روایت شنبه‌های یک وزیر/چکش بیمه ۴۰میلیون ایرانی بر دست یک مدیر

خبرگزاری تسنیم/

در روزهای پایانی سال 96 که سالی پرحادثه بود و فراز و نشیب‌های زیادی را به‌همراه داشت و حوزه سلامت نیز از آن مستثنی نبود، میزبان مدیری از تبار مدیران بیمه‌ای ایران بودیم که افتخار خود را اخلاق مدیریتی بر مدار تعادل می‌داند، زیرا معتقد است وقتی فرزند روحانی باشی باید تعادل در تصمیمات مدیریتی را نیز رعایت کنی؛ و آفت نابسامانی‌های مدیریتی کشور را نیز به‌دلیل برخی تندروی‌ها می‌داند.

ساعاتی میزبان «طاهر موهبتی» ــ رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل سازمان بیمه سلامت ایران بودیم، مدیری که بیشتر او را با جایگاههای معاون پارلمانی و معاونت‌های وزارتخانه‌های رفاه و بهداشت می‌شناسند، مدیری که همیشه با لبخند و نکته‌گویی‌های بذله‌گویانه خود، لابی‌های موفقی در عرصه‌های مختلف مدیریتی و اعتباری در حوزه سلامت از خود به‌یادگار گذاشته است.

حال بخش نخست این گفت‌وگوی مبسوط با رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل سازمان بیمه سلامت ایران که نیمی از ایرانیان تحت پوشش بیمه سازمان متبوع او هستند پیش‌ِروی شماست:

تسنیم: برای شروع لطفاً برای آشنایی بیشتر بیمه‌شده‌ها توضیحی کوتاه درباره سازمان بیمه‌ای متبوع خود ارائه کنید.

موهبتی: سازمان بیمه سلامت در سال 74 شکل گرفته است به نام سازمان بیمه خدمات درمانی. در سال 83 به وزارت رفاه رفت و از وزارت بهداشت منفک شد به‌عنوان نظام جامع رفاه. یک استدلال‌هایی بود که باید ببینیم آن استدلال‌ها چقدر در میدان عمل محقق شد، بنابراین دوباره در برنامه پنجم اسم آن تغییر پیدا کرد که گفته شد همه صندوق‌های فعال نظام تأمین اجتماعی در نهاد اجرایی بخش درمانی‌شان باید در اینجا ادغام شود و بعد اسم آن هم سازمان بیمه سلامت شود ولی این ادغام صورت نگرفت.

بنابراین کماکان تأمین اجتماعی مستقل است، بیمه نیروهای مسلح مستقل است، 19 صندوق دیگر هم کارشان را انجام می‌دهند اما اسم آن تغییر کرد. در برنامه ششم ماده 72 قانونگذار گفته است که با حفظ شخصیت حقوقی به‌عنوان یک شرکت دولتی در چارچوب قانون بیمه همگانی به وزارت بهداشت برگردد.

سیاست‌های کلی سلامت در سال 93 ابلاغ شد؛ در آنجا که رهبر معظّم انقلاب اتفاقاً به‌درستی و کارشناسانه ذکر کردند؛ اول اینکه گفتند تولیّت نظام سلامت بر عهده وزارت بهداشت است و تولیّت را آنجا تعریف کردند که دربرگیرنده برنامه‌ریزی، سیاستگذاری، ارزشیابی و نظارت است. دوم گفتند مدیریت منابع نظام سلامت با محوریت وزارت بهداشت از طریق نظام بیمه‌ای، این‌ها مدت‌ها بود که بحث بود که؛ الگویش چگونه است؟ که در نهایت به این نتیجه رسیدند که؛ اگر کسی سیاستگذاری یا برنامه‌ریزی می‌کند اگر پول در اختیارش نباشد چه اتفاقی می‌افتد؟

تضمین سیاستگذاری و ضمانت اجرایی سیاست این است که پول دست شما باشد. همین سازمان برنامه و بودجه اگر برنامه را نگه داریم و بودجه را از او بگیریم کسی به‌سراغ  برنامه نمی‌رود، دوم اینکه اگر سیاستگذار پول دست خودش باشد به‌اندازه جیبش خرج می‌کند، اگر پول دست شما باشد من یک فرمایشاتی می‌کنم و می‌گویم پول را شما خواهی پرداخت، فلذا وقتی پول دست من است در تعیین بسته خدمت دقت لازم را می‌کنم.

حالا چه اتفاقی رخ داده است؟ این اتفاق در میدان عمل رخ داده است. از وقتی سازمان بیمه سلامت به اینجا آمد نخستین کار، مدیریت در هزینه در حد اعلا دارد رخ می‌دهد. یک بخشنامه‌ای دادیم که بیمه‌شدگان این سازمان به بخش خصوصی مراجعه نکنند البته این حکم قانونگذار برای بودجه 96 بود ولی از ابتدای سال 96 اجرا نشد، درست زمانی که عملیاتی شد و سازمان بیمه سلامت در مرداد ماه آمد و ما رفتیم مسئولیت آنجا را تحویل گرفتیم، این کار در تاریخ اول آبان عملیاتی شد، یعنی خود قانون مانده بود.

دوم اینکه ما گفتیم در رابطه با پروتکل‌های درمانی، هزینه را پایین بیاورند یعنی امروز یکی از رویکردهای اصلی سازمان به‌تبعیت از وزارت بهداشت مدیریت هزینه است. شنبه به شنبه آقای دکتر هاشمی جلسه می‌گیرد که هزینه بیمه سلامت بالا نرود و ضمن اینکه اگر کاری انجام شد پولش را هم می‌دهد، پس هم مدیریت هزینه صورت می‌پذیرد و هم از طرفی ما در 6ماهه اول سال، 2480 میلیارد تومان پول برایمان تزریق شد و بدهی‌ها داده شد.

همچنین در پنج ماه بعدی این رقم تزریقی 7400 میلیارد است. وقتی ما به دانشگاهها رفتیم و  تحویل گرفتیم 12 ماه بدهی وجود داشت ولی امروز به پنج و نیم ماه رسیده است، حتی داروخانه‌ها نیز 9 ماه بدهی داشتند. نگاه کنید وقتی که از این طرف دانشگاه طلبکار است بیمه می‌گوید هر وقت پول داشتم می‌دهم ولی از طرفی من دارم می‌بینم که بیمه‌شده من، دانشگاه خود ما که در یک وزارتخانه هستیم وضعیت به‌صورتی است که دست بنده زیر چکش است و متضرر هستیم.

یک زمانی بیمه اولویت چندمین وزارت رفاه بود زیرا حوزه اشتغال را داشت، تعاون را داشت، کار و روابط کار را دارد، به هر حال 60 سال این‌گونه بوده، همچنین تأمین اجتماعی را دارد و درمان هم دارد ولی امروز نخستین اولویت درمان است. همین اولویت‌ها است که برجسته می‌شود و ثمره‌اش را هم که دیدید و این بدهی‌ها که قابل توجه بود نسبت به سال‌های قبل که حتی چنین عملکردی نداشتیم مدیریت هزینه شد.

بنده قول می‌دهم به شما بگذارید یک سال تمام شود، چون سال 95 اگر 14000 میلیارد اوراق چاپ نشده بود و اگر چاپ نشده بود 8000 میلیارد؛ ما 13800 میلیارد تومان زیان انباشته می‌داشتیم. اوراق که چاپ شد 4400 میلیارد زیان انباشته و 1000 میلیارد  هم عدم‌وصولی بود. ولی بنده فکر می‌کنم در سال 96 علی‌رغم پیش‌بینی‌ای که 10000 میلیارد تومان بدهی ما باید داشته باشیم بتوانیم این را خیلی کمتر کنیم.

تسنیم: منتقدین می‌گویند این اوراق تنها زمان ورشکستگی را عقب انداخته وگرنه توفیقی ندارد.

موهبتی: در سیستم‌هایی مثل ما که اولاً دولتی هستیم ورشکستگی خیلی معنایی ندارد. 95 درصد منابع ما را دولت می‌دهد البته در مدیریت هزینه ما می‌توانیم تأثیرگذار باشیم. نقدی که بر اوراق وجود دارد این است که ما بدهی را می‌خواهیم بعد از 10 ماه بدهیم آخرش هم باز اوراق می‌خواهیم به فرد بدهیم، از این منظر درست است. حالا ما باید منابع کشور را ببینیم. منابع ما محدود است مثلاً 10000 میلیارد بدهی داریم حالا نگه داریم یک روزی کشور پولدار شود که این می‌شود 20 ماه یا 30 ماه، این‌که بدتر است، انتخاب بین بد و بدتر است. من فکر می‌کنم که در این انتخاب، اوراق خیلی بهتر است یعنی دیگر راهی نداریم.

تسنیم: همان منتقدین می‌گویند؛ ما چرا به این رقم رسیدیم؟ و دلیل آن را افزایش بی‌رویه تعرفه‌های پزشکی عنوان می‌کنند.

موهبتی: اولاً طرح تحول سلامت سال 93 شروع شد ولی پاسخ بدهند چرا سالیان قبل بیمه‌ها زیان انباشته داشتند. چرا در سال 83 که بنده معاون وزیر رفاه بودم بدهی‌های ما 10ماهه بود یا 15ماهه و یا 8ماهه بود، بنابراین چیز جدیدی نیست، ما باید آسیب‌شناسی کنیم که کردیم. ما معتقدیم بدهی بیمه‌ها یک بخشی از آن حتماً بسته‌ای است که ایجاد می‌شود ولی یک بخش آن این است که شما از همان روز اول تعرفه‌های پزشکی را واقعی ندیدید، ما الآن داریم 7 درصد حداقل حقوق را بیمه می‌دهیم. در صندوق تأمین اجتماعی بیمه‌شده دارد 9 درصد بیمه می‌دهد، حداقل حقوق‌بگیر آنجا 40 درصد جمعیت کشور است. من اینجا دارم 2 درصد کمتر 7 درصد می‌گیرم و حداقل حقوق من 85 درصد است. او دارد با ضرر می‌دهد، من هم به‌طریق اولی ضرر می‌دهم.

ما هزینه بیمه‌ای خانوارهای 3نفره را محاسبه کردیم مبنی بر اینکه هزینه بیمه آنها 128 میلیارد تومان است ولی درآمدی که به سازمان بیمه سلامت ایران می‌دهند 86 میلیارد است. 40 میلیارد تومان تفاوت دارد، این را ضرب در 15 میلیون جمعیت خانوار کنید و بعد ضرب‌در یک سال شود می‌شود 7200 میلیارد تومان، یعنی اگر بنده بهترین مدیریت هزینه را داشته باشم این تفاوت باز برای من زیان انباشته درست خواهد کرد.

دوم اینکه ما همان اعتبارات را هم تخصیص نمی‌دهیم.

سوم هم اینکه ما جمعیت را درست نمی‌بینیم. ما یک سیستمی می‌پیچیم، درحالی که به‌معنای واقعی، بیمه‌ اجتماعی نیستیم، زیرا از منابع به مصارف می‌رسیم یا از مصارف به منابع. حالا یک جایی دولت می‌بیند که نداریم، کاری ندارد بسته خدمت را کم می‌کند و یا مشارکت مالی فرد را بیشتر می‌کند، بنابراین باید یک تصمیمی بگیریم و اتفاقاً یکی از دلایلی که بیمه سلامت امروز رسیده به اینجا؛ این است که 11 میلیون آدم بیمه شدند که پول بیمه خود را نپرداختند، زیرا 5 میلیون آدم که اصلاً پول بیمه‌شان در طرح تحول سلامت دیده نشد.

مثلاً می‌خواهیم هزینه فرانشیز را از جیب مردم کم کنیم ولی این مابه‌التفاوت را کجا می‌خواهد بپردازد؟ یا باید دولت بدهد یا بیمه. بیمه هم که من هستم و از دولت پول می‌گیرم، معلوم است که هزینه می‌رود بالا. آقایانی که انتقاد می‌کنند بروند قانون را ببینند بند ب ماده 34 قانون برنامه چه گفته است. گفته بایستی هزینه جیب مردم را برسانی به 30 درصد. با تمام این کارهایی که ما کردیم تازه رسیده به 39 درصد یا دقیق 38.7 درصد، کمتر از این رقم باید معجزه کنیم.

به هر حال یک سبد خدمت است و یک هزینه‌ای دارد، دولت و بیمه‌ها و مردم پول می‌دهند و هر کدام هم 5 قران کمتر بپردازد دیگری باید جبران کند. وقتی به مردم گفتیم باید هزینه بستری کمتر بپردازند چه‌کسی باید جور آن را بکشد؟ یعنی بیمه‌ها و دولت؛ بنابراین معلوم است هزینه‌ها بالا می‌رود.

تسنیم: با این اوضاع منتقدین اعتراض دارند "چرا این‌قدر تعرفه‌های پزشکی افزایش می‌یابد؟".

موهبتی: خیر؛ الآن دو سال است تعرفه همان 5 درصد است و امسال هم هنوز بالا نرفته است. کتاب ارزش‌های نسبی، طرح تحول سلامت نیست. شما یک شورای عالی بیمه دارید که 12 عضو دارد و رییس آن وزیر رفاه است. دو رأی غیر از این دارد که برای تأمین اجتماعی و بیمه سلامت، این می‌شود سه رأی. وزارت بهداشت هم یک رأی دارد. سازمان برنامه و بودجه و کمیته امداد و نیروهای مسلح نیز جداگانه رأی دارند و نظام پزشکی نیز یک رأی دارد.

این تصمیمات تعرفه‌ای در این پایان جلسات شورای عالی بیمه می‌رود در سازمان برنامه و بودجه؛ حال آیا تأیید می‌شود؟ زیرا باید دید از حیث برنامه، سازمان برنامه تأیید می‌کند یا خیر. این تعرفه‌های پزشکی از حیث منابع می‌رود و در سازمان برنامه و بودجه تأیید می‌شود، بعد می‌رود در دولت تصویب می‌شود، ولی در کمال تعجب پس از عبور از این هفت خوان، منتقدین می‌آیند افزایش تعرفه‌های پزشکی را بر گردن وزارت بهداشت می‌اندازند.

به هر حال تصمیم افزایش تعرفه‌های پزشکی؛ درست یا غلط، یک تصمیم جمعی بوده، ضمن اینکه آن موقع بیمه‌ها هزینه‌ها را گفتند، ولی به‌درستی هزینه‌ها را پیش‌بینی نکردند. حال اگر مشکلاتی پیش آمده ولی با وجود این، سه سال نیز است که افزایش تعرفه‌های پزشکی فریز مانده و تغییری نکرده است، یعنی عملاً افزایش تعرفه نداشتیم. به هر حال تورم رخ می‌دهد و حقوق هم سالانه 10 درصد افزایش می‌یابد، حتی اجاره خانه بالا می‌رود و طبیعی است که تعرفه‌های پزشکی نیز افزایش یابد.

ادامه دارد... .

انتهای پیام/*