حمام خون شاه در خیابان‌های مشهد/ عبادی: «چُغُک» شعارزده نیست
عبادی، مدیر پروژه کتاب «چغک» با اشاره به روند نگارش این کتاب می‌گوید: واقعه ۹ و ۱۰ دی‌ماه ۱۳۵۷ در مشهد در تاریخ انقلاب اهمیت خاصی دارد، بسیاری آن را همسنگ واقعه میدان ژاله می‌دانند، اما متأسفانه این موضوع در داستان‌نویسی مورد غفلت واقع شده است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، «چُغُک»، اثر جدید انتشارات صهبا برای گروه سنی نوجوان است که در قالب رمان منتشر شده است. این اثر با موضوع مبارزات مردم مشهد برای پیروزی انقلاب اسلامی و نقش آیت‌الله خامنه‌ای در رهبری این مبارزات نوشته و به‌چاپ رسیده است.
این کتاب از زبان نوجوانی روایت می‌شود که در ایام مبارزات نهضت اسلامی، جای مخصوصی بین مبارزان درجه‌یک انقلاب داشته و آیت‌الله خامنه‌ای به او لقب «چغک» داده بودند. ماجرایی که رُمان «چُغُک» بر بستر آن شکل گرفته است، اتفاقات روزهای نهم و دهم دی‌ماه 1357 در مشهد است. اتفاقات این دو روز، از مهم‌ترین اتفاقات دوران مبارزات مردم ایران ضد رژیم شاهنشاهی است که در این رمان، به‌خوبی روایت، و به‌تصویر کشیده شده است. این نخستین باری است که انتشارات صهبا برای گروه سنی نوجوان اثری را در این قالب منتشر می‌کند.
پیش از این نیز عناوینی چون «طرح کلی اندیشه اسلامی» از سوی این انتشارات با تمرکز بر فعالیت‌های آیت‌الله خامنه‌ای در مبارزات پیش از انقلاب در مشهد به‌چاپ رسیده بود که مورد استقبال مخاطبان قرار گرفته است، اما «چغک» اولین تجربه صهبا در معرفی برهه‌ای از زندگی رهبر انقلاب برای گروه سنی نوجوان است. تسنیم به‌مناسبت انتشار این اثر و توزیع آن برای نخستین‌بار در سی و یکمین دوره نمایشگاه کتاب تهران با علی‌اصغر عبادی، مدیر این پروژه و از جمله نویسندگان این طرح، به گفت‌وگو پرداخت. عبادی ضمن اشاره به روند نگارش این اثر می‌گوید: داستان این کتاب در بستر وقایع 9 و 10 دی‌ماه سال 1357 شکل گرفته است؛ زمانی که رژیم شاه با تانک وارد خیابان‌های شهر شدند و مردم زیادی را شهید کردند. آمار مختلفی از تعداد شهدا یاد شده است؛ از 500 نفر تا سه هزار نفر. بسیاری از کارشناسان معتقدند که اهمیت این واقعه در جریان‌سازی مبارزات مردم مشهد، همسنگ واقعه میدان ژاله است، اما با وجود این در تاریخ انقلاب اسلامی مهجور مانده است.
عبادی با بیان اینکه اثر حاضر براساس نیازسنجی مخاطبان تدوین و تنظیم شده است، ادامه می‌دهد: خانواده‌ها طی دوره‌های مختلف نمایشگاه کتاب عنوان می‌کردند که کاش انتشارات صهبا با عناوینی برای گروه سنی نوجوان، این قشر را نیز با زندگی رهبر انقلاب و تاریخ انقلاب آشنا می‌کرد. کتاب حاضر براساس نیازی که مخاطبان عنوان می‌کردند، نوشته شده است.
مشروح گفت‌وگوی تسنیم با عبادی به این شرح است:
*تسنیم: آقای عبادی، کتاب «چغک» همانند دیگر آثاری که از سوی نشر صهبا به‌چاپ رسیده، دارای روایتی جذاب و داستانی است که حتی مخاطبی را که به حوزه تاریخ علاقه زیادی ندارد، به‌سمت خود جلب می‌کند. با وجود این، هنوز روند نگارش کتاب‌های این انتشارات، همانند «چغک» برای بسیاری از مخاطبان روشن نیست. کتاب‌ها با چه سازوکاری تدوین می‌شود؟
ما به‌صورت تخصصی بر بیانات و زندگی مقام معظم رهبری تمرکز کردیم، از این جهت تلاش داریم کارهای مختلفی در این رابطه تدوین و منتشر کنیم. مخاطبان طی سال‌های اخیر در دوره‌های مختلف برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران همیشه درخواست داشتند که کتاب‌هایی هم برای گروه سنی نوجوانان در رابطه با زندگی رهبر انقلاب نوشته شود تا این گروه سنی هم با زندگی ایشان آشنا شوند. کتاب «چغک» بر مبنای این نیاز تدوین و تولید شده و اولین کاری است که از سوی نشر صهبا با این محتوا برای گروه سنی نوجوان تولید شده است.
انتشارات صهبا در این مدت مأموریت‌های دیگری داشت، به همین دلیل نتوانست در این دوران وارد این حوزه شود. برای ورود به حوزه کتاب نوجوان به‌دنبال کار کردن در سبک جدید و نویی بودیم تا نوجوانان امروزی بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند. با بررسی‌هایی که انجام شد، به سبک «سینما رمان» رسیدیم؛ سبکی که خیلی شناخته‌شده نبود و افراد زیادی هم با این سبک کار نکرده بودند؛ تنها دو کتاب با این سبک در جهان نوشته شده است. با تحقیقی که انجام شد به این نتیجه رسیدیم که سبک خوبی است و می‌توان با تغییراتی به‌استخدام این موضوع درآورد.
از سوی دیگر، با مطالعه خاطرات رهبر انقلاب به نوجوانی برخوردیم که در دوره‌ای همراه ایشان بوده و رهبر انقلاب به‌دلیل چابکی، به این نوجوان لقب "چُغُک" دادند. خود مشهدی‌ها به آدم زبر و زرنگ چغک (به‌معنی گنجشک) نمی‌گویند، بلکه این تعبیر از اهل ادبیات بودن رهبر انقلاب نشأت گرفته است. کتاب از زاویه دید این نوجوان روایت می‌شود. راوی (محمدمهدی فقیهی) خاطرات خوبی داشت که ما بخشی از خاطرات را که مربوط به دوران مبارزاتی رهبر انقلاب می‌شد، استخراج و تدوین کردیم. حدوداً سه جلسه دوساعته با راوی صحبت و مطالب استخراج شد.
*تسنیم: نگارش این کتاب با حضور نویسندگان حوزه ادبیات کودک و نوجوان بود؟
این کار به‌صورت گروهی و با حضور چند کارشناس در حوزه خاطره‌نویسی و روایتگری تدوین و تنظیم شده است. بررسی کتاب‌های منتشرشده در حوزه ادبیات کودک و نوجوان از جمله کارهایی است که این گروه طی سال‌های اخیر انجام داده است.
*تسنیم: یکی از نکاتی که با خواندن «چغک» به ذهن می‌رسد، نگاه اجتماعی و تاریخی در این اثر، با توجه به دور شدن از فضای شعارزدگی در کتاب‌هایی از این دست است.
ما سعی داشتیم در این کتاب به تجربه زیستی آن دوران نزدیک شویم. ما نه‌تنها خاطرات راوی کتاب، که خاطرات بسیاری از نیروهای مبارز مذهبی آن دوران را مطالعه و بررسی کردیم؛ مانند خاطرات رحیم‌پور ازغدی و دیگران تا متوجه فضای نوجوانان آن دوره شویم و براساس تجربه زیستی آن دوران کتاب نوشته شود؛ از این جهت تلاش کردیم به زندگی نوجوان آن دوران نزدیک شویم. مردم در قسمت‌های مختلف مشهد چگونه زندگی می‌کردند، فضای صحن و حرم امام رضا(ع) به‌چه‌صورت بود، بیمارستان‌ها در آن دوران چه‌شرایطی داشتند و... همه این‌ها را بررسی کردیم تا روایتمان به آن دوره نزدیک شود، به همین دلیل فضا و روایت کتاب صمیمی و دور از شعارزدگی است.
*تسنیم: در بستر داستان اصلی کتاب، حوادث مختلفی رخ می‌دهد که هرکدام قابلیت پرداختن به‌صورت داستان مستقل را دارد. چرا از میان حوادثی از این جنس، واقعه 9 و 10 دی‌ماه 1357 انتخاب شد؟
این اتفاق، یک حادثه اکشن است که حوادث زیادی در آن رخ می‌دهد؛ از این جهت برای نوجوان امروز بسیار جذاب است. برخی معتقدند که این اتفاق از کشتار میدان ژاله تهران هم بزرگ‌تر بود اما متأسفانه مورد غفلت واقع شد. اگر قرار باشد فهرستی از فجایع رژیم طاغوت تهیه شود، حادثه 9 دی سال 1357 در مشهد جزو وقایعی است که در صدر قرار می‌گیرد، اما این واقعه با وجود اهمیت و تأثیرگذاری بر جریان مبارزات در مشهد، مورد توجه قرار نگرفته است. حوادث دیگری مانند ماجرای ورزشگاه تختی، یا اولین خطبه‌ای که به نام امام(ره) برای اولین‌بار توسط رهبر انقلاب در میان عزاداران حسینی(ع) خوانده شد یا حمله به تحصن‌کنندگان در صحن رضوی(ع) و... نیز از حوادث مهم تاریخ انقلاب مشهد است که می‌توان از آن داستان خوبی خلق کرد؛ اما با توجه به مخاطب نوجوان که داستان اکشن را بیشتر می‌پسندد و با توجه به مهجور بودن این واقعه تصمیم گرفتیم که اولین مجموعه از صهبای نوجوان در این رابطه نوشته شود. البته شمه‌ای هم از دیگر وقایع در داستان آورده شده است. قطعاً نمی‌توان به همه این موضوعات در کتاب بیشتر پرداخت، امیدواریم که دیگر دوستان علاقه‌مند وارد شده و به این موضوعات بپردازند.
وحشی‌گری که عمال رژیم در این حادثه نشان دادند، قابل مقایسه با هیچ‌کدام از اقدامات رژیم پهلوی در مشهد و دیگر استان‌های کشور نیست. در کدام حادثه دیده‌ایم که نیروهای رژیم با تانک وارد خیابان‌های شهر شده و از روی مردم رد شوند و بعد از آن بی‌هیچ دلیلی مردم را بکشند؟ حتی به عابرانی که مشغول امور روزانه خود بودند هم حمله کردند و حتی به کودک و پیر هم رحم نکردند. واقعه دردناکی بود که در رادیوهای خارج از کشور هم بازتاب زیادی داشت. حادثه اثرگذاری بود و روی کسانی که تردید داشتند و فکر می‌کردند رژیم دست به کشتن مردم نمی‌زند، حجت را تمام کرد.
تعداد شهدای این واقعه نیز قابل توجه است، آمار مختلفی هست از 500 نفر تا سه هزار نفر اعلام کرده‌اند. این آمار زیادی است آن هم برای مردم مشهد که خیلی حرفه‌ای مبارزه می‌کردند و سعی داشتند تا ردی از خودشان به‌جا نگذارند.
*تسنیم: عکس‌ها و تصاویر کتاب بر جذابیت کار افزوده است. کار تصویرگری به‌عهده چه‌کسی بود؟
نوروز عباسی این کار را انجام داده است. برای ما خیلی اهمیت داشت که تصویر مقام معظم رهبری دقیقاً همان چیزی باشد که در عکس هست. بازخورد خوبی هم میان مخاطبان داشت و جزو اولین واکنش‌ها این بود که کتاب از تصویرگری خوبی برخوردار است.
انتهای پیام/*
