خرم‌آباد|خانه‌ای از جنس هنر و تاریخ؛ "آخوند ابو" میراث به‌جامانده از دوره قاجار + تصاویر
«آخوند ابو» خانه‌ای برجای مانده از دوره قاجار در شهر خرم‌آباد مرکز لرستان است که سالانه میزبان مسافران زیادی از سراسر کشور است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم‌آباد، در مرکز شهر خرم‌آباد در سایه‌سار ضلع غربی قلعه فلک الافلاک بنایی زیبا به نام خانه "آخوند ابو" که مربوط به دوره قاجار است قرار دارد که این اثر ارزشمند اصیل‌ترین خانه شهر خرم‌آباد محسوب می‌شود و در سال‌های اخیر توسط سازمان میراث فرهنگی مرمت‌شده و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این خانه در محله قدیمی درب باباطاهر خرم‌آباد واقع‌شده و دارای 730 مترمربع مساحت و درمجموع طبقات 687 مترمربع اعیانی دارد و با پیروی از بیشتر خانه‌های سنتی ایران، از دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم‌شده است که شامل اتاقهای سه‌دری، پنج‌دری، هشتی، حیاط یا میانسرا است.
فضاهای تشکیل‌دهنده قسمت شمالی بنا، شامل مهمانخانه، شاه‌نشین، پنج‌دری، سه‌دری است و از چوب درخت بلوط برای ساخت آن استفاده‌شده است و مانند تمامی خانه‌های سنتی ایرانی بازشوها (پنجرهها) به سمت حیاط داخلی است.
بر اساس نظر کارشناسان معماری ایرانی اسلامی، علت باز نشدن بازشوهای خانه‌های سنتی همچون خانه ابو خرم‌آباد به بیرون و توجه به درون و حیاط، برگرفته از سنت‌های دین اسلام است؛ مصالح به‌کار رفته در سقف خانه درگذشته تیر چوبی، آهک و ماسه بوده که با مرمت‌های انجام‌شده، از پروفیلها به‌عنوان نما و سقفهای کاذب به‌صورت چوب‌های تزئینی استفاده‌شده است.
قسمت جنوبی بنا که مربوط به خدمه بنا بوده است شامل مکانی برای زندگی، طبخ غذا، انباری، سرویس ها، هشتی، دالان (دهلیز) و پاره بند (محلی مخصوص برای نگهداری چهارپایانی مثل اسب، قاطر) و چیزی به نام تخت روان بوده است.
اتاقهای این بنا به‌صورت سه‌دری، پنج‌دری، تالار و دیگر فضاها ساخته‌شده است که هرکدام ویژگی خود را داشتهاند مثلاً اتاق سه‌دری، اتاقخواب خانه بوده است که تزئینات کف آن سنگ، دیوارهای آن گچی و نوع قوس پنجرههای رنگی، نعلی (ناری) است و در طاقچههای این اتاق وسایل روزمره مثل آیینه، جانماز و سرمه‌دان قرار می‌گرفته است.
اتاق پنج‌دری یا شاه‌نشین به‌عنوان اتاق مهمان بوده و عملکرد اتاق نشیمن را داشته، تالار که برای استفاده در فصل گرما بوده و به هوای باز نیز راه داشته، به‌عنوان تابستان نشین استفاده می‌شده است.
شمال خانه که به‌عنوان اتاق زمستان نشین استفاده می شده، آفتابگیر و دارای بزرگ‌ترین فضای خانه بوده و ورودی اصلی و قدیمی خانه آخوند ابو نیز از خیابان فردوسی بوده که دارای تزئینات خفته راسته و خفته برگی است و ورودی کنونی بنا، در خیابان و کوچه 12 برجی است که در آن تزئینات خفته راسته قوس پوش در طاق به‌کاررفته است.
این خانه همانند دیگر خانه‌های سنتی و اصیل ایرانی دارای هشتی است، از عملکردهای هشتی که به‌صورت یک فیلتر یا فضای لابی قبل از ورود به حیاط است، ایجاد مکث و تقسیم فضا و نیز جهت انتظار است.
برای وارد شدن به فضاهای مختلفی ازجمله فضای مهمانی و اندرونی باید از راهروهای پرپیچ‌وخم که دالان نام دارند، عبور کرد اصل باز نشدن مستقیم در اتاق‌ها به فضای بیرون و داشتن حجاب مناسب به‌خوبی در این خانه پیاده شده است.
حیاط یا میان سرا در خانه آخوند ابو دارای یک حوض الحاقی در وسط بنا است و مصالح به‌کاررفته در کف حیاط سنگ است که در اطراف آن فضای سبز قرار دارد.
انواع تزئینات به‌کار رفته در حیاط، آجرهای خفته راسته، دندانموشی، گلانداز، خفته برگی شکل و انواع طاقها است و زیبایی این فضای داخلی و محوطه حیاط با صدای فواره آب هر بیننده‌ای را به وجد می‌آورد.
یکی از ویژگی‌های استثنایی این خانه، داشتن چشم‌انداز مناسب است به‌طوری‌که می‌توان از داخل حیاط قلعه فلک الافلاک ماندگارترین اثر تاریخی لرستان و زیباترین قلعه ایران را مشاهده کرد.
ایام عید نوروز زمانی است که جشنواره غذا و لباس‌های محلی در خانه آخوند ابو برگزار می‌شود و مسافران و گردشگران نوروزی از نزدیک با انواع غذاها و لباس‌های محلی لرستان آشنا می شوند.
انتهای پیام/ ع