خرم‌آباد|خانه‌ای از جنس هنر و تاریخ؛ "آخوند ابو" میراث به‌جامانده‌ از دوره قاجار + تصاویر


«آخوند ابو» خانه‌ای برجای مانده از دوره قاجار در شهر خرم‌آباد مرکز لرستان است که سالانه میزبان مسافران زیادی از سراسر کشور است.

به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم‌آباد، در مرکز شهر خرم‎آباد در سایه‌سار ضلع غربی قلعه فلک‏‌ الافلاک بنایی زیبا به نام خانه "آخوند ابو" که مربوط به دوره قاجار است قرار دارد که این اثر ارزشمند اصیل‌ترین خانه‏‌ شهر خرم‎آباد محسوب می‎شود و در سال‌های اخیر توسط سازمان میراث فرهنگی مرمت‌شده و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

این خانه در محله قدیمی درب باباطاهر خرم‎آباد واقع‌شده ‌و دارای 730 مترمربع مساحت و درمجموع طبقات 687 مترمربع اعیانی دارد و با پیروی از بیشتر خانه‌های سنتی ایران، از دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم‌شده است که شامل اتاق‏های سه‌دری، پنج‌دری، هشتی، حیاط یا میان‎سرا است.

فضاهای تشکیل‌دهنده قسمت شمالی بنا، شامل مهمان‎خانه، شاه‏‎نشین، پنج‌دری، سه‌دری است و از چوب درخت بلوط برای ساخت آن استفاده‌شده است و مانند تمامی خانه‌های سنتی ایرانی بازشوها (پنجره‌‏ها) به سمت حیاط داخلی است.

بر اساس نظر کارشناسان معماری ایرانی اسلامی، علت باز نشدن بازشوهای خانه‌های سنتی همچون خانه ابو خرم‌آباد به بیرون و توجه به درون و حیاط، برگرفته از سنت‌های دین اسلام است؛ مصالح به‌کار رفته در سقف خانه درگذشته تیر چوبی، آهک و ماسه بوده که با مرمت‌های انجام‌شده، از پروفیل‎ها به‌عنوان نما و سقف‎های کاذب به‌صورت چوب‌های تزئینی استفاده‌شده است.

قسمت جنوبی بنا که مربوط به خدمه بنا بوده است شامل مکانی برای زندگی، طبخ غذا، انباری، سرویس ‎ها، هشتی، دالان (دهلیز) و پاره ‌‏بند (محلی مخصوص برای نگهداری چهارپایانی مثل اسب، قاطر) و چیزی به نام تخت روان بوده است.

اتاق‎های این بنا به‌صورت سه‌دری، پنج‌دری، تالار و دیگر فضاها ساخته‌شده است که هرکدام ویژگی خود را داشته‎اند مثلاً اتاق سه‌دری، اتاق‏‌خواب خانه بوده است که تزئینات کف آن سنگ، دیوارهای آن گچی و نوع قوس پنجره‎های رنگی، نعلی (ناری) است و در طاقچه‎های این اتاق وسایل روزمره مثل آیینه، جانماز و سرمه‌دان قرار می‌گرفته است.

اتاق پنج‏دری یا شاه‌نشین به‌عنوان اتاق مهمان بوده و عملکرد اتاق نشیمن را داشته، تالار که برای استفاده در فصل گرما بوده و به هوای باز نیز راه داشته، به‌عنوان تابستان نشین استفاده می‌شده است.

شمال خانه که به‌عنوان اتاق زمستان ‌نشین استفاده می‌ شده، آفتاب‎گیر و دارای بزرگ‌ترین فضای خانه بوده و ورودی اصلی و قدیمی خانه آخوند ابو نیز از خیابان فردوسی بوده که دارای تزئینات خفته راسته و خفته برگی است و ورودی کنونی بنا، در خیابان و کوچه 12 برجی است که در آن تزئینات خفته راسته قوس پوش در طاق به‌کاررفته است.

این خانه همانند دیگر خانه‌های سنتی و اصیل ایرانی دارای هشتی است، از عملکردهای هشتی که به‌صورت یک فیلتر یا فضای لابی قبل از ورود به حیاط است، ایجاد مکث و تقسیم فضا و نیز جهت انتظار است.

برای وارد شدن به فضاهای مختلفی ازجمله فضای مهمانی و اندرونی باید از راهروهای پرپیچ‌وخم که دالان نام دارند، عبور کرد اصل باز نشدن مستقیم در اتاق‌ها به فضای بیرون و داشتن حجاب مناسب به‌خوبی در این خانه پیاده شده است.

حیاط یا میان‎ سرا در خانه آخوند ابو دارای یک حوض الحاقی در وسط بنا است و مصالح به‌کاررفته در کف حیاط سنگ است که در اطراف آن فضای سبز قرار دارد.

انواع تزئینات به‌کار رفته در حیاط، آجرهای خفته راسته، دندان‏‌موشی، گل‏انداز، خفته برگی شکل و انواع طاق‎ها است و زیبایی این فضای داخلی و محوطه حیاط با صدای فواره آب هر بیننده‌ای را به وجد می‌آورد.

یکی از ویژگی‌های استثنایی این خانه، داشتن چشم‌انداز مناسب است به‌طوری‌که می‌توان از داخل حیاط قلعه فلک الافلاک ماندگارترین اثر تاریخی لرستان و زیباترین قلعه ایران را مشاهده کرد.

ایام عید نوروز زمانی است که جشنواره غذا و لباس‌های محلی در خانه آخوند ابو برگزار می‌شود و مسافران و گردشگران نوروزی  از نزدیک با انواع غذاها و لباس‌های محلی لرستان آشنا می شوند.

انتهای پیام/ ع