پروژه «نئوم»-۱| ارتباط پروژه «نئوم» با جنگ یمن و «معامله قرن»

به گزارش خبرگزاری تسنیم، نئوم در زبان عربی به معنای آینده جدید است. پروژه شهرک نئوم از سوی محمد بن سلمان ولیعهد کنونی عربستان سعودی ارائه شده و دولت سعودی‌ آن را خیزشی بی‌سابقه در صنعت گردشگری داخلی خود و بخشی از طرح عربستان به سمت جهانی سازی ارزیابی می‌کند. محمد بن سلمان ولیعهد عربستان پیش از این اعلام کرده بود که برنامه‌ریزی برای تاسیس این منطقه گردشگری در مساحتی بالغ بر 26500 کیلومتر مربع طراحی شده است. وی این اظهارات را در جریان کنفرانس بین‌المللی سرمایه گذاری در ریاض مطرح کرد. مسئولان سعودی پیش‌بینی می‌کنند که در نهایت مجموعه سرمایه‌گذاری‌های دولتی و خصوصی در منطقه مورد نظر بالغ بر 500 میلیارد دلار باشد.

فارغ از تبلیغات عربستان سعودی، بسیاری از کارشناسان این پروژه را روزنه‌ای برای تکمیل روند عادی سازی سیاسی و اقتصادی و امنیتی روابط کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی ارزیابی می‌کنند. علاوه بر اینکه پروژه مذکور با بسیاری از راهبردهای کلان رژیم صهیونیستی در استفاده از نقاط استراتژیک منطقه همخوانی دارد. آنچه در این مقاله که مرکز مطالعات فلسطینی باحث آن را تدوین کرده، ‌مورد بررسی قرار می‌گیرد، امکان سنجی اجرای آن توسط عربستان و ابعاد منافع مادی و راهبردی رژیم صهیونیستی از این پروژه است.

بر اساس اعلام این منابع، عربستان سعودی به دنبال تاسیس 7 مرکز گردشگری دریایی شامل شهرها و پروژه‌های گردشگری به علاوه 50 مرکز و 4 شهر کوچک در پروژه‌های گردشگری جدا از هم در دریای سرخ است که مهمترین شریان اقتصادی کشور به شمار می‌رود و حدود 10 درصد از فعالیت‌های تجارت جهانی از آنجا انجام می‌شود. این مراکز قرار است قاره‌های آسیا و اروپا و آفریقا را به همدیگر مرتبط کنند. به این ترتیب 70 درصد از ساکنان جهان تنها با طی مسافت 8 ساعت می‌‌توانند به این منطقه سفر کنند.

سعودی‌ها ادعا می‌کنند که این ویژگی سبب می‌شود امکان جمع‌آوری بهترین امکانات جهان در زمینه‌های فنی و علمی و مطالعاتی و آموزشی و معیشت و کار در این پروژه گرد هم آید. این پروژه با همکاری مصر و اردن و عربستان سعودی دنبال می‌شود و قرار است اولین منطقه ویژه در این کشور باشد. این در حالی است که قاهره نیز به دنبال توسعه گردشگاه‌های شرم شیخ والغردقه بر آمده است.

به نظر می‌رسد پروژه نئوم و طرح جدید اقتصادی عربستان سعودی مرتبط با مجموعه اقدامات اخیر محمد بن سلمان دنبال می‌شود که شامل بازداشت دهها نفر از شاهزادگان و مصادره اموال آنها بود. به نظر می‌رسد عربستان به دنبال تشکیل ائتلاف سیاسی و اقتصادی جدید در داخل است.

پروژه نئوم و تغییر ساختار داخلی حاکمیت عربستان

درست است که این ائتلاف تفاوتی با ائتلاف حاکم بر عربستان ندارد، اما تغییرات به وجود آمده در راستای استمرار حاکمیت خاندان کنونی است که وی می‌داند تشکیلات قدیمی عربستان امکان استمرار قدرت در خانواده آنها را با مشکل روبرو می‌کند. ریاض به همین علت ایجاد اختلال در ساختار کنونی عربستان را رقم زده است تا بتواند پادشاهی این کشور را به ولیعهد کنونی بسپارد.

پروژه نئوم نمونه‌ای از بازگشت مجدد نفوذ و مناسبات جریان‌های اقتصادی به حاکمیت در عربستان و همبستگی آنها برای تشکیل عرصه سیاسی داخلی و منطقه‌ای است. این در حالی است که سیاست و اقتصاد همواره کشمکش‌هایی در درون خود دارند و هر نوع تغییر در ساختار اقتصادی باعث تغییر در ساختار سیاسی نیز می‌شود و هر نوع تغییر در ساختار سیاسی می‌تواند ابعاد و پیامدهای اقتصادی به بار آورد. البته غالبا جریان‌ها و منافع اقتصادی، تاثیرگذاری و عمق بیشتری دارند. لذا اگر بخواهیم پروژه نئوم را از این منظر تحت بررسی قرار دهیم، می‌توانیم بگوییم که تحولات عربستان و درگیری‌های به وجود آمده بر سر قدرت و تغییر مناسبات نفوذ و قدرت در این کشور بی‌ارتباط با پروژه مذکور نیست.

پروژه نئوم و تشکیل ائتلاف جنگی در منطقه

در ادامه این مطلب آمده است : همچنین این پروژه را نمی‌توان بی ارتباط با تشکیل مناسبات نفوذ بین المللی دانست، چرا که ائتلاف‌های جدیدی در سطح داخلی عربستان و منطقه شکل گرفته است. اگر بگوییم عربستان سعودی در عرصه داخلی خود موفق به ایجاد یک ائتلاف سیاسی به نفع محمدبن‌سلمان شده، باید گفت که در عرصه منطقه‌ای نیز ائتلافی جدید شکل گرفته که در جریان آن عربستان، کنترل برخی کشورهای عربی و کشورهای حاشیه خلیج فارس را در اختیار گرفته است. ائتلاف جدید با هدف مقابله با جمهوری اسلامی ایران تشکیل شده و مورد حمایت و استقبال آمریکا قرار دارد. شاید بتوان گفت همین ائتلاف است که امروز بخشی از مناسبات جدی و حاد میان کشورهای منطقه را رقم زده و تا حد تهدید لبنان به جنگ پیش رفته است.

علاوه بر اینها پرونده‌های نظامی دیگری نیز در منطقه نظیر سوریه و یمن وجود دارد. همچنین تقابل سیاسی بین عربستان و برخی کشورهای منطقه نیز بخشی از تحولات اخیر است. همه این موارد سبب می‌شود که عربستان بخواهد از سلاح اقتصاد ضد رقبای خود استفاده کند.

ارتباط پروژه نئوم و معامله قرن

از سوی دیگر عربستان سعودی به مصر و اردن مأموریت‌های متعددی از جمله مشارکت دو کشور در پروژه نئوم محول کرده و در این رابطه بر روی مناسبات اقتصادی و سیاسی گسترده این دو کشور با رژیم صهیونیستی حساب کرده است.

این موضوع نشان می‌دهد که پروژه نئوم به عنوان مقدمه اقتصادی برای همکاری‌های چهار جانبه بین مصر و عربستان و اسرائیل و اردن به شمار می‌رود و طرحی در راستای تکمیل کردن پروژه موسوم به معامله قرن است. به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که احداث شهر نئوم بخشی از ائتلافی است که به دنبال از بین بردن آرمان فلسطین و حل و فصل درگیری‌های عربی – صهیونیستی در برابر عادی‌سازی کامل روابط با رژیم صهیونیستی است.

همچنین مسئولان سعودی اعلام کردند که ریاض با مصر و اردن در زمینه جذب شرکت‌های دریانوردی و گردشگری اروپا جهت فعالیت در دریای سرخ همکاری خواهد کرد. این در حالی است که بین عربستان و اردن و مصر و مرزهای آنها در خرید العقبه همسایه دیگری نیز وجود دارد که همان رژیم صهیونیستی است و بخشی از سواحل خلیج العقبه و دریای سرخ را در اختیار دارد که همان بندر ایلات است.

مشخصات و ویژگی‌های شهرک نئوم

بر اساس اعلام طرف‌های مرتبط، قرار است پروژه مذکور متشکل از جزایر متعدد و طبیعتی بکر و شورانگیز و شاخص‌های متمایز فرهنگی باشد که با معیارهای جدید ساخته می‌شود و عربستان سعودی را در گردشگری جهان در جایگاهی ویژه قرار می‌دهد. مقامات ریاض پیش‌بینی می‌کنند که در نتیجه اجرای این طرح درآمد ناخالص داخلی آنها بالاتر برود و از مشکلات کنونی اقتصادی عربستان کاسته شود.

قرار است پروژه مذکور بین دو شهر الوجه و املج عربستان احداث شود. این منطقه شامل گنج‌های طبیعی نظیر ساحل و جزایر و آتشفشان‌ها و پناهگاه‌های طبیعی است که خط ساحلی بالغ بر 200 کیلومتر را در بر می‌گیرد. ساحل زیبا و ده‌ها جزیره مملو از تپه‌های مرجانی و حیوانات دریایی که نسل آنها در آستانه انقراض قرار دارد، بخشی دیگر از طبیعت بکر این منطقه است.

پروژه مذکور همچنین شامل منطقه مدائن صالح نیز می‌شود و گردشگران می‌توانند از مناطق تاریخی و فرهنگی این شهر که متعلق به چندین هزار سال پیش است و در نزدیکی دریای سرخ قرار دارد، بازدید کنند. این منطقه باستانی بهترین آثار باستانی عربستان است که در لیست آثار باستانی جهان در سازمان یونسکو به ثبت رسیده است.

تکنولوژی‌های که برای توسعه شهر نئوم در نظر گرفته شده، تکنولوژی‌های منحصر به فردی است که حمل‌ونقل هوشمند و بدون راننده بخشی از آنها است. حتی استفاده از هواپیماهای بدون خلبان نیز در این راستا پیش‌بینی شده است.

استفاده از روش‌های جدید کشاورزی و تولید غذا و خدمات بهداشتی ویژه جهت رفاه گردشگران و شهروندان و شبکه‌های رایگان اینترنت پرسرعت و آموزش مجانی در پهنه فضای اینترنتی با بالاترین معیارهای کیفیت و خدمات دولت دیجیتال بخشی از تکنولوژی است که گفته می‌شود برای احداث این شهر در نظر گرفته شده است.

بر اساس برنامه‌ریزی های عربستان در زمینه زمان آغاز پروژه مذکور، قرار است این پروژه درفصل دوم از سال 2019 کلید بخورد و پایان مرحله اول این پروژه در یک چهارم پایانی سال 2022 خواهد بود. در این مرحله فرودگاه و بندر و هتل‌ها و منازل مسکونی گران قیمت و تاسیسات و زیرساخت‌ها و خدمات حمل‌ونقل نظیر کشتی‌ها و هواپیماهای دریایی و... راه‌اندازی خواهد شد.

عربستان سعودی مدعی است که پروژه مذکور در سطوح اجتماعی و اقتصادی می‌تواند به جذب سرمایه گذاری‌ها و تامین هزینه‌های داخلی و خارجی بپردازد و تولید ناخالص ملی را به میزان 15 میلیارد ریال سعودی در سال افزایش دهد و دستاوردهای زیادی در زمینه توسعه عربستان داشته باشد. ریاض در حال حاضر رایزنی با هفت شرکت گردشگری و دریانوردی را با هدف تاسیس بندرهای مربوط به کشتی‌های تفریحی دنبال می‌کند.

خبرگزاری رویترز در فوریه گذشته اعلام کرد که عربستان سعودی از شرکت‌های تولیدی داخلی خواسته تا 5 قصر متعلق به خاندان پادشاهی عربستان در شهر نئوم احداث کنند. همچنین برخی از شرکت‌ها نظیر شرکت ژاپنی سافت بانک اعلام کرده‌اند که آمادگی لازم برای سرمایه‌گذاری در این منطقه را دارند، اما با این وجود هنوز طرح مشخصی برای سرمایه‌گذاری‌های تجاری گسترده و ملموس در این شهرک ارائه نشده است.

محاسبات قاهره در همکاری با ریاض در پروژه نئوم

در پی سفر محمد بن سلمان به قاهره در سال 2014 مناسبات مصر و عربستان وارد مرحله تازه‌ای شد. روزنامه رأی‌الیوم در خصوص این سفر نوشت که سه پرونده اختلافی در صدر مذاکرات محمد بن سلمان با عبدالفتاح السیسی قرار داشتند. این پرونده‌ها شامل سوریه و یمن و رهبری منطقه بود. دو طرف نیاز شدیدی به یکدیگر داشتند. به نظر می‌رسید محمد بن سلمان نیز نرمش بیشتری نسبت به گذشته از خود نشان می‌داد. به این ترتیب بعید نبود سفر وی به قاهره همراه با برخی کمک‌های مالی و اعطای وام و توافقنامه‌های اقتصادی باشد، این همان چیزی بود که السیسی برای عبور از بحران اقتصادی خود نیازمند آن بود. به این ترتیب عربستان در جنگ تجاوز طلبانه خود به یمن از حمایت برخوردار شده و قاهره به ائتلاف عربستان و امارات و بحرین در محاصره قطر پیوست. همچنین مصر با وجود مخالفت‌های داخلی با تحویل دادن دو جزیره خود در دریای سرخ به عربستان موافقت کرد.

ادامه دارد...