مدیر انتشارات «کوچه»: هدف‌مان ورود به حوزه‌هایی است که ناشران دیگر کمتر روی آن کار کرده‌اند
انتشارات کوچه با ترجمه دو اثر از ادبیات صربستان به زبان فارسی، در نمایشگاه کتاب تهران حضور دارد. مدیر این انتشارات می‌گوید که از این پس، می‌خواهند وارد حوزه‌هایی از ادبیات بشوند که ناشران دیگر کمتر روی آن کار کرده‌اند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، هم‌چون سال‌های گذشته، نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران میزبان یک کشور خارجی است. مهمان سی و یکمین نمایشگاه کتاب تهران، کشور صربستان است. ادبیات صربستان، از جمله ادبیات‌های کهن در جهان است که تاکنون کمتر مورد توجه مخاطبین ایرانی قرار گرفته است. شاید یکی از دلایل مهم این موضوع، کمتر ترجمه شدن ادبیات صربستان به زبان فارسی باشد. قطعا حضور صربستان در نمایشگاه کتاب تهران، تاثیر به‌سزایی در توجه مخاطبان ایرانی به ادبیات این کشور خواهد داشت. انتشارات کوچه امسال و هزمان با حضور صربستان در نمایشگاه کتاب، اقدام به ترجمه 3 اثر پر مخاطب ادبیات این کشور کرد. 2 اثر از این مجموعه در جریان نمایشگاه و با حضور نویسنده کتاب رونمایی شد و کتاب سوم نیز به زودی منتشر خواهد شد.
به همین بهانه، گفتگویی با فاطمه محمدی، مدیر این انتشارات و حمید نورشمسی، دبیر این انتشارات داشتیم و از روند ترجمه آثار صرب به زبان فارسی پرسیدیم.
تسنیم: چه اتفاقی افتاد که توجهتان معطوف به ادبیات صربستان شد؟ آیا سیاست‌گذاری قبلی انتشارات کوچه، توجه به ادبیات این کشور بود یا با توجه به حضور این کشور در نمایشگاه کتاب، چنین تصمیمی را اتخاذ کردید؟
نورشمسی: درنمایشگاه کتاب سال گذشته در شهر آفتاب، مرحوم سلیمانی، تماسی با من داشتند و پیشنهاد کار کردن روی ادبیات صربستان را کردند. ایشان چند کار پیشنهاد کردند که تعدادی از آنان، مورد پذیرش قرار گرفت. این پروسه تا پاییز 96 نیز ادامه پیدا کرد و دوباره راجع به ادبیات صربستان با ایشان صحبت کردیم. ایشان پیشنهاد کردند که چه خوب است حالا که کشور صربستان به واسطه یک فعالیت فرهنگی در ایران معرفی می‌شود، ادبیاتش را نیز معرفی کنیم. در جستجوهایی که داشتیم، متوجه شدیم که اتفاقا هیچ کار داستانی از صربستان به زبان فارسی ترجمه نشده است و فقط یک کتاب خیلی قدیمی بود که آن هم داستانی نبود. به همین دلیل، توجهمان جلب شد که چنین کاری را انجام بدهیم. با ناشر مورد نظر مذاکره‌ای داشتیم و در نهایت به ترجمه 3 اثر رسیدیم. دو اثر ترجمه شد و در نمایشگاه رونمایی شد. پیش‌بینی می‌کنیم که کار ترجمه و انتشار اثر دیگر نیز تا انتهای پاییز به پایان برسد.
تسنیم: مخاطبین ایرانی با ادبیات کشورهای غربی و روسیه آشنا هستند. فکر می‌کنید که ادبیات صربستان چه ویژگی دارد که مخاطبین ایرانی را به خود جذب کند؟
نورشمسی: صربستان از جمله کشورهای کهن اروپایی است که هم تجربه حکومت صهیونیستی را داشته است و هو تجربه جمهوری را داشته است. در این باب چند نکته را می‌توان اشاره کرد. اولا کشوری که دچار چنین دگرگیسی شده است و دو جهان مختلف زیستی را تجربه کرده است، حتما حرف‌های قابل توجهی برای ما دارند. کما این‌که مخاطبین ایرانی نیز از دیرباز علاقه زیادی به کسب اطلاع از زندگی مردم در کشورهای کمونیستی و چپ دارند. هم‌چنین آن چیزی که از محتوای این کتاب‌ها دریافت کردیم این است که کشور صربستان، نویسندگانی به غایت متفکر و اندیشمند دارد. در حقیقت، داستان‌های صرب، محملی برای این است که شما را به فکر کردن وادار کنند و شما را به جهان متفاوتی ببرند. شاید برای مردم ایران از این جهت جالب باشد که برایشان این دنیا کوتاه‌تر است و نویسندگان ما ترجیح می‌دهند که قصه‌نویس باشند و یا فضای ضمنی ناملموس که فقط خودشان تجربه کرده‌اند را بنویسند. برای مثال در داستان پنجره روسی، با کتابی مواجه هستیم که در آن شرح زندگی 5 نفر آدم آمده است. این 5 نفر در یک بستر تاریخی یکسان زندگی کرده‌اند و جالب است که داستان، زمانی روایت می‌شود که قرن بیستم به تازگی شروع شده است. در این کتاب، شاهد روایت ناکامی‌های زیستی یک مرد هستیم که آن را برای همسر مرده‌اش بیان می‌کند. هم‌چنین کتاب «اطلسی به رنگ آسمان آبی» کتابی با ادبیات پست مدرن است که آن هم می‌گوید که اگر شما هم نگاهتان به زندگی را عوض کنید، می‌توانید زندگی تازه‌ای را تجربه کنید. شعار ما در انتشارات کوچه، متفاوت خواندن است. فکر می‌کنم که این تیپ از آثار می‌تواند چنین فضایی را به مخاطب ایرانی منتقل بکند و تجربه جدیدی از خواندن یک قصه را در پیش پای او قرار بدهد.
تسنیم: روند ترجمه آثار صربستان به زبان فارسی در انتشارات کوچه، ادامه دار خواهد بود یا در همین جا آن را می‌بندید؟
محمدی: حقیقتا ما بر روی این موضوع هدف‌گذاری کرده‌ایم و سعی می‌کنیم که مطابق با آن پیش برویم. این هدف این است که وارد حوزه‌هایی بشویم که ناشران دیگر، کمتر روی آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند. این موضوع می‌تواند ورود کردن به ادبیات کشورهای خاصی باشد که تاکنون در ایران مورد توجه قرار نگرفته است و یا توجه به نویسندگانی از کشورهای دیگر باشد که کمتر به آنان توجه شده است. واقعا عزم جدی داریم که نویسندگانی را با این آثار به مخاطبین ایرانی معرفی کنیم. بنابراین این روند ادامه خواهد داشت و ممکن است که نویسندگان جدیدی اضافه شود و یا کشورهای دیگری جایگزین شود. در نهایت هدف ما این است که سراغ ادبیات نو برویم. مطمئنا در انتشارات کوچه کتابی چاپ نمی‌شود که ناشرهای دیگر سراغ آن کتاب یا آن نویسنده رفته باشند.
تسنیم: از زمانی که این آثار رونمایی شده است چه بازخورد‌هایی را از مردم و بازدیدکنندگان از نمایشگاه داشتید؟ آیا با دیدن این آثار شگفت‌زده شدند و یا چون از وجود آن بی اطلاع بودند، بی تفاوت از کنارش رد شدند؟
نورشمسی: به نظرم هنوز زمان زیادی مانده است تا باز خورد بگیریم. باید اجازه بدهیم که توزیع کتاب به صورت کامل صورت بگیرد. امیدواریم که بتوانیم مخاطبین را با این جهان تازه آشنا کنیم اما چون کتاب به تازگی در ایام نمایشگاه رونمایی شده است، هنوز برای این که واکنش مردم را نسبت به آن بسنجیم کمی زود است.
تسنیم: اشاره‌ای به ادبیات پست مدرن و تجربه‌های جدید در آثار صربستان داشتید. پست مدرن بودن در ادبیات ما نمونه‌های شاخص فراوانی دارد اما ارائه تجربه‌ای جدید از یک موضوع کمتر در ادبیات ما صورت گرفته است. عمده ادبیات ما این چنین بوده است که در بستر یک اتفاق مهم مانند دفاع مقدس، کتاب‌هایی را نوشتیم. فکر می‌کنم که وجود تجربه جدید در آثار صرب بتواند کمک زیادی به جلب توجه مخاطبین داشته باشد.
نورشمسی: این خاصیت هر کتابی است. هر کتابی باید بتواند دنیای تازه‌ای را روبه‌روی مخاطبینش وارد کند. زبان و شیوه روایت بستری است که به شکل‌های مختلف، ویژگی‌های یک اثر یک شیوه تفکر را معرفی کند. در کتاب ما نیز پست مدرن بهانه‌ای برای متفاوت صحبت کردن است. اصل نیست. در حقیقت، ویژگی اصلی کتاب «اطلسی به رنگ آسمان آبی» بر پست مدرن بودن داستان و روایت نیست. بلکه اصل بر محتوایی است که ارائه می‌کند و آن هم نگاه متفاوت بر زندگی و زیستن است. منتهی نویسنده کتاب بنا به تجربه زیستی خود، ترجیح داده است که این شکل از روایت را برای مواجهه به مخاطبش انتخاب کند.
محمدی: این کار، یک امتحانی بود که ما انجام دادیم و باید منتظر بمانیم و ببینیم که نظر مخاطبین چیست و چه واکنشی دارند.
انتهای پیام/