منافع عده ای مانع ثبات در بازار ارز شده است

به گزارش خبرنگار  اقتصادی باشگاه خبرنگاران پویا،یکی از مهمترین  مسائلی که در زمینه نوسانات نرخ ارز مطرح است بررسی تاثیر نوسانات نرخ ارز بر تولید واقعی و ارزش واقعی اقلام تشکیل دهنده تقاضای کل کشور است. تاثیر این نوسانات بر فعالیت های اقتصادی و در نهایت تولید کشور است. تغییرات نرخ ارز خواسته یا نخواسته علاوه بر تولید بر مخارج خانوارها، سرمایه گذاری خصوصی، صادرات غیرنفتی و واردات کشور تأثیر گذار است . همه کارشناسان معتقدند نوسانات زیاد  نرخ ارز باعث بروز اشکالات در کشور می شود و مثبت نیست و حتی دیدگاهی که طرفدار نرخ واقعی ارز در کشور است و مقدار آن را بالاتر از مقدار فعلی می داند نیز به این نکته اذعان دارد که تغیرات ناگهانی ارز در نهایت به ضرر اقتصاد کشور است. در این رابطه با عبدالمحمد کاشیان عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه سمنان گفت و گو کردیم:

تسنیم: نوسانات بازار ارز  و افزایش قیمت در روز‌های اخیر چه تاثیری بر اقتصاد ایران خواهد داشت؟

آنچه مسلم است این است که تحولات بازار ارز اثر مستقیم و بلاواسطه‌ای بر رفتار فعالان اقتصادی و زندگانی مردم دارد و چنانچه این بازار دچار نوسان و تغییرات جدی شود سریعا اثر خود را بر بازارهای اقتصادی نشان می‌دهد. علت اصلی این مساله این است که بخش زیادی از نهاده‌های محصولات تولیدی در داخل کشور و همچنین محصولات مورد استفاده مردم از طریق واردات تامین می‌شود و افزایش قیمت ارز در واقع افزایش قیمت محصولات وارداتی به طور مستقیم و محصولات تولیدی داخل به صورت غیر مستقیم را به همراه خواهد داشت که این موضوع به دلیل وضعیت رکودی اقتصاد کشور خوشایند نیست.

تسنیم: برخی کارشناسان در این رابطه با شما هم عقیده نیستند و معتقدند که افزایش کنترل شده قیمت ارز آنچنان نیز اتفاق بدی برای اقتصاد کشور نیست منظور شما این افزایش افسار گسیخته است یا به طور کلی افزایش نرخ ارز را برای اقتصاد کشور مفید نمی دانید؟

البته در کنار آثار منفی آثار مثبتی نیز وجود دارد که یکی از آن‌ها کمک به کاهش واردات و در مقابل تشویق صادرات است و دیگری اینکه فروش دلارهای نفتی با قیمت بالا درآمد بسیار زیادی را نصیب دولت می‌کند. با این وجود کفه ترازوی آثار مثبت و منفی بیشتر به سمت منفی آن سنگینی می‌کند و افزایش قیمت ارز معمولا اثر منفی بر سطح تولید می‌گذارد. با این وجود پایین نگه داشتن نرخ ارز نیز خود نوعی سیاست اشتباه است که ادامه آن در بلند مدت معمولا امکان پذیر نیست و لذا یک قیمت میانه بر اساس هدفگذاری در تورم و رشد اقتصادی توامان منطقی تر به نظر می‌رسد.

* سیاست اشتباهی که اقتصاد کشور را  به ورطه نابود برده کنترل تورم با پائین نگه داشتن نرخ ارز است

تسنیم: با این حساب آیا قیمت 4200 برای دلار قیمتی منطقی است؟

سیاستی که در سال‌های گذشته بارها مورد استفاده قرار گرفته و هر بار آثار نامطلوبی برای اقتصاد به همراه داشته، پایین نگه داشتن نرخ ارز به منظور مدیریت تورم است. در واقع چنین سیاستی یارانه‌ای است که دولت به واردات می‌دهد تا تورم را مدیریت کند و اصطلاحا نرخ ارز ابزاری است برای سیاست تورمی. با این وجود چنین شیوه‌ای چوب حراج زدن به منابع ارزی کشور است، ضمن اینکه پایدار نخواهد بود و مانند فنری است که هر روز فشرده تر می‌شود و بالاخره روزی آزاد می‌شود. سیاست منطقی در قبال نرخ ارز این است که به جای هدف‌گذاری صرف بر تورم،  هدف‌گذاری بر میزان واردات و صادرات و رشد اقتصادی کشور نیز انجام شود و قیمت ارز بر اساس یک روند منطقی و با توجه به تورم داخلی و خارجی یک روند افزایشی داشته باشد. قیمت ارز نه باید آنقدر بالا باشد که باعث تورم شدید شود و نه آنقدر پایین که باعث واردات بی رویه و کاهش انگیزه برای صادرات باشد. لذا به نظر می‌رسد با توجه به کشش بازار به سمت قیمت 6200تومانی، قیمت فعلی 4200 پایدار نخواهد ماند و انگیزه بسیار زیادی برای واردات ایجاد خواهد کرد. بهترین سیاست در قبال نرخ ارز ایجاد یک ثبات منطقی همراه با یک روند افزایشی متناسب با تفاضل تورم داخلی و خارجی در بلند مدت است.

* اشکال اساسی بازار ارز تعیین نرخ آن به وسیله دلالان و نه بانک و بازار است

تسنیم: با این حساب آیا تک نرخی شدن نرخ ارز در شراط فعلی امکان پذیر است؟

بازار ارز ایران یک اشکال اساسی دارد و آن این است که تقاضای سفته بازی و یا سرمایه‌گذارانه در این بازار با استفاده از ارز فیزیکی انجام می‌شود و به جای آنکه نرخ ارز در یک بازار بین بانکی و یا حداقل در یک بازار کاغذی شفاف تعیین شود، توسط دلالانی تعیین می‌شود که نه اسم رسمی از آنان وجود دارد و نه وابستگی آن‌ها مشخص است و متاسفانه این اتفاق در یک بازار فیزیکی انجام می‌شود. این یک مشکل ساختاری برای اقتصاد محسوب می‌شود و تا زمانی که چنین شیوه‌ای متداول است تک نرخی کردن ارز جز با چوب حراج زدن به سرمایه کشور امکان پذیر نیست.

تسنیم: بنابراین به اعتقاد شما در وضعیت فعلی راهکار چیست؟

راه حل اساسی و درست در این میان راه‌اندازی بازار بورس ارز و خصوصا بازارهای کاغذی مانند بازارهای آتی ارز و بازار اختیار خرید و فروش ارز و هدایت نیازهای سفته بازانه و سرمایه‌گذارانه به سمت این بازارها است. خاصیت این بازارها این است که بخش زیادی از مبادلات ارزی که به منظور فعالیت‌های سرمایه‌گذارانه و سفته بازانه انجام می‌شود صرفا بر روی کاغذ و بدون نیاز به ارز فیزیکی انجام می‌شود و افراد صرفا با تسویه حساب نقدی و بدون نیاز به ارز فیزیکی اقدام به مبادله ارز می‌کنند. راه اندازی بازار مشتقات ارزی نیاز به ارز فیزیکی را تا حد زیادی کاهش می‌دهد و تعادل نسبی به قیمت ها را بازمی‌گرداند، ضمن اینکه این بازار باعث ایجاد شفافیت می‌شود و پشت پرده خرید و فروش ارز را روشن می‌کند.

*منفعت عده ای مانع ثبات در بازار ارز می شود

تسنیم: چرا تاکنون چنین بازاری در ایران شکل نگرفته است؟

موضوع اول این است که سیاست‌ارزی کشور توسط بانک مرکزی هدایت می‌شود و در مقابل پلت فرم‌های بازار آتی و اختیار در حال حاضر در بورس کالا وجود دارد و این موضوع نیازمند آن است که تعامل جدی بین این دو نهاد اقتصادی شکل گیرد و یا اینکه بانک مرکزی به صورت مستقل زیرساخت‌های لازم برای ایجاد چنین بازارهایی را ایجاد کند.

موضوع دوم در این زمینه از منظر اقتصاد سیاسی قابل بحث است که همیشه در اجرای سیاست‌های اقتصادی عده‌ای متضرر و عده‌ای منتفع می شود و لذا یک سیاست اقتصادی مدافعانی دارد و مخالفانی. طبیعتا کسانی که از وضعیت فعلی سود می برند مخالف بهبود وضعیت بازار ارز و سازمان یافته شدن هستند  و ممکن است از راه حل هایی که بهبود بازار منجر می‌شود استقبال نکنند و حتی مانع شوند.  در مقابل منفعت سامان یافتن این بازارها برای مردم است و مسئولین دلسوز مدافع اصلی این جریان هستند. باید با تقویت جریان دوم به سمت بهبود و سامان دادن بازار حرکت کرد.

انتهای پیام/*