بحران آب ایران| تصمیمات مدیریت آب در دهه ۷۰ و ۸۰ گریبانگیر آب کشور شده است

به گزارش خبرگزاری تسنیم از ایلام، آب یکی از اساسی‌ترین عناصر زیست است. برخورداری از آب سالم برای نیازهای انسانی از عوامل اساسی و به منزله عامل تمدن شناخته شده است به طوری که همواره مورد احترام جوامع بوده و رودخانه‌های مختلف در سراسر جهان نزد جمعیت‌های ساکن در آن نواحی اهمیت زیادی داشته و مورد تقدس بوده است.

هیچ کشوری بدون اطمینان از داشتن آب نمی‌تواند ثبات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی خود را حفظ کند و بدون کاهش میزان آلودگی جو، امنیت نسل‌های آتی از نظر آب و غذا مبهم و بدین طریق، توسعه پایدار فقط در حد یک شعار دلفریب باقی می‌ماند.

افزایش جمعیت جهان و از جمله کشورمان ایران سبب افزایش تقاضا برای آب در همه عرصه‌های اصلی آب (کشاورزی، شرب و صنعت) شده است. ایران جزو مناطق خشک و نیمه خشک جهان محسوب می‌شود و متوسط بارندگی سالانه آن حدود 250 میلی‌متر است که از یک سوم متوسط بارندگی سالانه جهان کمتر است بنابراین از یک سو افزایش تقاضا برای آب و از سوی دیگر محدودیت و کمبود آب باعث شده بحران آب، بیش از پیش چشمگیر شود بر این اساس و برای یافتن راه کار بحران کم آبی با علیرضا حسینی استادیار دانشگاه ایلام و به گفت‌وگو پرداختیم تا به عنوان رسانه مطالبه‌گر راه کار علمی در این رابطه ارائه دهیم که بخش اول به عدم استفاده از نیروی انسانی متخصص در مدیریت آب کشور، نبود مدیریت واحد و مشکلات فرار و اشاره و در بخش دوم به ارائه راهکارها می‌پردازیم امید است این گفت‌وگو مثمرثمر در کمک به برطرف کردن بحران آب ایران باشد.

تسنیم:آینده‌نگری در حوزه نیروی انسانی برای آینده حوزه آب را چگونه می‌بینی؟

حسینی: در حوزه نیروی انسانی متاسفانه نیروسازی صورت نگرفته است به‌ گونه‌ای که مدیریت کلان آب کشور چهار دهه است که در بین تعداد محدودی می‌چرخد. به‌طور مثال برای انتخاب مدیریت یک وزارتخانه بعد از 8 سال دوباره سراغ همان نفر می‌روند، اگر وزیری بعد از 4 سال مدیریت بر وزارتخانه‌ای حداقل یک نفر جایگزین برای خود پرورش ندهد جای سؤال دارد و این مشکلی اساسی است.

در حال حاضر به‌جرات می‌توان گفت با وجود نیروهای متحد و متخصص هیچ راه بن‌بستی وجود ندارد بحران آب نیز از این امر مستثنی نیست.

تسنیم:به نظر شما آیا مشکلات آب کشور فقط در بحث نیروی انسانی است یا واقعاً چالش وجود دارد؟

حسینی: مشکلات آب کشور مشکلات بسیار پیچیده و لاینحلی نیست بلکه مسائلی بسیار پیش‌ پا افتاده است و با برنامه‌‌ریزی، تلاش و مدیریت آن را می‌توان برطرف کرد. بسیاری از مشکلات فعلی در تصمیمات مدیریت آب دهه 70 و 80 گریبانگیر آب کشور شده و الان نیز همین روش غلط دارد ادامه پیدا می‌کند.

فضاهای بسیار ارزشمندی دیگری در حوزه آب وجود دارد که با توجه به آن‌ها فواید بسیاری نصیب کشور می‌شود از جمله این موارد می‌توان به مدیریت و تحقیق اشاره کرد.

برای پرداختن به این حوزه باید شاخص‌های ارزیابی مدیران از سازه کاری به سمت مدیریتی و تحقیقاتی برده شود تا رغبت برای انجام کار در این حوزه‌ها فراهم شود اما متاسفانه در حال حاضر با وجود همه مشکلات آب در کشور همچنان توسعه و سرعت بخشیدن به عملیات اجرایی پروژه‌های عمرانی حتی با کاهش کیفیت در اولویت قرار دارد و این مسئله قابل قبول نیست.

تسنیم: پیشنهاد شما برای مدیران آب کشور چیست؟

حسینی: باز کردن فضای مدیریتی استفاده از نظر نخبگان و کارشناسان حوزه آب، پرهیز از تصمیم‌گیری عجولانه و کارشناسی نشده و توجه به این نکته که امروز تصمیم‌گیری‌های شتاب‌زده و جدا از کارشناسی برای کشور و مردم هزینه‌ساز و بحران‌آفرین است.

تسنیم: به کارشناسان بیشترین مصرف آب در حوزه کشاورزی است نظر جنابعالی در این رابطه چیست؟

حسینی: بله بیشترین مصرف آب در بخش کشاورزی است. شواهد نشان می‌دهد که این وزارتخانه از نظر نیروی انسانی و ساختار تشکیلاتی توان لازم برای مدیریت این بخش را ندارد، مدیریت آب‌ و خاک در سطح استان‌ها از نیروی انسانی کافی و متخصص برخوردار نیست و ساختار این مدیریت در سازمان جهاد کشاورزی استان‌ها عملاً اختیار لازم را برای اعمال مدیریت ندارند، فاقد چابکی لازم برای انجام مدیریت و مأموریت‌های واگذاری شده هستند.

تسنیم:پیشنهاد شما و ارائه راهکار در این رابطه چیست؟

حسینی: جهاد کشاورزی در سال‌های اخیر برای رفع این مشکل به استفاده از «عامل چهارم» روی آورده است. به نظر می‌رسد که این تغییر روش نمی‌تواند خلأهای کارفرمایی را جبران کند و ممکن است سبب بزرگ‌تر شدن مشکلات شود. برای اعمال مدیریت درست بازنگری در ساختار نیروی انسانی آب و خاک ضرورتی انکارناپذیر و پیشنهادی است.

تسنیم: آیا سامانه‌های جدید آبیاری صرفه‌جویی در آب را به همراه دارد؟

حسینی: استفاده از سامانه‌های نوین آبیاری به ظاهر دارای پتانسیل مناسبی برای صرفه‌جویی در مصرف آب است اما شواهد میدانی نشان می‌دهد از این پتانسیل به دلیل مشکلات مطالعاتی و اجرایی استفاده مطلوبی عمل نمی‌آید و رویکرد فعلی جهاد کشاورزی و مطالعه و اجرای این سامانه هزینه‌های غیرواقعی در پی دارد این رویکرد سبب شده است که کیفیت مطالعه و اجرا به شدت کاهش یابد. بدون شک بهترین راهکار واقعی کردن هزینه‌ها برای دستیابی به طراحی و اجرای قابل قبول با اعتبارات موجود سطح کمتری زیرپوشش این سامانه قرار گیرد.

در این صورت هم می‌توان شاهد گسترش فیزیکی شبکه‌های آبیاری تحت‌فشار و نتیجه قابل قبولی در آبیاری در سطح کشور باشیم. ارتباط بیشتر با بهره‌برداران نیز در استفاده از صرفه‌جویی نتیجه‌ بخش است.

تسنیم: راهکار موثر در این زمینه چیست؟

حسینی: پیشنهاد آن است جهاد کشاورزی نقش مدیریتی و نظارتی بر مدیران آب و خاک استان‌ها اعمال کند از موازی‌کاری و تشکیلات موازی به عناوین مختلف بپرهیزد و در اصلاح ساختار متناسب با زمینه و زمانه اقدام کند و نقش اساسی در مدیریت پروژه‌های آب و خاک را به مدیریت آب و خاک واگذار کند.

پرهیز از تمرکزگرایی در پروژه‌های آب که در چند سال اخیر در وزارت نیرو حادث‌ شده است و این تصمیم بر تمرکزگرایی راه عدم نظارت را بر پروژه‌ها در استان‌ها را قطع کرده و به کیفیت طرح‌ها و پروژه‌ها ضربه وارد کرده است.

انتهای پیام/ح