استاندار آذربایجان غربی همین دیروز با ابراز نگرانی از وضعیت دریاچه ارومیه، گفت که نگرانی دریاچه ارومیه یک نگرانی ملی است و دولت تمام توان خود را برای احیای آن به کار بسته است.

محمد باقرزاده کریمی مدیر امور تالاب‌های سازمان محیط زیست نیز 7 بهمن امسال با بیان اینکه سطح دریاچه ارومیه 2755 کیلومتر نسبت به بلند مدت کاهش داشته است. گفت: اکنون حساسیت‌ها روی سانتی‌مترهای دریاچه ارومیه است که این یک رویکرد خوب است.

وی در عین حال گفت که متأسفانه سطح تراز دریاچه اکنون 25 سانتی‌متر نسبت به پارسال و 4 متر و 36 سانتی متر نسبت به بلند مدت کاهش یافته است.

اما اداره کل محیط زیست سیستان و بلوچستان در همین روز یعنی 7 بهمن با اعلام خبر رهاسازی حق‌آبه 30 میلیون مترمکعبی به تالابی که 17 میلیارد مترمکعب گنجایش دارد، نوشت: خون تازه یه رگ‌های خشک هامون تزریق شد. 

این درحالی است که کارشناسان و برخی مسئولان سیاسی شمال استان این اظهار نظر محیط زیست استان را نکوهش کرده و تاکید کردند که 30 میلیون مترمکعب آب برای تالابی که 100 درصد آن خشک شده و ظرفیت آن چندین میلیارد مترمکعب آب است، "هیچ" بوده و کارایی ندارد.

تصاویر ماهواره‌ای گویای خشک بودن هامون است

هوشنگ ناظری فرماندار زابل به صورت تلویحی به کم‌فایده بودن حق‌آبه داخلی برای هامون اشاره و به خبرنگار ما گفت: براساس نقشه‌های ماهواره ای مشخص می‌شود که ما در تالاب هامون چی داریم و چه  نداریم، پس مسئولان ما باید نسبت به اظهار نظرهای خود مواظب باشند.

وی در ادامه به هدر رفتن آب در مسیر طولانی بین منبع آب داخلی یعنی چاه‌نیمه تا تالاب «هامون هیرمند» اشاره کرد و گفت: آبی که با سمت تالاب می رود در طول مسیری که طی می‌کند از طریق پمپ‌های کشاورزی میانه راه برداشت می‌شود. و همه آن به تالاب نمی‌رسد.

ناظری در بخش دیگری در باره اینکه آیا کارگروه استانی احیای هامون تصمیم به رهاسازی این 30 میلیون مترمکعب آب در شرایط کاهش شدید بارندگی گرفته است یا تصمیم فردی بوده است، گفت: کارگروه فقط میزان حق‌آبه سالانه که 60 میلیون متر مکعب است را تعیین کرده است، اما اینکه این آب از کجا و به کجا هدایت شود توسط محیط زیست تعیین می‌شود.

عضو کارگروه استانی احیای تالاب هامون در پاسخ به اینکه چرا وقتی کانون‌های گرد و غبار در تالاب مشخص است، این آب به سمت کوه خواجه می‌رود و محیط زیست این محدوده را جزو کانون‌های برخواست گرد و غبار می‌خواند، افزود: محیط زیست می توانست این آب را در محیطی رها کند که کانون اصلی ریزگرد است و در آنجا نیزار وجود دارد تا باعث ماندکاری بیشتر شود.

وی با بیان اینکه بالاخره باید این رهاسازی در سال انجام شود اما اینکه در چه زمانی و به سمت چه مکانی رهاسازی شود مهم است. ادامه داد: در واقع آنچه ما به آن از مدیریت آب یاد می‌کنیم اینجا باید خود را نشان دهد. براساس زمان و شرایطی که در آن قرار داریم می توان تصمیم گرفت که این میزان آب در چاه نیمه ذخیره شود یا در تالاب رها شود تا نهایت استفاده را از آب ببریم.

کاهش بارش‌ در افغانستان و احتمال سالی بدون سیلاب‌ برای هامون

احمد قرایی رئیس پژوهشکده تالاب‌ بین‌الملی هامون در گفت‌وگو با خبرنگار ما از کاهش بارش‌ها در افغانستان خبر داد و گفت: وضعیت بارش امسال در افغانستان طوری بود که در ایالت‌های هم مرز با ایران تاکنون دو بار نماز باران اقامه شده است و با توجه به این شرایط باید منتظر خبرهای بدی باشیم چرا که وضعیت خشکسالی در آن جا هم رو به تشدید است.

وی افزود: اگر امسال آبی از سوی افغانستان جاری نشود همین 60 میلیون متر مکعب حق آبه داخلی تالاب هم زیر سوال می رود چرا که اولویت آب منطقه‌ای تامین آب شرب مردم است.

قرایی ادامه داد: پس باید برای ذخیره آب در بخش‌های مهمتر تالاب برنامه‌ریزی کنیم. باید پیش‌بینی کنیم اگر در سال آینده آبی برای رهاسازی حق آبه داخلی وجود نداشته باشد چه باید کنیم؟ هر چند که این اقدامات باید حداقل 8 سال پیش انجام می‌شد و اکنون کمی دیر است.

رئیس پژوهشکده تالاب هامون با انتقاد از نبود اطلاعات آماری در باره تالاب هامون، گفت: مسئولان اول باید بپذیرند که اطلاعات اولیه از وضعیت تالاب وجود ندارد. اطلاعاتی که می توان بر سر آن با افغان‌ها مذاکره کرد. افغانستان اطلاعاتی از ما می‌خواهد که نداریم و ما اطلاعاتی از آن‌ها می خواهیم که آن‌ها ده برابر آن را دارند.

امیدواری محیط زیست نسبت‌ به بارش در افغانستان

نیره پورملایی مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان اما امیدوار است که با بارش‌های زمستانی شاهد سیلاب‌های بهاری و آبگیری طبیعی تالاب هامون در پایان امسال و سال آینده باشیم.

اما به عقیده کارشناسان فقط امیدواری کافی نیست، امید خوب است ولی مطالعات علمی و بررسی‌های کارشناسی از وضعیت بارش‌های امسال در افغانستان و بسیاری مسائل دیگر باید معیار تصمیم گیری باشد، نه اینکه با حل موانع مسیر انتقال آب به تالاب هامون به سبب اجرای طرح انتقال آب به مزارع سیستان تصمیم گیری شود که 30 میلیون متر مکعب آّب به سوی هامون روانه شود.

این در حالی است که تصاویر ماهواره‌ای از حجم و ضخامت پوشش برف ارتفاعات افغانستان نشان می‌دهد که تاکنون اوضاع بارش در این کشور مناسب نبوده و نسبت به پارسال به شدت کاهش یافته است.

بی‌اعتنایی افغانستان به معاهده تقسیم آب هیرمند

تالاب بین‌المللی هامون با مساحت 5660 کیلومتر مربع بین ایران و افغانستان مشترک بوده و تمام حوضه آبریز آن در افغانستان قرار دارد، بطوری که به صورت عمده آب آن از رودخانه‌های "هیرمند، فراه و خاش‌رود" این کشور تامین می‌شود.

بر خلاف معاهده تقسیم آب کشاورزی رودخانه هیرمند [مصوب سال 1351] بین ایران و افغانستان، تاکنون این دو کشور معاهده‌ای برای تعیین حق‌آبه تالاب هامون و مسائل زیست محیطی آن تصویب نکرده‌اند.

این موضوع سبب شده تا افغانستان بی‌اعتنا به مسائل زیست محیطی، با سدسازی‌های گسترده و مهار آب‌های مشترک مرزی سهم زیای در خشک شدن تالاب هامون داشته باشد.

از طرفی به گفته مسئولان ادوار گذشته آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان، هنوز افغانستان اصل معاهده تقسیم آب رودخانه هیرمند را نیز اجرا نکرده است بلکه  فقط سیلاب‌های غیرقابل کنترل فصلی این رودخانه را به عنوان حق‌آبه قلمداد کرده و می‌کند.

بر اساس معاهده تقسیم آب کشاورزی رودخانه هیرمند، سهم روزانه ایران از این رودخانه 26 مترمکعب آب است اما افغانستان سال‌هاست این تقویم زمانی را رعایت نکرده و فقط به سیلاب‌های فصلی که در خارج از فصل کشاورزی به ایران می‌رسد بسنده می‌کند.

انتهای پیام/ح