همدان| ابنیه تاریخی فامنین، از امامزاده "عین و غین" تا زندان بوعلی سینا + تصاویر

به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، فامنین از شهرهای استان همدان است که در 135 کیلومتری جاده ساوه به همدان واقع شده و در زمان صفویه دارای بازار بوده و در بین شهرهای شمالی همدان مرکزیت داشته است.

این شهر دارای 92 اثر تاریخی است که 36 اثر در فهرست آثار ملی ثبت شده و 56 اثر دیگر جزء آثار حفاظتی است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به تمدن قره‌تپه در جنوب فامنین، غار مصنوعی قلعه‌جوق، امامزاده ازناو، پل جهان‌آباد و حمام قدیمی اشاره کرد.

امامزاده ازناو

"امامزاده ازناو" که به نام امامزاده "عین وغین" نیز خوانده می‌شود در بخش پیشخور فامنین قرار دارد و قدمت آن به دوره سلجوقیان می‌رسد.

بقعه این امامزادگان در بالاى تپّه‌‏اى در بخش جنوب شرقى روستاى ازناو در 80 کیلومترى شمال شرقى شهر همدان واقع شده است.

ساختمان بقعه، بنایى مربّع‌شکل از نوع قبرهای چهارضلعى یک طبقه است که درگاهى رو به شمال دارد. ارتفاع بناى آن از بیرون 12.7متر و ابعاد هر یک از اضلاع آن از خارج، و از داخل 6.5 متر است.

درگاه ورودى بنا در ضلع شمالى آن قرار دارد. این درگاه، در میان یک طاق‌نماى بزرگ که دو طاق کوچک در جناحین به صورت قرینه دارد، تعیبه شده است.

فضاى داخل طاق‌نماى بزرگ پیرامون ورودى بنا به بخش‌هایى مساوى و مرتبط به هم تقسیم شده به طوری که بدیع و زیبا با آجر تراش و طرح‌هایى گیاهى و هندسى تزیین شده است و از نظر شکل کلّى با نماى ورودى گنبد علویان همدان همانندى دارد.

در وسط بنا، ضریح چوبى ساده‏اى قرار دارد که عبارتى با جوهر آبى رنگ به تاریخ 1200 هـ . ق بر آن نوشته‏اند. «... کاتب الحروف ملا محمّد هاشم همدانى شهر رمضان المعظّم سال 1200» و با توجّه به شیوه معمارى مى‏توان ساختمان اصلى امامزاده را به قرن هفتم و هشتم هجرى نسبت داد.

اهالى روستاى ازناو بر اساس نوشته سنگ قبرى که روى آن این عبارت آمده است: المتوفّاى مرحوم شیخ غین فی محرم الحرام... به بناى امامزاده‏اى که در فاصله 20 مترى شمال غربى امامزاده ازناو(عین) واقع شده، امامزاده عین اطلاق مى‏‌کنند.

سنگ قبر در محوّطه گورستان پیرامون امامزاده ازناو قرار دارد و تاریخ آن محو شده است، احتمالا تاریخ آن همزمان با تاریخ سنگ قبرى است که توضیح آن در متن بالا آمده و آن هم به دلیل شباهت خطوط هر دو کتیبه سنگ قبرهاست که خط ثلث است.

ساختمان امامزاده غین، بنایى چهار ضلعى است که با مصالح سنگ لاشه و ملات گل ساخته شده است. بنا داراى گنبدى کم خیز و بدون گریو است. زمان ساختمان دقیقاً مشخص نیست، زیرا کتیبه‌‏اى در داخل آن وجود ندارد و تنها سنگ قبرى که نام "امامزاده غین" بر آن نگارش شده در کنار و نزدیکى بنا قرار دارد.

این سنگ قبر به صورت معمول بر روى زمین قرار گرفته و در طول زمان بسیار جابه جا شده است. بناى امامزاده عین و غین به شماره 1867 و در تاریخ 21اردیبهشت ماه 1376 در فهرست آثار ملّی و تاریخى ایران به ثبت رسیده است.

غار قلعه‌جوق

این غار در روستایی به همین نام واقع شده و دهانهٔ ورودی آن 20 متر از سطح زمین ارتفاع داشته و در شیب قایم دیواره سنگی ایجاد شده‌ است.

در روایات تاریخی آمده که حکیم پرآوازه شیخ‌الرئیس بوعلی‌سیناپس از ورود به همدان، مدتی در این غار زندانی بوده‌ است.

در قله کوه مقابل این غار، برجی وجود دارد که برای دیدبانی از آن استفاده می‌شده‌ و در گذشته دارای نردبان چوبی بلندی این محل در دوره ماد یا هخامنشی حفر شده و مهندسی غار بسیار عجیب و پیشرفته است به طوری که فضا و حجم اتاق‌ها با هم کاملا قرینه است و این هنر حجاران ایرانی پیش از اسلام را نشان می‌دهد.

پل جهان‌آباد

این پل که قدمت به آن دوره صفویه می‌رسد بر روی رودخانه قره‌چای ساخته شده و دارای 5 دهانه است که 3 دهانه مرکزی دارای اندازه مساوی و 2 دهانه دیگر کوچک‌تر هستند. این پل بر روی 4 ستون سنگی پی‌ریزی شده و ملات به کار رفته در آن، آجر و گچ است.

مسجد خوش‌آباد

یکی از زیباترین آثار تاریخی شهرستان فامنین است که در 19 کیلومتری جنوب شرقی شهر فامنین قرار گرفته است این مسجد به صورت مستطیل شکل و بدون محراب است و نوع معماری و طاق و قوس‌های آن شباهت زیادی به آثار دوران قاجاریه دارد.

حمام قدیمی فامنین

یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی شهرستان فامنین است که داخل شهر و درمحلات بخش جنوبی شهر فامنین و در مجاورت مسجد جامع قرار گرفته است.

بنا از نظر پلان مستطیل شکل است و نوع معماری و طاق و قوس‌های به کار رفته در بنا شباهت زیادی به آثار دوران قاجاریه دارد. 

آتشکده تپه قره‌تپه

قدمت این بنا که در 3 کیلومتری شهر فامنین به پیش از تاریخ بر می‌گردد و از قدیمی‌ترین استقرارهای بشری است. این آتشکده محل عبادت گروهی از اهالی در عهد ساسانیان بوده است.

سایر آثار تاریخی شهرستان فامنین

مسجد بازران:قدمت آن به دوره قاجاریه می‌رسد.

روستاهای دارای باقت قدیمی: قلعه‌جوق، ازناو، باغچه غاز، زاغه‌های عشایری قشلاق گمار،

حمام‌های تاریخی: حمام خزینه امامزاده ازناو، حمام همه‌کسی و حمام امامزاده پیرنهان

غارها: هفت محراب امامزاده ازناو که در دهستان مفتح روستای امامزاده ازناو قرار دارد، غار ینگیجه، غار همه‌کسی

کاروانسرای یارم‌قیه واقع در بخش پیشخور روستای یارم قیه.

خانه شهید دکتر مفتح که در روستای "کله سر" فامنین واقع شده است.

برج گلشن مربوط به دوره قاجاریه واقع در روستای خوش‌آباد بخش فامنین

قلعه اربابی امامزاده پیرنهان واقع در روستای امامزاده پیرنهان

کتیبه پهلوی اشکانی قلعه جوق واقع در روستای قلعه جوق

گزارش از سمیه مظاهری

انتهای پیام/ش