میزگرد هنر انقلاب| نجوای خط و نقش؛ بررسی جایگاه خوشنویسی اردبیل در ایران و جهان+تصاویر

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل، دومین میزگرد هنر انقلاب در اردبیل به مناسب هفته هنر انقلاب با موضع بررسی جایگاه خوشنویسی اردبیل در ایران و جهان به همت حوزه هنری استان اردبیل با حضور آیت الله سیدحسن عاملی، نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه هنردوست اردبیل در محل حوزه هنری برگزار شد.

رحمان مجرد؛ مسئول واحد هنرهای تجسمی در رابطه با برگزاری این نشست اظهار داشت: به فضل الهی و با توسل به همت تک تک هنرمندان استان، چند سالی است به مناسبت هفته هنر انقلاب اسلامی، در حوزه هنری استان اردبیل؛ گردهم می‌آییم تا خوشنویسی، را بهانه‌ای بگیریم برای کنارهم بودن.

همه ما آنقدر درگیر کار و گرفتاری های روزمره شده ایم که بعگاهیضی وقت ها حتی یادمان می رود درست زندگی کنیم و از زندگی و کنار هم بودن لذت ببریم؛ اما باید چنین اتفاق و برنامه ها را زیاد کرد تا از لحظات باهم بودن، لذت برد، چرا که ممکن است تنها چند دقیقه کوتاه یا چند ساعت در طول سال، کنار هم باشیم اما همان چند دقیقه و ساعت را درست سپری کنیم و از بودن در کنارهم لذت ببریم.

امیدواریم برنامه‌هایی از این جنس، که باعث انتقال و ترویج فرهنگ اصیل ایرانی برای نسل‌های آینده می‌انجامد، به عنوان یک فرآیند جاری، مستمر و اثرگذار را بیشتر شاهد باشیم و هر سال، بصورت مستمر برگزار گردد.

شاید، اگر به چند سال پیش برگردیم خواهیم داد که حوزه هنری، ورکشاپ‌هایی از این دست در اکثر رشته‌های هنری برگزار می کرد، اما بالا رفتن هزینه‌ها و تورم از یک طرف و ثابت ماندن بودجه حوزه هنری از طرف دیگر، باعث شد تا برنامه‌های این چنینی کم تر و کم تر شود.

اما، کم کم شاهد هستیم که حوزه هنری به روزهای اوج خود نزدیک می شود و آنچه که می‌تواند در این شرایط راه گشا باشد همدلی و همکاری مجموعه‌ای است که بصورت زنجیره‌وار درگیر آن هستند و در راس آن، اگر مساعدت ها و تلاش کم نظیر هنرمند و چهره ارزشمند استان؛ جناب دکتر «امیر رجبی» بعنوان مدیریت حوزه هنری استان و سایر همکاران ارجمندم نمی بود، قطعا حوزه هنری، در این جایگاه شایسته و مورد توجه اساتید، هنرمندان و علاقمندان نبود.

در این سال‌ها، هدف اصلی ما حمایت از تولید آثار هنرمندان استانی بوده و هست، به همین سبب برگزاری ورکشاپ های تولید اثر، را در این سال ها، بیشتر شاهد هستیم.

هرچند بودجه حوزه هنری استان در این سال ها از رده‌های آخر در میان حوزه های هنری کشور به رده‌های میانی و خوب ارتقا پیدا کرده است، اما همچنان توان خرید و حمایت آنچنانی را از هنرمندان نداریم و این تنها دغدغه شخص بنده در این سال هاست و امیدوارم با همت همگانی به این امر نیز دست یابیم و بتوانیم به معنای واقعی کلمه حداقل از هنر متعهد، انقلابی و دینی که خواستگاه اصلی آن حوزه هنری است، با حمایت های واقعی و خرید آثار فاخر هنری، معنا ببخشیم.

مجرد حضور آیت الله عاملی را در چنین محافلی مغتنم شمرد و از مساعدت‌ها و حمایت‌های وی تشکر کرده و گفت و گو پیرامون مسائل هنرمندان را راهگشا خواند.

سپس رجبی، رئیس حوره هنری سخنان خود را با تشکر از حضور آیت الله عاملی و حمایت‌هایشان که قوت قلب مسئولان هنری و هنرمندان است ابراز کرد و گفت: علاقه شما نسبت به هنر همواره راهگشا و مایه تعالی و رشد هنر این استان است، باید به اطلاع حضار رساند که اردبیل تنها استانی است که در بنیاد عفاف و حجاب کشور، حوزه هنری را به عنوان متولی اردبیل معرفی شده که این نشان دهنده اهتمام و توجه بی دریغ امام جمعه فرزانه استان است.

بعد سخن آغازین، گفت و گو پیرامون مسائل خوشنویسان و هنرمندان آغاز شد.

رجبی: حوزه هنری انقلاب اسلامی در 2 حوزه آموزش و تولید آثار هنری در شاخه‌های مختلف برای تولید آثار و تربیت هنرمندان ارزشی و انقلایب ماموریت دارد و این امر در چندین سال گذشته انجام شده، باید توجه داشت که رشد کشور در هر امر از جمله توسعه اقتصادی و سیاسی و غیره باید با تقویت زیرساخت هنری انجام شود، چرا که تقویت فرهنگ سبب تقویت تمام جوانب و مسائل خواهد شد.

آیت الله عاملی:رتبه هنری اردبیل در کشور در چه سطحی قرار دارد؟

عباس عرفانی: با در نظر گرفتن فاکتورهای علمی،هنری و رتبه های کسب شده در جشنواره‌های داخلی و خارجی برگزیدگان اکثرا از هنرمندان اردبیلی هستند و از لحاظ رتبه میتوان گفت که همواره در تمام جشنواره ها اکثریت نفرات برتر از هنرمندان اردبیل بوده اند.

باید تشکر لازم را از حوزه هنری بجا آورد که چنین اتفاقاتی را رقم می‌زنند و همواره حمایت معنوی خود را از هنرمدان دریغ نمیکنندو از شما خواهش می‌کنیم به حوزه هنری توجه وِزه ای داشته باشید،چراکه هنرمندان را تنها نمی‌گذارند.

آیت الله عاملی: اداره ارشاد و حوزه هنری تا چه حد زمینه حضور هنرمندان در مسابقات و جشنواره‌های خارج از کشور را فراهم می‌کنند و در مسابقات خارج از کشور در کدام نوع از سبک خطاطی حائز رتبه شده‌ایم؟

حسن معترض: متاسفانه موازی‌ کارهایی بسیاری انجام می‌شود.

آیت الله عاملی:دقیق تر شرح دهید، موازی کاری آیا بد است؟ برای مثال چندین خیریه در یک شهر کار مشابهه انجام می دهند که اتفاقا به نفع مردم است.

معترض: بستگی به امکانات هنری دارد؛ انجمن اردبیل با 34 سال سابقه هنوز اتاق مجزا و محل مناسبی ندارد، ما در اردبیل امکانات مناسب نداریم و اکثریت قریب به به اتفاق هنرمندان ما خود ساخته هستند، استاد صادقی و گالشی را میتوان مثال زد که دوره مقدماتی را در این شهر آموزش دیده و برای دوره عالی به سایر شهرها رفتند ولی اکنون به جایی رسیده این که با وجود این عزیزان می‌توان تا مقطع استادی هنرجو تربیت کنیم.

هنرمندان اردبیل از جانب هنر هیچ درآمدی ندارند

در مورد سوال رتبه هم باید عرض کنم که در آخرین 2 سالانه 12 نفر منتخب شدند که 3 نفر از اردبیل که آماری بسیار خوب و قابل تحسین است در شاخه نقاشی خط هم هنرمندان در گرایش های نو فعالیت‌های درخور و ارزشمندی را ارائه می‌کنند و امکانات برای تولید آثار هنری وجود ندارد و عدم همگرایی در بین هنرمندان هم یکی از معضلات اصلی و مانع پیشرفت مجموعه هنر خوشنویسی شده است.

باید گفت درآمد هنرمندان در اردبیل صفر است، هنرمندان ما از کشورهای خارجی سفارش اثر دارند ولی از خود اردبیل یا حتی کشور چنین چیزی را شاهد نیستیم که ارگانی مشتری تولیدات هنری باشد تا بدین طریق مایه رشد و ارتقا هنر و هنرمند را رقم بزند.

ناصر صادقی متولد 1355 در اردبیل و کارشناس ارشد ادبیات است که از سال 67 فعالیت هنری خود را دراردبیل نزد اساتیدی چون اسماعیلی نسب و عباس عرفانی آغاز کرده واز سال 1378 زیر نظر اساتید طراز اول کشور؛ استاد امیراحمد فلسفی و استاد مجتبی ملک زاده، آموزش دیده و در سال 1395 موفق به دریافت درجه استادی خط نستعلیق از انجمن خوشنویسان ایران شد.

این مدرس و داور خوشنویسی در کارنامه درخشان خود؛ حضور در بیش از 30 نمایشگاه گروهی و کسب افتخار در بیش از 50 جشنواره ملی و بین المللی را دارد که از آن جمله می توان؛ برگزیده برتر بخش خط نستعلیق سومین دوسالانه خوشنویسی ایران، دیپلم افتخار و رتبه اول جشنواره سراسری هنر جوان کشور، برگزیده سیزدهمین، پانزدهمین و نوزدهمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم، برگزیده اولین و دومین جشنواره سراسری وقف چشمه همیشه جاری، رتبه اول پانزدهمین جشنواره هنر و ادبیات دینی کشور، رتبه اول جشنواره سراسری پیامبر اعظم (ص)، دیپلم افتخار و برگزیده برتر جشنواره سراسری رضوی یزد را نام برد.

ناصر صادقی در توضیح اثر خود که شعر؛ همه عالم تن است و ایران دل/ نیست گوینده زین قیاس خجل/ چون که ایران دل زمین باشد/ دل ز تن به بود یقین باشد، بود اظهار داشت: باتوجه به بار معنایی بسیار غنی و فهوای وطن پرستانه و ملی این شعرمسئولیت خوشنویس در نوشتن و ادای دین به این مفاهیم متعالی بسیار سخت است، نظر به اینکه اساتید نامدارخوشنویسی این شعر زیبا را بخط نستعلیق نوشته بودند برآن شدم خط شکسته نستعلیق را برای نوشتن انتخاب کنم.

این انتخاب به علت قابلیت بالای خط شکسته نستعلیق درایجاد فرم‌های متفاوت ترکیب‌بندی ونیز تنوع اجرای حروف وکلماتش می‌باشد و در کرسی چینی نیز خوشنویس آزادی عمل بیشتری دارد، در کل اثر، دو بار کلمه ایران که شاخصه اصلی و کلید واژه این شعر است با قلم بزرگ تحریر شده تا اهمیت و نمود بیرونی اش بیشتر به بیننده القا شود وهم شماتیک اثر نیز بخوبی لحاظ شود.

آیت الله عاملی: خط نستعلیق برای ایران است و در زیبایی بی همتاست که این سخن را تمام خوشنویسان عرب تایید میکنند، در دنیا چرا ما در این امر مرجعیت نداریم، با اینکه خوشنویسان بسیار توانمندی داریم، باید آسیب شناسی شود و ما هم توام توان را برای ارتقا به کار گیریم.

رجبی: در جشنواره فجر وضعیت امسال اردبیل خیلی بود، آقای حجت مجرد به عنوان مدیر استانی این جشنواره در اردبیل بودند که نظرو گزارش خود را در رابطه این جشنواره بین المللی و اوضاع هنر تجسمی اردبیل بیان کنید؟

اردبیل، در هنر زرخیز است ولی متاسفانه متولی هنری ندارد

حجت مجرد:اردبیل، در هنر زرخیز است ولی متاسفانه متولی هنری ندارد، برای مثال در جشنواره فیلم لوگو تایپ محمد رسول الله 8 نفر برگیده شد که 3 نفر از اردبیل بود، این اتفاق بزرگیست در اردبیل چنین استعدادهایی داریم ولی متاسفانه مدیریت و درایت صحیح و دور اندیشی در متولیان امر وجود نداد تا بجای اسعتداد سوزی، استعداد سازی کنند.

اخیرا در جشنواره فجر 10 نفر به عنوان هنرمند برتر انتخاب شد که رحمان مجرد در بخش عکس انتخاب شد، در سال گذشته مهندس شیخ زاده جزو 10 نفر ایران شد و اساتید دیگری که هر کدام در شاخه هنری خود سرآمد هستند ولی این استعدادها در این شهر هدایت نمی‌شوند و بی پشتوانه می مانند و امید ما این است که حضرتعالی حمایت خود را از ما دریغ نکنید.

آیت الله عاملی: پیشنهادهای خود را در به صورت جزئی نوشته و به من برسانید که تا بررسی کنیم چگونه و از کدام مسیر باید مشکلات برطرف شود.

قهرمانی معاون هنری: در رابطه با بحث فیلم در اردبیل باید گفت در فیلم کوتاه تا 4 سال قبل جزو استان‌های سرآمد ایران بودیم ولی متاسفانه در این چند سال اتفاقتی افتاد که عقب ماندیم، اما امسال مجدد به همت هنرمندان به سمت فیلم های بلند و جوایز جهانی رفته ایم، اگر حمایت‌ها دریغ نشود ما می‌توانیم در فیلم های بلند و مستند کارهای فاخری را در سطح ملی و بین المللی ارائه کنیم ولی به دلیل مشکلات مالی تمام ایده ها از بین می ورد.

متاسفانه شاهدیم که به دلیل عدم توجه به هنرمندان، آنها شهر و استان خود را ترک کرده و به دیگر استان ها مهاجرت میکنند و در آنجا به دلیل توجه به استعداد و توانایی حمایت شده و به شکل خوبی شکوفا می شوند که امیدواریم با توجه بیشتر در استان خود چنین فرصت سوزها و مهاجرت ها را نبینیم.

شاه محمد اردبیلی: باتوجه به اینکه تخصص پژوهش بنده رد حوزه تاریخ هنر استان و منطقه است باید بگویم که کمبود منایع مطالعاتی و در دست نبودن منابع سبب شده اطلاعات جست و گریخته ای در دست باشد که آفت بزرگی برای پژوهشگران و علاقه مندان به حوزه تاریخ هنر است.

آیت الله عاملی: تمام منابع مورد نیاز را لیست کرده به من برسانید تا کتابخانه عمومی استان را تجهیز کنیم.

محمدتقی محرمی متولد 79 یکی از رویش های هنری استان است که از سال 92 شروع به خوشنویسی کرده و در سال 94 موفق به کسب مدرک ممتاز از انجمن خوشنویسان ایران شده است که حائز چندین رتبه و مقام در مسابقات و جشنواره های شده است

وی معرفی اثر خود گفت: تکنیک به کار رفته سیاهمشق نستعلیق است که روی کاغذ آهار مهره(که خودم آهار و مهره زدم) است که دارای دوایر و کشیده های تخت و کشیده های قوس دار است و به سبک قدمای نستعلیق اجرا شده باشد که پسند طبع هنرمندان عزیز شود.

در این اثر از تکنیک سیاه‌مشق نویسی استفاده شده؛تکنیکی که از اوایل پیدایش خط نستعلیق تا عصر میرزا غلامرضا اصفهانی(خوشنویس دوره صفویه) به عنوان تمرین و دستگرمی به کار میرفته که میرزا به این تکنیک از دید اثر قابل اجرا نگاه کرد و فضاهای به خصوصی در سیاهمشق هایش ایجاد نمود به گونه‌ای که در حال حاضر چنین به نظر میرسد که گویا میرزا از نظر گرافیکی،فضا سازی را کاملا میدانسته و توانای به کار گیری این دانسته ها بوده است.

در این اثر بیشتر سعی برآن شده است که با استفاده از کشیده‌‍‌ها و دوایر جاده‌ای هموار را برای نگاه ناظرین از بالا ترین کلمه یعنی <هوالمعز> تا پایین ترین کلمه <تحریر شد> ایجاد شود و دید ناظر در وسط اثر درگیر انحرافات و خستگی‌های چشم از نظر شلوغی حروف نشود.

نکته‌ای قابل بحث که در سیاهمشق وجود دارد این است که اگر یک سیاهمشق را به چهار ناحیه مساوی تقسیم کنیم(همانند نواحی مختصات ریاضی و همان ناحیه اول و دوم و سوم و چهارم) ناحیه اول نباید شلوغ باشد به چندین جهت ازجمله آن که مبدا نگاه است و اگر سنگین باشد از همان اول موجب نارضایتی دیده ها میشود و ناحیه دوم اغلب سنگین میشود زیرا همواره ناحیه سوم مانند دور برگردان نگاه را به سوی ناحیه دوم میبرد که آخرین نقطه نگاه است و ناحیه چهارم هم سنگین تر از ناحیه اول است ولی باید خلوت تر از نواحی دوم و سوم باشد که سعی بسیار شده تا این نکات را در این سیاهمشق مورد اجرا قرار داده شده باشد.

از نظر فضا بندی کلمات هم باید عرض کنم که دوایر که مانند میدان و دور برگردان هستند بیشتر در ناحیه سوم قرار گرفتند؛و همواره شمره ی تمامی دوایر رو به لفظ جلال الله اشاره می‌کنند و چینش کلمات طوری انتخاب شده که گویا دور <هوالمعز> ، لفظ جلال و جمال خداوند منان است، در حال گردشند.

در مورد ارتباط شعر و کشیده ها و انتخاب ترکیب کلمات عارضم همانطور که چشم های معشوق کشیده و دارای قوس است نوشتن کلمه چشم هم از این قائده بی بهره نمانده و کشیدگی و زیبایی قوس چشم را همانطور که در بالای صورت است در بالای صفحه ایفا کرده و همانطور که عاشق با تاکید می گوید< چشم هایت سوره والشمس میخوانند> سعی بر آن شده که با کشیده منتخب کردن کلمه والشمس به این تاکید بی اعتنایی نشده باشد.

همانطور که در صورت هر فرد دهان از تخت بودن خاصی برخوردار است در کشیده های <سف> در کلمه یوسف کشیده های تخت استفاده شده،در ناحیه دوم هم که کلمه<سنه>تکرر یافته همانند زلف یار انتخاب شده است...همانطور که عاشق میفرماید< چشم هایت سوره ی والشمس میخوانند> در مورد وصف زیبایی چشم های معشوقش است و همواره تکرار می‌شود و هیچوقت از زیبایی یار کاسته نمی‌شود در این اثر از این پدیده استفاده شده و <نند> کلمه میخوانند دوبار در حالی که انگار در حال گردش و تکرارنند نگاشته شده است.

در مورد ارتباط کشیده ها با هم قضیه انتخاب کوتاهی و بلندی کلمات استفاده شده و به خاطر این قضیه از قوس کشیده های <چشم> و <الشمس> کاسته شده که این موجب هماهنگی با کشیده تخت یوسف شده است.

بهمن حیدری متولد 1347 کتیبه نگار و طراح سنتی کاشی کاری، مدرس خوشنویسی و دارای درجه فوق ممتاز انجمن خوشنویسان ایران نیز در مورد اثر خود گفت: کار ارایه شده توسط این حقیر تنها به یک نکته ضرورتا می‌بایست اشاره شود و آن از باب مضمون شعر که بسیار بنده راتحت تاثیر قرار داد و آن قدرت اتفاق منظوم فرهاد در محدوده بسیار کوچک جغرافیایی منطقه ای، اما گستره این اتفاق از نظر احساس انسانی که چقدر بشریت را از مرز ها گذشته و دلها را تسخیر کرده است و این برداشت اینجانب را بر آن داشت که مضمون این بیت به هیچ قالب خوشنویسی آن طور که شایسته است مزین نمیشود الا به سیاه مشق، سیاه مشقی که هم زمان هم در آن تلاطم و هم از حیث آرامش و سیال بودن در اوج باشد حال بنده چقدر به این مهم دست یافتم را به دوستان هنرمندم وا میگذارم.

تسنیم: در مورد سبک کار خود بیشتر بگویید؟

بهمن حیدری: با بررسی هایی که در این حوزه یعنی سیاه مشق در حد توان انجام داده ام به این نتیجه رسیده ام که مبنای شکل گیری سیاه مشق بر عکس بعضی از محققین که بر این تصور هستند که تمرین و ممارست کلمات و حروف موجب پیدایش سیاه مشق گردیده است بر این باور هستم که سیاه مشق علاوه اینکه در مراحل بعدی به آن مهم هم میپردازد اما زوایای دیگر نیز دارد چرا که اگر تنها تمرین حروف و کلمات موجب پیدایش این نوشتار هنری میشود میبایست در شیوه های نگارش دیگرچیزی همزمان یا قبل و یا بعد این اتفاق روی میداد.

برای مثال قدمت خط کوفی از دیگر خطوط رایج بسیار قدیمی است ولی هیچ نشانه ای از این نوع کار درش دیده نمیشود ، بنابراین سیاه مشق مورد بحث که جلوه گریش در خط نستعلیق نمایان است فلسفه‌ای متفاوت از این بحث‌ها دارد و میتوان علت شکل گیری آن را به تحولات اجتماعی و سیاسی دوران تامیم داد به این شکل که تاثیرات ادبی و روحیات ایرانی از حیث گذر از زمان همانند ایجاد تحول خارق‌العاده در هر موضوعی وهر مرحله ای این تحول نگرشی به خط نیز زائقه روح بلند ایرانیست.

فلذا اگر بخواهیم در این فرصت کم به همه موارد و علل اشاره داشته باشیم مقدور نخواهد بود اما کل مطلب بر این اصل استوار است که سیاه مشق نستعلیق بر اساس تحولات فرهنگی و اجتماعی و سیاسی ادوار گذشته صورت گرفته و مبنای ملی-ایرانی دارد.

تسنیم:یکی از آثار متفاوت به لحاظ فرم، خطوطی بود توسط آقای جماعتی اجرا شد، در مورد این نوع خوشنویسی بگویید؟

بهزاد جماعتی: خط ابداعی سماع درسال 85 توسط بنده به جامعه هنری پس ازطراحی وثبت معرفی شده که افتخاری دیگری برای هنرمندان خلاق اردبیلی است؛ ترکیب فوق چرخشی است برخلاف زمان برخلاف عقربه های ساعت که همان چرخ زیبای سماع درویشان است، چرخشی عرفانی و رقص عاشقانه قلم ومرکب بر صفحه وجود که مولوی دربحث سماع صوفی عارف را انسانی جستجوگرو پویا می داند،انسانی که هماره درتکاپوی درونی اش نظر سوی معبود دارد وحرکات دست وپا وگردن وصورتش سوارمرکب عشق است عشقی پاک و درحرکت، حرکتی برخلاف همه حرکتی مختص یار حرکتی درمسیر وحدت و گذشتن ازهفت وادی عرفان ،که ازطلب شروع ودروصال حضرت دوست فنا می شود.

این هنگامه بی کران عشق است که موج دریاهای عشق انسان را لبریز یکانگی می کند،میمیراند و دوباره حیات می بخشد..چشم دل می خواهد تاکه جان ببینی وصوت دوست شنوی آن جا که می گوید:که یکی نیست جز او،وحده لا اله الا هو...

خط سماع بلحاظ اتصالات و انفرادات بدیع وچشم نوازی که دارد قابلیت های بالایی نیز ازمنظر ترکیب بندی داراست؛ اینک این خط نو در دنیای معاصر مانند خطوط نستعلیق ،ثلث ونسخ می‌تواند درقالب های مختلف خوشنویسی اجرا شود، اما با این تفاوت که خطوط سنتی دیگر را همگان می‌توانند مشق کنند اما فعلا این خط هنری کاملا بکر و ارجینال است که نمی توان آن را کپی و در ردیف عین هم نویسی جای داد.

هنر باید در مسیر هدایت باشد

آیت الله عاملی در جمع بندی میزگرد با تشکر از حضور هنرمندان اظهار داشت : اولین مسئله ای که هنرمند باید به آن توجه کند باور به قداست و پاکی کاریست که انجام میدهد، برای اینکه بتوانند نسل فاخری را تربیت کنند و مسئله مهم این است که مقام معظم رهبری نیز اقتدار را اقتدار فرهنگی برشمردند.

ما باید به جایی برسیم که در خطاطی نستعلیق در دنیا به مرجعیت برسیم، هنرمندان باید دغدغه‌ها و پیشنهادات خود را در عرصه هنر جهت عملیاتی کردن ارائه دهند و به این فرهنگ برسیم که هنر فقط برای تشخص و درآمد نیست بلکه برای یک سیاست درست و اقتصاد آرمانی مهمترین مولفه قدرت، فرهنگ است.

باید دقت کرد موسیقی برای انتقال مفاهیم قدسی است که در قالب کلمات میسر نبوده ولذا قوی ترین ترکیبات شعری اگر در مسیر هدایت نباشد، به درد نمی خورد در آیه شریفه "من احیا نفسا فکانما احیا الناس جمیعا" نیز مقصود، احیای معنوی است.

هنرمند با احساس مردم سر و کار دارد و یک اثر هنری می تواند دنیا را تحت تاثیر قرار دهد سوژه های مناسبی وجود دارد که باید در قالب هنر ارایه شود تا سبب سعادت جمعی را فراهم آورد، سعادت جمعی ما با فرهنگ متعالی و هنر فاخر رقم خواهد خورد چرا که مقایسه دولت ها با صنعت و پیشرفت علمی صحیح نیست، فرهنگ فاخر بهترین معیار مقایسه است.

در انتهای سخنان هم باید بگویم که در ادبیات عرفانی دنیا محتاج ماست و در هر قسمتی هم از ما جلو بیافتند در این باب محال است بتوانند کاری کنند؛ ای کاش مسئولان ما اهل فرهنگ باشند و دید فرهنگی داشته باشند و باید اذعان کرد قابلیت‌های هنری استان ما موجب فخر و شرف ماست.

پس از پایان گفت و گو آیت الله عاملی همراه با هنرمندان به بازدید آثار هنری در گالری حوزه هنری پرداختند.

گزارش از بهرام آدشیرین پور

انتهای پیام/ ع