رفتن ارکسترها به جام جهانی روسیه اتفاق بزرگی است / نغمه‌هایی برای نخستین بار

خبرگزاری تسنیم - او را درست یک سال پیش در تهران دیدم. زمانی که برای نخستین بار قرار بود ارکستر سمفونیک تهران را رهبری کند. پژمان معمارزاده امسال هم به تهران آمد تا برای بار دوم به عنوان رهبر مهمان، به ارکستر سمفونیک تهران همکاری داشته باشد. او اجرایی موفق را پنجشنبه 30 فروردین 1397 در تالار وحدت روی صحنه برد.
معمارزاده در این اجرا آثاری از گابریل فوره: اِلِژی (مرثیه) برای ویلنسل و ارکستر، گابریل فوره: پس از یک رویا برای ویلنسل و ارکستر، کامیل سن-سانس: سمفونی شماره2، فرانس لیست: پرلود، هکتور برلیوز: رقص مجارستانی؛ را رهبری کرد.
این آثار برای نخستین بار بود که در ایران اجرا می‌شدند. حتی در ایران نُت‌های یکی از این قطعه‌ها وجود نداشته که، معمارزاده خودش این نُت‌ها را از فرانسه به ایران آورده است.
به هر روی برای دومین بار با پژمان معمارزاده هم‌کلام شدیم تا گفت‌وگویی درباره‌ی فعالیت‌های یکسال گذشته‌اش داشته باشیم و در عین حال اوضاع ارکستر سمفونیک تهران را از دیدگاه او بررسی کنیم.

در ادامه حاصل ساعتی گفت‌وگو با پژمان معمارزاده رهبر مهمان ارکستر سمفونیک تهران را می‌خوانید:

تسنیم: سال گذشته در همین روزها بود که به ایران آمدید و ارکستر سمفونیک تهران را رهبری کردید. پس از آن هم به فرانسه رفتید و فعالیت‌هایتان را در آنجا از سر گرفتید. از فعالیت‌هایتان در یک سال گذشته برایمان بگویید.

سال پرباری و زیبایی داشتم. کنسرت‌های بسیاری برگزار کردیم. قرارداد بسیار مهمی برای ارکسترم در فرانسه امضا کردم. نام ارکسترم «ارکستر دول الیونس» است و در سال گذشته با یکی از استان‌های چسبیده به پاریس، قراردادی امضا کردیم که براساس آن کنسرت‌هایی تخصصی برای کودکان برگزار می‌کنیم. در سال گذشته حدود 2500 کودک آمده‌اند و اجراهای ما را از نزدیک دیده‌اند. در واقع ما کنسرت‌های آموزشی برای بچه‌ها برگزار می‌کنیم. در طول اجرا توضیح‌هایی برای کودکان ارائه می‌کنیم و در پایان هم بچه‌ها می‌آیند و هر سوالی که دارند را با ما مطرح می‌کنند.

در سالی که گذشت کنسرت‌های مهمی هم در پاریس و در یکی از سالن‌های مهم این شهر داشتیم. این فعالیت‌ها به عنوان رهبر ارکستر بود.
همچنین به عنوان مدیر هنری انجمنی که خودم تشکیل داده‌ام نیز کارهای مهمی کرده‌ام. در تابستان گذشته برنامه‌های مهمی را برگزار کردیم و برنامه‌های مهمتری برای تابستان سال آینده داریم.
من اکنون در چهل سالگی هستم و به نوعی نقطه‌ی عطفی در زندگی هنریم را تجربه می‌کنم. پس زمان بسیاری را صرف کار و تلاش کردن می‌کنم.

بیشتر بخوانید: مردم دنیا برای اتفاق‌های بزرگِ موسیقی خود را به تهران می‌رسانند/ ایران مانند کشورهای عربی نیست که از خارج نوازنده بیاورد

تسنیم: درباره برگزاری کنسرت‌هایتان برای کودکان بیشتر برایمان بگویید.

ما حداقل پنج بار در سال یک روز کامل به اجرا برای کودکان می‌پردازیم. در هر ساعتی که اجرا می‌کنیم، میزبان 200 یا 300 کودک هستیم که برایشان برنامه اجرا می‌کنیم. در هر سانس برنامه را مقداری تغییر می‌دهیم تا برای خودِ نوازندگان جذابیت داشته باشد. همه‌ی قطعه‌ها را با توجه به سنِ بچه‌ها انتخاب می‌کنیم.

تسنیم: بچه‌ها بلیتی تهیه می‌کنند یا برایشان رایگان است.

برای بچه‌ها رایگان است. در واقع هزینه‌های ارکستر و هنرمندان و سالن را مسئولان آن استان تقبل کرده‌اند تا بچه‌ها به صورت رایگان این کنسرت‌ها را ببینند.

اجراهایمان باید بسیار پرانرژی باشد تا بچه‌ها بتوانند استفاده کنند.

تسنیم: ارکسترتان یعنی «ارکستر دول الیونس» چند نوازنده دارد.

ارکستر کاملی است. اما چون ارکستر دولتی نیست، تعداد نوازندگانمان بسته به شرایط هر اجرا و بسته به قطعه‌هایی که اجرا می‌کنیم، تغییر می‌کند. وقتی سمفونی از موتزارت اجرا می‌کنیم، تعداد نوازندگانمان 30 نفر می‌شود. چون در زمان حیات موتزارت ارکسترها اینگونه بوده‌اند؛ البته به جز آخرین سمفونی‌های موتزارت که برای اجرایشان 40 نوازنده می‌خواستند.

در تیرماه امسال کنسرتی بزرگ داریم که با حضور 70 نوازنده روی صحنه می‌بریم. اجراهایمان را به گونه‌ای برنامه‌ریزی کرده‌ایم که هر اجرا نماینگر بخشی از تاریخ موسیقی باشد. از دوره‌ی اول موسیقی کلاسیک شروع کرده‌ایم و بعد دوره اول رمانتیک و در نهایت به موسیقی دوران 1900 می‌رسیم. در این دوره‌ها می‌بینیم که ارکسترها چطور رشد می‌کنند و در هر دوره چگونه به تعداد نوازندگان افزوده می‌شود.

در اروپا با پیشرفت امکانات و تکنولوژی، ارکسترها هم بزرگ‌تر شده‌اند. با انقلاب صنعتی، ارکسترها هم وسیع‌تر شدند. چون درآمد مردم بیشتر شد. پیشتر از آن موسیقی مختص کاخ‌ها و کلیساها بود. اما آرام آرام و با افزایش درآمد مردم، استفاده از اجراهای موسیقی هم برای آنان فراهم شد. به فراخور این موضوع، سالن‌های بزرگتری هم ساخته شد.

تسنیم: تقریبا همین اوضاع در ایران هم بوده است. یعنی موسیقی تا دوره‌هایی تنها در انحصار دربار بوده و مختص شاهان بوده است. اصلا رویدادی به نام کنسرت در ایران، سابقه‌ای حدود 50 سال دارد.

دقیقا همین طور است. ما در این پروژه‌ای که داریم سعی می‌کنیم مسافرتی در تاریخ موسیقی را برای مخاطبان فراهم کنیم.

تسنیم: شما سال گذشته هم با ارکستر سمفونیک تهران کار کردید و به عنوان رهبر مهمان اجرایی با این ارکستر داشتید. امسال هم بار دیگر همین همکاری تکرار شده است. در این مدت تغییری در کیفیت اجرای نوازندگان دیده‌اید؟

من بیشتر نوازندگان ارکستر را می‌شناسم و از همکاری با هموطنانم لذت می‌برم. بنیاد رودکی در حال حاضر خیلی فعال شده و آقای صفی‌پور زحمت‌های بسیاری برای ارکسترها می‌کشد. حضور آقای شهرداد روحانی هم توانسته به پیشرفت ارکستر کمک کند. تلاش‌های بسیاری در حال شکل گیری است تا ارکستر را به استانداردهای جهانی نزدیک کنند. البته میزان دستمزد نوازندگان ارکستر در حال حاضر بسیار پایین است و با استانداردهای جهانی بسیار فاصله دارد. در ارکسترهای مهم دنیا، نوازندگان می‌توانند با همان دستمزدی که از ارکستر می‌گیرند، زندگیشان را بگذرانند. اما متاسفانه در ایران اینگونه نیست. باید در آینده این مشکل را هم حل کرد تا نوازندگان ارکستر مجبور به کار کردن در چندین بخش نباشند.
سال گذشته من در جریان مشکلات ارکستر نبودم. مردم باید بدانند که نوازندگی در عرصه موسیقی کلاسیک به یک عمر تلاش و زحمت نیاز دارد. باید شبانه روز تلاش کرد تا آدمی بتواند خودش را به سطح ایده‌آلی در موسیقی کلاسیک برساند. نوازنده کلاسیک مانند کارش مانند یک ورزشکار بین‌المللی است؛ باید هر روز کار کرد و البته از هفت سالگی نواختن را آغاز کند. هر نوازنده حدود 20 سال از عمر خودش را سرمایه گذاری می‌کند تا به سطح اول موسیقی کلاسیک برسد. مردم این تلاش‌ها را نمی‌بینند.

متاسفانه در ایران عزیز ما، مردم هنوز متوجه تلاش‌های نوازندگان ارکستر نیستند.
باید تلاش کرد تا آینده‌ی فرهنگ و هنر ایران پیروز باشد. در سطح بین‌الملل که همه تلاش دارند محصولاتشان را ارائه کنند، برخی کشورها می‌توانند شخصیت‌شان را حفظ کنند و در عین حال در رقابت‌های تجاری هم موفق باشند. این کشورها، همان‌هایی هستند که بر فرهنگ و هنرشان تکیه دارند.

در کشور ما استعدادهای بسیاری هست. باید این استعدادها را پرورش داد تا در نهایت ایران پیروز شود. هر روز که یک ورزشکار یا یک هنرمند در کاری موفق می‌شود، در نهایت به نفع کشور است. ایران در زمینه فرش شناخته شده است و برای خودش بِرندی جهانی محسوب می‌شود.

تسنیم: در حال حاضر ارکستر وضعیت مناسبی نسبت به سال‌های گذشته دارد. در سال‌های گذشته بیمه‌ی نوازندگان 18 روز در ماه رد می‌شد. اما الان به 30 روز در ماه رسیده است. در گذشته حقوق‌ها بسیار اندک بود و حتی با تاخیرهای چندین ماهه پرداخت می‌شد. اما الان وضعیت ارکسترها به ثبات رسیده و حداقل‌هایی مانند بیمه‌ی ماهیانه و حقوقی ثابت که به موقع پرداخت می‌شود؛ فراهم شده است.

به حتم اوضاع از گذشته بسیار بهتر است. اما برای رسیدن به استانداردهای بین‌المللی هنوز کار داریم. انتظار ندارم که ارکسترها به حدِ ارکستر برلین برسند اما باید به جایگاهی برسیم که در حدِ ارکسترهای ژاپن و چین و کره باشیم.

تسنیم: آمدن ارکسترهای دیگر به ایران را چطور می‌بینید. یا رفتن ارکستر سمفونیک تهران به کشورهای دیگر چه تاثیری در پیشرفت ارکستر خواهد داشت.

هر چقدر همکاری‌های بین‌المللی در این زمینه بیشتر شود، به نفع نوازندگان ایرانی است. همین که ارکستر سمفونیک تهران همراه با تیم ملی به روسیه می‌رود، خودش اتفاق بزرگی است. البته برای حضور در سالن‌های بزرگ دنیا و اجرای آثار موسیقی کلاسیک، هنوز به تلاش و کار بسیاری نیاز داریم.
سن متوسط ارکستر سمفونیک تهران 25 سال است و این نشان می‌دهد که نوازندگان جوان هستند و هنوز جای پیشرفت بسیاری دارند.
به همکاری ارکستر من در فرانسه با ارکستر سمفونیک تهران فکر می‌کنیم.
ارتباط‌های بین المللی می‌تواند به پیشرفت ارکستر کمک بسیاری کند.

تسنیم: برخی معتقدند که رفتن ارکستر سمفونیک تهران به روسیه، زیره به کرمان بردن است. یعنی در روسیه بهترین ارکسترها وجود دارد و خودشان سمفونی‌های معروف موسیقی کلاسیک را به بهترین شکل اجرا می‌کنند.

اگر قرار بود که ارکسترهای ایران به روسیه بروند و سمفونی‌های چایکوفسکی را اجرا کنند؛ شاید قابل نقد بود. اما ارکسترها به روسیه می‌روند تا موسیقی ایرانی اجرا کنند. پس کسی نمی‌تواند مقایسه‌ای منفی داشته باشد. ارکسترها می‌روند تا قطعه‌هایی از آهنگسازان ایرانی را در روسیه اجرا کنند. با این انتخاب هنری، برنامه‌ی ارکسترها می‌تواند بسیار موفق باشد.

تسنیم: فرض کنیم که ارکستر سمفونیک تهران بخواهد آثاری از موسیقی کلاسیک را در کشوری مانند روسیه اجرا کند. برای مثال یکی از سمفونی‌های چایکوفسکی را بخواهد در مسکو بنوازد. آیا نمی‌توان این اتفاق اینگونه دفاع کرد که؛ ارکستر سمفونیک تهران این اثر را در روسیه اجرا می‌کند تا ثابت کند ما هم می‌توانیم.

ارکستر سمفونیک تهران کاملا توانایی اجرای آثار برجسته موسیقی کلاسیک را دارد. در دنیا سطح‌های بین‌المللی و مختلفی وجود دارد. ارکستر سمفونیک تهران سطحی عالی دارد اما هنوز جوان است. به زمان و امکانات نیاز دارد. آقای روحانی با ارکستر کار می‌کند تا ارکستر پیشرفت کند. کسی مانند من هم تلاش می‌کند تا هرچه که دارد را در اختیار نوازندگان ایرانی قرار دهد. من در فرانسه به یورو حقوق می‌گیرم. پس دستمزدی که برای رهبری ارکستر سمفونیک تهران می‌گیرم رقم چندانی نیست. شک نکنید که برای پول و به خاطر دستمزدش اینجا نیامده‌ام.
برای همه‌ی مسئولان بنیاد رودکی مشخص است که من به خاطر عشق به ایران آمده‌ام. همان طور که آقای روحانی هم تمام تلاشش را برای فرهنگ و جانان ایرانی می‌کند.

تسنیم: یعنی رفتن ارکستر سمفونیک تهران به جام جهانی روسیه 2018 را مثبت می‌بینید.

بله. من در مراسم رونمایی لباس‌های ارکستر هم بودم. به نظرم این اتفاق برای کشور ما بسیار مثبت خواهد بود. آدم‌های بسیاری زحمت کشیده‌اند تا این اتفاق رخ دهد. همه می‌خواهند کاری کنند تا کشورمان و موسیقی‌مان به سمت پیشرفت برود.

تسنیم: سخن پایانی.

من خارج از ایران زندگی کرده‌ام و اکنون هم ساکن فرانسه هستم. اما قلبم همیشه برای ایران می‌تپد.

-----------------------------
گفت‌وگو: یاسر شیخی یگانه
-----------------------------

انتهای پیام/