بجنورد| گنجینه «فرهنگ‌ها»؛ گذری بر موزه‌های استان خراسان شمالی+تصاویر
استان خراسان‌شمالی در حالی به گنجینه فرهنگ‌ها نام‌گذاری و شناخته میشود که فقط ۶ موزه برای معرفی فرهنگ این دیار وجود دارد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بجنورد٬ موزه‌ها جایگاه ویژه‌ای در معرفی تاریخ و فرهنگ مردم منطقه و جاذبه‌های قومیتی هر سرزمینی دارند. بازدید از موزه‌ها در ایام نوروز و تعطیلات مختلف سال٬ شاخصی مناسب برای معرفی میزان ماندگاری وبازدید مسافران از جاذبه‌های گردشگری هر منطقه‌ای است.
خراسان شمالی از جمله مناطقی است که علی‌رغم برخورداری از مناطق دیدنی بسیار زیاد و فرهنگ چند هزار ساله٬ موزه‌های قابل توجهی نداشته و چند موزه معدود ان نیز در اثر بی‌توجهی و کمبودهای بودجه‌ای مخاطب چندانی ندارد. در معرفی موزه‌های استان خراسان شمالی اداره کل میراث فرهنگی استان٬ فقط 6 موزه را معرفی کرده است.
دو موزه شاخص استان یعنی آینه حانه بجنورد و عمارت مفخم نیز پس از زلزله سال گذشته٬ به حالت نیمه تعطیل درآمده‌اند. با این حال استقبال گسترده مسافران نوروزی از همین تعداد کم موزه‌ها٬ نشان‌دهنده نیاز تلاش جدی مسئولان برای معرفی آثار فرهنگی استان در قالب موزه‌هایی فاخر و برجسته است.
موزه آینه خانه بجنورد
بنای معروف به آیینه خانه یکی از یادمان های برجسته ی دوره قاجار خراسان شمالی است که در شمال شهر بجنورد، در منتهی الیه شمالی خیابان شریعتی قرار دارد. در دوره قاجار بنای آیینه خانه همراه با بناهای دیگری از جمله عمارت مفخم، کلاه فرنگی، حوضخانه و سردر، در باغ بزرگی قرار داشته و مجموعه دارالحکومه ی مفخم را تشکیل می داده است.
این بنا در دهه 1300 هجری، همزمان با دوره حکومت ناصرالدین شاه به دستور یارمحمد خان شادلو، معروف به سردار مفخم ساخته شده و به عنوان فضای اداری و دیوانی، برای انجام دیدارهای رسمی سردار مفخم با رجال سیاسی عهد قاجار و نیز انجام مراسم تشریفات نظامی و رایزنی در باب مسائل سیاسی و اجتماعی با سران ایل شادلو و دیگر رجال سیاسی دوره قاجار مورد استفاده قرار می گرفته است.
تالار آیینه که محور اصلی این ساختمان است در طبقه دوم قرار گرفته و از طریق دو رشته پلکان انتهای شرقی و غربی راهروی طبقه اول قابل دسترسی است. این اتاق، سه در از جنس چوب صندل دارد که با استخوان ترصیع شده اند. در ازاره ی تالار سنگ مرمر مرغوب بکار رفته و بلافاصله از بالای آن آیینه کاری شروع شده و تمام بدنه و سقف تالار را دربرگرفته است. در این آیینه کاری ها 17 طرح مختلف شامل طرح های زیبای هندسی و گیاهی، طرح چهل چراغی که در وسط تالار آویخته بوده و نیز نمای بیرونی آیینه خانه به طرز استادانه ای اجرا شده است. گرداگرد بخش فوقانی دیوارها، در قسمت قرنیز ردیفی از عکس های قدیمی شامل عکس 134 تن از رجال سیاسی و شخصیت های برجسته دوره صفوی و قاجار در زیر قاب های شیشه ای نصب شده است.
بنای عمارت مفخم؛ موزه باستان شناسی و مردم شناسی
موزه های مردم شناسی از جمله موزه های تاریخی هستند که در آن گوشه ای از فرهنگ اقوام و ملل یک منطقه را در قالب های آداب و رسوم، مشاغل سنتی و صنایع دستی به نمایش گذاشته می شود. بخش مردم شناسی موزه از سه موضوع کلی اقوام، مشاغل و آئین ها تشکیل شده است. در ادامه محتوای هر یک از بخش های موزه مردم شناسی معرفی شده است.
زندگی در هر منطقه ای با توجه به شرایط اقلیمی و باورها و اعتقادات از تنوع و تبلور خاص برخوردار است که در قالب زندگی عشایری، روستایی و شهری قرار می گیرد. در این غرفه سعی شده است که با توجه به شرایط فوق اشیاء و وسایل زندگی مرتبط با یک زندگی روستایی به نمایش درآید.
در این عمارت قدیمی آثاری از پوشاک٬ موسیقی مقامی٬ طب سنتی٬ صنایع دستی٬ چاروق دوزی٬ نساجی سنتی٬ نمد مالی٬ سفره‌های آیینی و بخش پیش از تاریخ دیده میشود.
حمام قدیمی جاجرم؛ موزه گرمابه و تاریخ شهر
حمام خزینه ای جاجرم با 700 مترمربع مساحت در دل بافت تاریخی شهر و در کنار بقایای ارگ قدیم شهر معروف به نارین قلعه و مسجد جامع تاریخی شهر قرار گرفته و به دورۀ متاخر اسلامی تعلق دارد. ورودی حمام از طریق یک سردر و 5پله به رخت کن حمام راه می یابد که خود با یک دالان ارتباطی موسوم به میاندر به گرمخانه متصل می شود.
میاندر دالان موربی است که نوعی فضای گذر برای دستیابی از فضای گرم و مرطوب گرمخانه به سرد و خشک تر رخت کن است. سایر بخش‌ها خزینه و چند اتاقک با سقف گنبدی را تشکیل می دهد. در مجموع، این حمام از پنج قسمت شامل سه قسمت درونی ودو قسمت بیرونی تشکیل شده است. قسمتهای درونی حمام عبارتند از رخت کن یا سربینه، گرمخانه، خزینه و آب انبار. قسمتهای بیرونی نیز شامل گلخن، منبع آب گرم و سرد و مخزن سوخت است.
این بنا بدلیل ویژگی‌های شاخص فرهنگی و تاریخی در سال 1386 به شماره 22212 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. مطالعات و مرمت حمام تاریخی جاجرم از سال 1386 آغاز شده و در 1390 به عنوان موزه تاریخ شهر به بهره برداری رسیده است.
موزه گرمابه و تاریخ شهر جاجرم شامل هشت غرفه است که در هریک گوشه ای از آداب و رسوم و تاریخ و فرهنگ مردم منطقه به نمایش در آمده است. غرفه‌های موزه عبارتند از غرفه استاد حمامی و غرفه پوشاک در قسمت سربینه، غرفه های دلاکی، عطاری و باستان شناسی در گرمخانه، غرفه محرم برای معرفی آیین نخل گردانی و غرفه معرفی مشاهیر و نیز غرفه معرفی صنایع دستی شهرستان جاجرم که در کنار هم تصویر گویایی از تاریخ و فرهنگ منطقه جاجرم برای بازدید کننده ترسیم می کنند.
موزه قلعه جلال الدین گرمه
قلعه جلال الدین یکی از برجسته‌ترین قلعه‌های نظامی خراسان شمالی قلمداد میشود که در سده های 7-6 هجری ساخته شده است. این قلعه با مصالح سنگ و ساروج به صورت یک شش ضلعی منظم روی سطح ناهموار و صخره‌ای تپه‌ای بلند احداث شده است. موقعیت جغرافیایی قلعه بر سر راه ارتباطی شهرها و مراکز مهم شمال شرق فلات ایران همچون نیشابور، جرجان، مرو و خوارزم اهمیت راهبردی قلعه را دو چندان می‌کرد.
قلعه جلال الدین از نظر ابعاد معماری در نوع خود کم نظیر است و باروی آن در تراز پایین و تا ارتفاع 5 متری نزدیک به 3 متر ضخامت دارد. روی هم رفته بلندای بارو در ضلع شرقی حدود 15 است.
در کف برج ها و راهروهای تراز فوقانی باروی قلعه خمره های بزرگی کار گذاشته شده که در مواقع نیاز آب یا آذوقه مورد نیاز را تامین می کرده است. هر یک از این خمره ها نزدیک به 150 لیتر حجم دارند و با در نظر گرفتن مجموع 128 خمره موجود در فضاهای مختلف برآورد میشود در این ظروف حدود 19000 لیتر یا20 تن مایع یا غله ذخیره می شده است.
موزه گرمابه وتاریخ شهر فاروج
حمام خزینه ای فاروج از بناهای دوره قاجاریه و در جنوب شرقی شهر و در بافت قدیمی واقع شده است. این حمام قدمتی حدود دویست سال قدمت دارد که توسط یزدی های مقیم فاروج ساخته شده است مساحت این حمام330 مترمربع می باشد.
حمام فاروج دارای دو در ورودی می باشد، یک در از خانه صاحب حمام (سرایه دار) برای افراد خاص و در دیگر از داخل کوچه که در اصلی و برای عموم بوده که با دو پله وارد هشتی حمام با عرض 1.5 و طول 3.20 می شویم و راهرویی به طول 30.3 و عرض 1.50 که با 7 پله وارد رختکن می شویم.
آب حمام از قنات جعفر آباد تأمین می شده و سوخت مخزن آن در ابتدا با چوب و در سال های آخرفعالیت حمام با روغن سیاه بوده است. در کنار در ورودی، سمت چپ (شرقی) اتاقی 3 در3 که محل امانت وسایل می باشد قرار دارد. رختکن به شکل چلیپایی به طول 8.5 و عرض 4 متر و حوض آبی به شکل دایره در وسط با قطر بیرونی 1.80 و درونی 1.20 قرار دارد و دور تا دور رختکن دارای سکوهایی جهت نشستن می باشد، در ضلع شمالی آن دریچه ای به ابعاد60 در 80 به آب انبار حمام باز می شود و در ضلع غربی آن نیز دریچه ای با همان ابعاد به محل شتشو (حمام) باز می گردد. سقف حمام نیز کلمبو و ضربی آن با آجر زده شده است. این حمام در تاریخ2/5/87 به شماره 23107 ثبت شده است.
موزه باستان شناسی ومردم شناسی شیروان
این موزه درساختمانی به مساحت 250 مترمربع ودرشهرشیروان احداث شده است. باتوجه به غنای فرهنگی و تاریخی شهرستان شیروان و دارا بودن آثارتاریخی ومحوطه های باستانی ازیک طرف وغنای آثار و دست ساخته‌های هنرمندان محلی دارای پتانسیل ساخت موزه در این شهر است
این موزه هم اکنون با10 غرفه وبه نمایش گذاشتن آثارتاریخی ادوارمختل تاریخ استان وشهرستان شامل بخشهای مختلفی چون دوره پیش ازتاریخ ودوره تاریخی (اشیاء سفالی)، سکه‌های دوره های مختلف ( تاریخی واسلامی)، زیورآلات، ادوات موسیقی مقامی، انواع اسلحه وشمشیر، نسخ خطی وغرفه مردم شناسی ومعرفی جاذبه های گردشگری و توریستی شهرستان افتتاح و مورد بازدید علاقمندان است.
رشد 27 درصدی بازدید از موزه‌ها
هادی سعادت طلب سرپرست معاونت گردشگری، سرمایه گذاری و تامین منابع خراسان شمالی از رشد 27 درصدی بازدید از موزه‌های استان خبرداد و اظهار داشت: از تاریخ 27 اسفند تا پایان 5 فرودین تعداد 7699 نفر از موزه‌های استان بازدید کرده‌اند.
وی در ادامه افزود: همچنین تعداد 354426 نفر از آثار تاریخی –تفریحی استان بازدید کردند که این تعداد نسبت به سال گذشته 141 درصد افزایش داشته است.
سعادت طلب تصریح کرد: در این مدت تعداد 63204 نفر مسافر در سطح استان با رشد 20 درصدی نسبت به سال گذشته اقامت داشتند.
وی به رشد 7 درصدی وسایط نقلیه ورودی به استان اشاره کردو افزود: تعداد 300 هزار و 310 دستگاه وسیله نقلیه در این بازه زمانی وارد استان شدند.
سرپرست معاونت گردشگری خراسان شمالی با تاکید بر نظارت و بازدید بر تاسیسات گردشگری خاطرنشان کرد: در مدت زمان مذکور 490 بازدید از تاسیسات گردشگری استان انجام شد.
وی در پایان تصریح کرد: آمار مجموع مسافران ورودی به استان یک میلیون و 481 هزارو 988 نفر در این مدت زمان اعلام شده است.
انتهای پیام/ ع