یادداشت اختصاصی تسنیم|برگزاری انتخابات زودهنگام، مسئله بقای ترکیه و نامزدی عبدالله گل

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، «دولت باغچلی» رهبر حزب حرکت ملی‌گرا (MHP) 16 سال قبل اظهارات مشابهی در باب انتخابات زودهنگام ترکیه بیان کرد و باعث شد در سوم نوامبر 2002 انتخابات زودهنگام در این کشور برگزار شود.

«دولت باغچلی» رهبر حزب حرکت ملی‌گرا در 15 جولای 2002 در یک کنفرانس مطبوعاتی با تأکید بر لزوم برگزاری انتخابات زودهنگام در ترکیه، گفته بود: «در دوران آشفته حیات سیاسی ترکیه که با سرعت زیادی در حال تغییر و تحول است بسر می‌بریم. ترکیه به مرحله‌ای رسیده است که نیاز به برگزاری انتخابات زودهنگام دارد و هیچ راه بازگشتی از آن ندارد. حزب حرکت ملی‌گرا این بازی را برهم زده است و درخواست برگزاری جلسه فوق‌العاده در مجلس ترکیه در اول سپتامبر مبنی بر برگزاری انتخابات زودهنگام در  سوم نوامبر 2002 داده است».

اظهارات 15 جولای باغچلی زلزله سیاسی در ترکیه به وجود آورد و باعث شد که انتخابات زودهنگام به بحث روز تمام محافل این کشور تبدیل شود.

«مهمت چتین گولچه» کتاب «خاطرات اجویت» را که حاصل مصاحبه در سه سال آخر عمر «بولنت اجویت» بود منتشر کرد. این کتاب با مقدمه «صحبت‌های وداع بولنت اجویت که 12 سال محفوظ بود» آغاز می‌شود.

«بولنت اجویت» نخست‌وزیر فقید آن دوره ترکیه و رهبر حزب چپ دموکراتیک (DSP) درباره آن روزهای ترکیه به «چتین گولچه» گفته بود: «در حالی که دولت در حال رسیدن به نتایج عملکرد خود بود، بحث انتخابات زودهنگام مطرح شد. این بحث چگونه آغاز شد؟ دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی‌گرا در حالی که در آنکارا حضور نداشت، بیانیه‌ای منتشر کرد مبنی بر اینکه در ماه نوامبر انتخابات زودهنگام برگزار خواهد شد. در حالی که مدت زمان کوتاهی قبل از این بیانیه تمام احزاب ائتلافی به صورت متفق‌القول اعلام کرده بودند که نیازی به برگزاری انتخابات زودهنگام وجود ندارد. اما باغچلی به صورت ناگهانی تصمیمش را عوض کرد و علت آن را نفهمیدیم».

پس از گذشت 16 سال تاریخ دوباره تکرار می‌شود. دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی‌گرا پس از کودتای نافرجام 15 جولای به مانند شریک حزب عدالت و توسعه با دولت همکاری کرده است و در نهایت در سخنرانی تاریخی خود در 17 آوریل امسال اظهار داشت: «سیستم ریاستی که هنوز به صورت رسمی آغاز نشده است، در حال محاکمه شدن، سیاه نمایی و ضربه دیدن است. ترکیه توان تحمل این هجمه سنگین را ندارد و با این شرایط صبر کردن تا 3 نوامبر 2019 غیرممکن است و معقول و منطقی نیست. در حال حاضر سیستم فعلی ترکیه مورد بحث و جدل است و در حال غرق شدن است و با این شرایط خیلی سخت است که ثبات و استقرار در ترکیه تا سوم نوامبر 2019 حفظ شود. پیشنهاد ما برگزاری انتخابات زودهنگام در 26 آگوست 2018 هم‌زمان با سالگرد پیروزی ملازگرد است تا ملت ترک با روحیه پیروزی به پای صندوق‌های رأی رفته، هم در انتخابات ریاست جمهوری و هم در انتخابات مجلس درس خوبی به دشمنان ترکیه بدهند».

بدین ترتیب ترکیه با سخنان باغچلی به سمت انتخابات زودهنگام سوق داده شد. وی یک روز پس از این سخنرانی به دیدار رجب طیب اردوغان رفت و پس از یک جلسه فشرده در یک کنفرانس مطبوعاتی اعلام کردند که در 24 ژوئن انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری و پارلمانی برگزار خواهد شد. اردوغان در این کنفرانس مطبوعاتی در مورد علت برگزاری انتخابات زودهنگام گفت: «با توجه به عملیات برون‌مرزی ترکیه در سوریه و همچنین تحولات تاریخی در منطقه با محوریت سوریه، لازم است که سیستم حکومتی ترکیه هر چه زودتر از بلاتکلیفی دربیاید. برای اینکه تصمیمات قاطعانه برای شکوفایی آینده ترکیه گرفته شود نیاز است که هر چه زودتر سیستم جدید ریاستی به مرحله اجرا درآید».

در پی این اظهارت اردوغان، هم مسئولان دولتی و هم مسئولان حزب عدالت و توسعه و حزب حرکت ملی‌گرا متفق‌القول اعلام کردند که «چون ترکیه زیر هجمه‌های داخلی و خارجی قرار دارد، برگزاری انتخابات زودهنگام ضروری است».

حزب اپوزیسیون «جمهوریت خلق» و حزب سعادت مرحوم اربکان در واکنش به اظهارات اردوغان با انتقاد شدید از عملکرد حاکمیت حزب عدالت و توسعه در حوزه‌های اقتصادی، سیاست داخلی و سیاست خارجی اعلام کردند که دولت اردوغان، ترکیه را به مرحله تجزیه و فروپاشی کشانده است.

با وجود انتقادهای احزاب اپوزیسیون از تصمیم اردوغان، رسانه‌های نزدیک به دولت برگزاری انتخابات زودهنگام را لازمه رفع تهدید علیه موجودیت ترکیه عنوان کردند.

برخی از رسانه‌‌های دیگر ترکیه، برگزاری انتخابات زودهنگام را مرتبط به تغییر وزیر امور خارجه و مشاور امنیت ملی آمریکا دانستند.

برخی از مخالفان اردوغان هم برگزاری انتخابات زودهنگام 2002 ترکیه را پیش از حمله 2003 آمریکا به عراق یادآوری کردند.

انتخابات زودهنگام، احزاب مخالف و عبدالله گل

دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی‌گرا پیش از اینکه بحث انتخابات زودهنگام را مطرح کند اعلام کرده بود که در انتخابات آتی ریاست جمهوری از رجب طیب اردوغان حمایت خواهد کرد. حتی حزب حرکت ملی‌گرا و حزب عدالت و توسعه ائتلاف خود را در انتخاب آتی اعلام کرده بودند و نام ائتلاف را «ائتلاف جمهور» گذاشته بودند.

در این شرایط همه نگاه‌ها به احزاب اپوزیسیون بود و پس از آنکه برگزاری انتخابات زودهنگام در 24 ژوئن قطعی شد، تحرکات این احزاب آغاز شد.

ابتدا رهبران حزب جمهوریت خلق، حزب خوب و حزب سعادت جلسات متقابل با یکدیگر را آغاز کردند. حزب جمهوریت خلق و حزب سعادت خواهان حمایت از نامزدی عبدالله گل رئیس‌جمهور سابق ترکیه بودند.

این درخواست از طریق راه‌های مختلف به عبدالله گل داده شد و وی هم چراغ سبز نشان داد. اما عبدالله گل یک شرط برای قبول نامزدی داشت و آن هم اینکه هر سه حزب جمهوریت خلق، حزب سعادت و حزب خوب در مورد نامزدی گل به ائتلاف برسند.

حزب جمهوریت خلق و حزب سعادت در مورد نامزدی عبدالله گل به توافق رسیده بودند اما مرال آکشنر رهبر حزب خوب، نگاه مثبتی نسبت به گل نداشت و بر نامزدی خودش در انتخابات ریاست جمهوری اصرار می‌ورزید.

پس از مذاکرات احزاب اپوزیسیون با یکدیگر، تمل کاراملا اوغلو رهبر حزب سعادت در 25 آوریل به دیدار عبدالله گل در دفتر وی در استانبول رفت.

عبدالله گل در کنار حمایت حزب سعادت و حزب جمهوریت خلق، بر لزوم حمایت حزب خوب از وی اصرار می‌ورزید. کاراملا اوغلو در 26 آوریل برای آخرین بار برای مذاکره با آکشنر رهبر حزب خوب به آنکارا رفت. مرال آکشنر بر نامزدی خود در انتخابات ریاست جمهوری اصرار ورزید و پس از جلسه با کاراملا اوغلو در یک کنفرانس خبری بار دیگری بر نامزدی خود تأکید کرد.

بدین ترتیب مطبوعات ترکیه از زمان اعلام برگزاری انتخابات زودهنگام به مدت یک هفته در مورد احتمال نامزدی عبدالله گل بحث می‌کرد.

اردوغان رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ترکیه را به سراغ عبدالله گل فرستاد

با انتشار خبری در 26 آوریل زلزله در فضای رسانه‌ای ترکیه ایجاد شد. رجب طیب اردوغان، خلوصی آکار رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و ابراهیم کالین سخنگوی ریاست جمهوری را به سراغ عبدالله گل فرستاد تا وی را در خصوص عدم نامزدی در انتخابات اقناع کنند.

خلوصی آکار به همراه ابراهیم کالین با هلیکوپتر به دفتر عبدالله گل رفتند و نزدیک به سه ساعت با وی گفتگو کردند.

بنا بر منابع موثق از درون دفتر عبدالله گل، وی به مدت 2.5 ساعت اشتباهات دولت اردوغان را در حوزه‌های اقتصادی، سیاست داخلی و سیاست خارجی برای آکار و کالین توضیح داد و وجود این اشتباهات را علت اصلی نامزدی‌اش در انتخابات ریاست جمهوری عنوان کرد.

اقدام اردوغان مبنی بر فرستادن رئیس ستاد کل نیروهای مسلح به دفتر عبدالله گل به منظور اقناع وی برای عدم نامزدی در انتخابات با واکنش شدید احزاب اپوزیسیون مواجه شد.

در حالی که رسانه‌های نزدیک به دولت این خبر را بایکوت کرده بودند، رسانه‌های اپوزیسیون اعلام کردند که اردوغان برای آینده سیاسی خود از ارتش سوءاستفاده می‌کند.

فرستادن رئیس ستاد کل نیروهای مسلح توسط رئیس‌جمهور به سراغ یک سیاستمدار به منظور اقناع وی برای عدم نامزدی در انتخابات، به مهم‌ترین نقطه عطف در تاریخ سیاسی ترکیه تبدیل شد.

چرا عبدالله گل نامزد نشد؟

عبدالله گل در 28 آوریل یعنی دو روز پس از دیدار با خلوصی آکار رئیس ستاد کل نیروهای مسلح یک کنفراس مطبوعاتی ترتیب داد و اعلام کرد که در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه نامزد نخواهد شد.

عبدالله گل با تأیید اینکه قصد داشت نامزد انتخابات شود اما به دلیل اینکه سه حزب اپوزیسیون نتوانستند در خصوص نامزدی وی به ائتلاف برسند، از این تصمیم صرف نظر کرد.

عبدالله گل در اظهارات تاریخی خود در 28 آوریل نه‌تنها دلایل عدم نامزدی خود را مطرح کرد بلکه انتقادات سردی روانه دولت حزب عدالت و توسعه کرد. درواقع عبدالله گل با این کنفرانس مطبوعاتی، راه خود را از رجب طیب اردوغان و دولت حزب عدالت و توسعه جدا کرد.

  رمضان بورسا پژوهشگر ترک

انتهای پیام/