طرح معرفی گورخر به کویر مرکزی، پیراهنی بر اندام یک بودجه؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، هفته گذشته بود که عباسعلی دامنگیر، مدیرکل حفاظت محیط زیست سمنان از سفر سعید نمکی، معاون سازمان برنامه و بودجه و مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به این استان خبر داد و اعلام کرد به رغم جمعیت مناسب گور خر ایرانی در ذخیره گاه زیست‌کره توران، طرحی تحت عنوان معرفی مجدد گورخر ایرانی در کویر مرکزی، نیمه خرداد به اجرا در خواهد آمد.
 
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان در حاشیه سفر سعید نمکی و حمید ظهرابی، معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست به سمنان با اشاره به بررسی های میدانی و سوابق مطالعاتی برای شناسایی و معرفی زیستگاه‌های مستعد اجرای طرح معرفى مجدد گورخر ایرانى در کویر مرکزى، اظهار کرد: در نهایت، دشت شمالی سیاه کوه در محدوده زیستگاه دشتی چشمه پیغمبر، به عنوان زیستگاه مورد توافق و اجماع نظر کارشناسان و متخصصان برای عملیاتی کردن معرفى مجدد گورخر ایرانى در کویر مرکزى انتخاب شد.

دامنگیر با بیان اینکه طرح مذکور، منجر به حضور گونه نادر گور خر ایرانی در پارک ملی کویر پس از 33 سال خواهد شد، خاطرنشان کرد: مدیر کل حفاظت محیط زیست استان سمنان تاکید کرد: اجرای این طرح نه تنها منجر به گسترش طرح قلمرو زیستی گور خر ایرانی در شرق و غرب استان سمنان می شود، بلکه پویایی سایر گونه‌ها و تنوع زیستی پارک ملی کویر مرکزی را نیز در پی خواهد داشت  که  می تواند بر جاذبه های طبیعی منطقه هم بیافزاید.
 
اما چه شده که امروز، مسئولان محیط زیست به فکر آن افتاده‌اند که گورخر ایرانی را پس از 33 سال، دوباره به پارک ملی کویر بازگردانند؟ هرچند مسئولان محیط زیست اشاره‌ای به عامل کاهش و سرانجام از بین رفتن جمعیت گورخر ایرانی در کویر مرکزی نکرده‌اند اما کارشناسان عامل اصلی این انقراض را شکار بی‌رویه و البته کاهش پوشش گیاهی در نتیجه کم‌آبی می‌دانند. عواملی که همچنان باقی هستند و مانعی برای بقا در این زیستگاه.

کیانا گودرزی، کارشناس ارشد تنوع زیستی و زیستگاه‌ها به تسنیم می‌گوید: در حالی که نبود امنیت و شکار غیرقانونی از یک سو و کاهش منابع آبی و پوشش گیاهی سالها پیش به از بین رفتن جمعیت گورخر در کویر مرکزی انجامیده حالا مسئولان بی‌آنکه تدبیری برای حل این دو معضل شاخص کویر مرکزی اندیشیده باشند برای اضافه کردن یک علفخوار دیگر به زیستگاه‌های این منطقه زمینه‌سازی می‌کنند. اما آیا پوشش گیاهیِ خشکسالی‌دیده این زیستگاه ظرفیت میزبانی از گور را دارد؟

وی ادامه می‌دهد: البته با توجه به پیشینه ناموفق سازمان حفاظت محیط زیست در تکثیر و معرفی گونه‌های حیات وحش به طبیعت به نظر نمی‌رسد از این جهت جای نگرانی چندانی باشد. چرا که تجریبات عقیم در زمینه تکثیر و معرفی گونه‌هایی چون گوزن زرد ایرانی، گورخر ایرانی و یوزپلنگ که در بهترین حالت به تکثیر این جانوران در اسارت انجامیده امید چندانی برای موفقیت سازمان حفاظت محیط زیست در معرفی مجدد گورخر ایرانی در کویر مرکزی باقی نمی‌گذارد.

گودرزی یادآور می‌شود: از آنجا که اجرای طرح معرفی مجدد گونه‌ها به طبیعت مستلزم ایجاد محوطه‌ای فنس‌کشی شده در زیستگاه جدید است تا حیوانات پیش از رهاسازی در زیستگاه جدید، مدتی را به منظور سازگاری با منطقه در آن سپری کنند اجرای طرح معرفی مجدد گورخر ایرانی به کویر مرکزی هم شامل یک مرحله نگهداری در اسارت خواهد شد. یعنی گورهایی که به کویر مرکزی منتقل می‌شوند پیش از رهاسازی باید مدتی را در فضایی فنس‌کشی‌شده بگذرانند تا پیش از رهاسازی با منطقه سازگار شوند. اما نگهداری از تعدادی گور در یک فضای محصور، بدون نظارت کارشناسانی مجرب، تا چه حد می‌تواند رهاسازی موفقیت‌آمیز گورها را در کویر مرکزی ایران تضمین کند؟

وی با اشاره به عدم موفقیت طرح‌هایی مشابه می‌گوید: ای کاش مسئولان محیط زیست پیش از اجرای شتابزده این طرح، جوانب بیشتری را در نظر بگیرند تا این طرح هم پس از اختصاص هزینه‌ای قابل توجه، مانند طرح‌های تکثیر گوزن زرد، یوزپلنگ و گور ( ذخیره گاه زیستکره توران)  در حد نگهداری تعدادی گور در یک فضای فنس‌کشی‌شده باقی نماند، چرا که تکثیر جانوران در اسارت، بدون هزینه کردن برای فنس‌کشی و غیره از عهده باغ‌های وحش هم بر می‌آید.

این فعال محیط زیست تاکید می‌کند: بنابر آنچه گفته شد از یک سو احتمال موفقیت این طرح بسیار اندک است و از سوی دیگر در صورت موفقیت هم، از آنجا که عوامل نابودی جمعیت گور در کویر مرکزی هنوز رفع نشده شانس بقای گورهای معرفی‌شده به کویر مرکزی بسیار کم است. در نتیجه از مسئولان محیط زیست کشور انتظار می‌رود به جای اختصاص اعتباری چشمگیر برای اجرای طرحی که حاصلی برای محیط زیست کشور نخواهد داشت، بر حفاظت از زیستگاه‌ها تمرکز کنند که کلید حل معضلات همه گونه‌های حیات وحش است.اگر هدفشان حفظ حیات وحش است، عوامل کاهش جمعیت گونه‌ها را در زیستگاه‌هایی که هنوز خالی از حیات وحش نشده از میان بردارند تا هم زیستگاه حفاظت شود و هم حیات وحش.

حالا سوال اینجاست که با وجود معضلات عدیده در حوزه محیط زیست و به ویژه حیات وحش، که نیازمند اختصاص اعتبار است چرا مسئولان دست روی طرحی هزینه‌بر با احتمال موفقیت اندک گذاشته‌اند؟ آیا اینکه به جای رفع عوامل کاهش جمعیت در زیستگاه‌ها، تصمیم گرفته‌اند چند حیوان را از زیستگاهی به منطقه‌ای دیگر انتقال داده و پس از صرف هزینه‌‌ای قابل توجه و مدتی نگهداری در اسارت، در زیستگاهی جدید رها کنند بیشتر از یک اقدام محیط زیستی به دوختن پیراهن بر اندام یک بودجه بلاتکلیف شباهت ندارد؟

بدین ترتیب طرح معرفی مجدد گورخر ایرانی به کویر مرکزی ایران هم به سایر اقدامات شبهه‌برانگیز محیط زیستی در این استان اضافه می‌شود. اقداماتی که واگذاری پرحاشیه قرق جاشلوبارآخرین آنهاست.

انتهای پیام/