بیرجند| حال ناخوش فرش دستباف خراسان جنوبی

به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، دست‎هایش از ابزار قالیبافی زخمی شده و دور تمامی انگشتانش را با پارچه‌ای سفید بسته است هر وقت که با شانه قالی بافی بر روی نخ‌ها می‌کوبد پارچه سفید دور انگشتش پر از خون می‌شود اما او باز هم به کارش ادامه می‌دهد و داشته‌ها و نداشته‌هایش و آرزوها و رویاهایش را با نجوای آهنگین در هنگام بافت فرش زیر لب زمزمه می‌کند.

بعد از دود کردن سپند و فرستادن صلوات، مشق قالیبافی را می‌خواند و دوستانش تکرار می‌کنند "تا به جا، رنگ لاکی زیر سفید، کمبود یکیرو" هنگامی که دختران همزمان با هم دار قالی را شانه می‌زند صدایی زیبا ایجاد می‌شود.

کارگاه‌های قالیبافی در سکوت مطلق رفته‌اند

انگار تار و پود قالی هم با دختران هم صدا شده و با تار و پود بدنشان عجین می‌شود اما امروز هنگامی که از کوچه پس کوچه‌های روستا عبور می‌کنی صدای شانه زدن قالی کمتر به گوش می‌رسد و کارگاه‌های قالیبافی در سکوت مطلق رفته‌اند.

بافت قالی در روستاهای خراسان جنوبی و شهرستان‌های آن از گذشته‌های دور رواج داشته و از مناطق مهمی که به قالیبافی مشغول بودند می‌توان شهرهای مود، درخش، گسک، چاج، آسیابان، نوکند، سربیشه، القار، خوسف، باغستان، کوشکک، خسروآباد، شاخنات، فورجان، دره عباس، سرچاه و دیگر مناطقی که به این حرفه مشغول هستند را نام برد.

بدون شک سابقه قالیبافی در خراسان جنوبی به سال‌های بسیار دور باز می‌گردد و فرش‌هایی که سایه نام این منطقه و روستاهایی نظیر مود و درخش بر سر آن‌ها افتاده از مشهور‌ترین فرش‌های ایران بوده‌اند.

هنر فرش بافی در استان خراسان جنوبی بیش از 600 سال قدمت دارد

قالیبافی از زمان حکومت شاهرخ میرزا حدود 600 سال پیش در منطقه خراسان جنوبی رواج داشته و از تاریخ نویسان قرن دهم نظیر مقدسی نقل شده که قالی و سجاده در نواحی کوهستانی بیرجند شهرت دارد.

سخن از هنر فرش بافی است هنری که در استان خراسان جنوبی بیش از 600 سال قدمت دارد و با وجود افت و خیزهای اقتصادی و اجتماعی همچنان در استان خراسان جنوبی می‌درخشد.

هنردست مردم خراسان جنوبی آوازه و شهرت جهانی دارد،

فرش دستباف استان مرزی خراسان جنوبی از جمله هنرهای اصیل مردمان شرق ایران است که از گذشته‌های دور تاکنون نقش مهمی در اقتصاد خانواده‌های منطقه ایفا کرده است.

مدت‌ها است که هنرمندان خراسان جنوبی با هنر دیرینه  فرش خو گرفته‌اند و برتار و پود آن گره عشق می‌زنند هنری که سینه به سینه منتقل شده تا امروز چرخ زندگانی مردمانی را در مرز کویری خراسان جنوبی بچرخاند.

بافتدگان از نقش ریز ماهی گرفته تا لچک ترنج همه را می‌بافند تا به دست مردمان  در آن سوی مرزها رسانده و بگویند هنردست این مردم آوازه و شهرت جهانی دارد، هنری که هنوز از دیدنش انگشت حیرت بر دهان‌ها می‌ماند.

رکود در بازار فرش دستباف

اما این روزها بافندگان فرش دستباف به دلیل رکود بازار حال و روز خوشی ندارند، دلشان کمتر رغبت دارد بر پشت دار قالی نشسته و با آوازخوانی تار و پود را بر هم ببافند چراکه با رکودی که بر بازار فرش جهان و کشور و به تبع آن خراسان جنوبی حاکم است  در حال حاضر این صنعت رونق زیادی ندارد.

رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: با توجه به خشکسالی‌های چندین ساله و از رونق افتادن کشاورزی و دامداری قالی بافی توانسته است نقش مهمی در زندگی مردم این استان ایفا کند.

کامیابی‌مسک گفت:از مهمترین مشکلات بافندگان فرش دستباف در استان خراسان جنوبی بیمه نبودن بافندگان است و اکنون مدتی است بازار جهانی کوچکتر شده و میزان تولیدات از تقاضای بازار بیشتر شده است.

فعالیت 50 هزار بافنده در 20 هزار کارگاه قالی‌بافی استان

وی افزود: افزایش عرضه نسبت به تقاضا و نرخ بازار سقوط کرده که در این راستا می‌طلبد بازار زیادی در بازارهای جهانی دنبال شود و در این راستا باید تبلیغات زیادی صورت گیرد.

رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی با بیان اینکه هنگامی که تولیدات، بازار ندارد فرش منطقه ضرر می‌کند اظهار داشت: در برخی از روستاهای خراسان جنوبی معیشت مردم و بافندگان با همین تولید فرش و یارانه‌ها است.

کامیابی‌مسک بیان کرد: در استان خراسان جنوبی 50 هزار بافنده در 20 هزار کارگاه به صورت تمام وقت، پاره وقت و فصلی مشغول به  کار هستند که تمام و بخشی از هزینه‌های زندگی خود  را از این طریق تأمین می‌کنند.

گرانی مواد اولیه، کمبود نقدینگی و سختگیری در پرداخت تسهیلات از جمله مشکلات صنعت فرش استان

وی گرانی مواد اولیه کمبود نقدینگی و سختگیری در پرداخت تسهیلات را از جمله مشکلات فعالان صنعت فرش در استان خراسان جنوبی دانست و اظهار داشت: بیشتر بافندگان فرش دستباف در انتظار بیمه تامین اجتماعی هستند.

رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی گفت: عمده فرش تولیدی استان خراسان جنوبی خشتی، ریزماهی و ناینی است و در دولت یازدهم در سفر رئیس جمهور به استان خراسان جنوبی چهار طرح زیربنایی در صنعت فرش دستباف استان مصوب و مقرر شد ایمیدرو دنبال کند اما تاکنون هیچ کاری انجام نشده است.

صدای بافندگان فرش دستباف به جایی نمی‌رسد

کامیابی‌مسک افزود: بافندگان فرش دستباف جزو ضعیف‌ترین و شرافتمندترین افراد بوده که صدای آنها به جایی نمی‌رسد و دولت باید به این قشر زحمتکش جامعه توجه ویژه داشته باشد و این زمان که وقت بودجه‌ریزی است نمایندگان نسبت به بافندگان فرش توجه بیشتری داشته باشند.

وی عنوان کرد: فرش دستباف خراسان جنوبی از نظر اصالت، زیبایی و ظرافت طبق سلیقه‌های بازارهای هدف بوده و یکی از شناخته‌ترین بندهای فرش دنیا است و فرش دستباف مود شهرستان سربیشه و قهستان به عنوان 2 شهرستان مرزی ثبت جهانی شده است.

خزان بافندگان فرش دستباف در خراسان جنوبی

شرایط به‌گونه‌ای است که بیش از 50 هزار بافنده در خراسان جنوبی مشغول فعالیت‌‌اند اما تنها 10 درصد از این افراد یعنی 4 هزار و 200 نفر بیمه بوده و بیمه  نبودن این بافندگان به‌صورت جریان خزنده‌ای، بافندگان را از صف تولید فرش خارج می‌کند.

به دلیل گران شدن مواد اولیه مورد نیاز بافت فرش، برخی از بافندگان اقدام به تهیه نخ‌های با کیفیت کمتر می‌کنند که به دنبال آن کیفیت فرش دستباف برند جهانی خراسان جنوبی کاهش می‌یابد و تمایل مشتریان خارجی را برای خرید فرش‌های دستباف این استان نیز کمتر می‌کند.

علی زرگری یکی از بافندگان فرش در خراسان جنوبی اظهار داشت: بیش از 40 سال از عمر خود را قالی بافته‌ام اما  به دلیل نبود بازار فرش و دلال بازی‌ها در میدان خرید و فروش  از این هنر روی برگرداندم.

وی بیان کرد: اگر تعدادی از قالی بافان با همین دستمزد پایین همچنان به کار ادامه می‌دهند تا منبع درآمدشان از بین نرود اما گرانی مواد اولیه تمایل  قالیبافان به ادامه  کار را کاهش داده است.

کسادی بازار خرید و فروش فرش دستباف

یکی دیگر از بافندگان فرش دستباف در بیرجند اظهار داشت: قالی بافی هنر بزرگان ما بوده و این هنر با خون و رگ ما عجین شده اما این روزها بازار فرش کساد است.

وی بیان کرد: از مسئولان انتظار می‌رود اگر حضور مردم در روستاها برای آنها مهم است به قشر قالی بافان که جزوی از جامعه هستند بیشتر توجه کنند.

این قالیباف بیرجندی گفت: هر چند وقت یک بار افرادی به‌عنوان بازرس از دار قالی دیدن می‌کنند و چنانچه به دلایلی، این دار برپا نباشد بیمه را قطع می‌کنند.

نبود بازار فروش خارجی و استقبال کم بازار داخلی از فرش دستباف به علت وجود تنوع در طرح‌های فرش ماشینی یکی از مشکلات فرش دستباف است و بازاریابی می‌تواند رمز ماندگاری فرش دستباف استان و کشور باشد.

امسال با نام حمایت از کالای ایرانی نامگذاری شده و می‌تواند بهترین فرصت برای حمایت از فرش دستباف باشد چون فرش دستباف ایرانی‌ترین کالایی است که بیشتر از گذشته باید مورد حمایت قرار گیرد.

گرانی مواد اولیه، سبب ورود مواد نامرغوب به چرخه تولید فرش دستباف شده که این موضوع، شهرت فرش جهانی خراسان جنوبی را نشانه رفته است و باید تدابیر ویژه و اساسی برای رفع مشکلات قالیبافان و صنعت فرش استان اندیشیده شود.

انتهای پیام/ح