اردبیل| آئین‌های ضیافت رمضان در اردبیل؛ تداوم سنت قاباخلاما در دیار سبلان+فیلم
حوالی ماه رمضان در استان اردبیل عطر و بوی معنویت ماه مبارک رمضان در فضا طنین‌انداز شده، بطوری که ۱۰ الی ۱۵ روز مانده به ماه ضیافت خدا سنتهای دیرین اهالی متدین این دیار زنده می‌شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشگین‌شهر، حوالی ماه رمضان در استان اردبیل عطر و بوی معنویت ماه مبارک رمضان در فضا طنین‌انداز می‌شود به طوری که 10 الی 15 روز مانده به ماه ضیافت خدا سنتهای دیرین اهالی متدین این دیار زنده می‌شود و از مرد گرفته تا زن، پیر و جوان آستینها را بالا میزنند تا با شستن پرده‌ها و تکاندن فرشها و تمیز کردن دیوارها غبار مساجد و حسینیه‌ها و منازل را برگیرند و به واسطه انجام این اعمال دل و جان خود را نیز از غبارهای دنیوی و مادی می‌زدایند تا با جانی مملو از عشق به خدا و مکانی عاری از ناپاکیها برای عبادات و افطاری در این ماه عزیز آماده شوند و برخورداری از اماکن معنوی پاک و مطهر به ضیاقت وصف ناپذیر الهی بروند.
تداوم آئین قاباخلاما در اردبیل
استقبال از ماه مبارک رمضان در جای جای استان اردبیل به شیوه ی تقریبا یکسانی رواج دارد و همگان برای ورود به این ماه خود را آماده می‌کنند تا جایی که دو سه روز مانده به رویت هلال ماه مبارک رمضان با روزه گرفتن به پیشواز این ماه عزیز می‌روند، این آئین سنتی که از اجدادشان به یادگار مانده آئین قاباخلاما نام دارد که با شور و شوق زیادی از سوی روزه‌داران همراه است.
برخی از آداب و رسوم و سنتها هنوز در دیار کهن سبلان رواج دارد و سنت نگاه کردن به آیینه و فرستادن صلوات بر محمد و آل محمد(ص) بعد از رویت هلال ماه هنوز هم به عنوان یک رسم در بین پیرمردان مناطق روستایی و شهرستانهای استان مرسوم است این عادت بر این اعتقاد مبتنی است که باید در ماه رمضان دل مومن همچون آیینه صاف و روشن باشد و از ناپاکیها زدوده شود.
در گذشته پیرمردان برای این منظور همواره آئینه کوچکی در درون جیب خود داشتند و بعد از اینکه خود به رویت آیینه می‌پرداختند، با فرستادن صلوات چندین بار آئینه را به دور خود و اهل خانواده می‌چرخاندند.
هر چند این رسم در سالیان اخیر کمی کمرنگ شده اما هنوز هم بسیاری از پیرزنان و پیرمردان روستانشین به این کار مبادرت می‌کنند.
برپایی محافل معنوی و سخنرانی مذهبی
از همان روزهای نخستین ماه مبارک رمضان صفوف نماز جماعت، محافل و مجالس سخنرانیهای مذهبی با استقبال گرم روزه‌داران در مساجد و حسینیه‌ها و حتی برخی منازل برپا می‌شود و جزءخوانیهای قران کریم شروع می‌شود و تا پایان ماه مبارک رمضان و ختم قرآن کریم ادامه می‌یابد به طوری که همه جا عطر و بوی صیام به خود گرفته و معنویت و انسانیت بیش از پیش جلوه می‌کند و طبق آمارهای منتشر شده از سوی خبرگزاریها، آمار جرم و جنایت و سرقت و بزهکاری در ماه رمضان به حداقل خود می‌رسد و امنیت و آرامش بیشتر از سایر ماههای سال حس می‌شود که این از برکات اعمال معنوی این ماه عزیز می‌باشد.
نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه اردبیل در این زمینه می‌گوید: ماه مبارک رمضان بزرگترین رویداد صیانتی در پرهیز از معاصی و گناهان است که به سالم‌سازی فضای روحی، روانی و معنوی جامعه کمک می‌کند.
آیت‌الله سیدحسن عاملی با اشاره به تاثیرات معنوی ماه رمضان می‌افزاید: در ورود به شهرالله باید با طهارت و تمیزی جسم و روح خودمان را آماده حضور در میهمانی الهی کنیم چرا که در این ماه در رحمت الهی به روی بندگان باز بوده و تمامی اعمال مورد قبول و پذیرش دربار الهی است، از آن جهت که قرآن کریم در این ماه نازل شده و نزول قرآن عظمت و شرافت برای جامعه بشری محسوب می‌شود باید با تمام وجود این فرصت ایجاد شده را قدر بدانیم و شکرگزار این رحمت و نعمت الهی باشیم.
در این ماه خداوند به همه ما کارت تقوت می‌دهد تا با روزه گرفتن به عنوان یک فریضه واجب الهی پرهیز از گناه داشته باشیم و روح واهمه قدسی را در خود پرورش دهیم.
وی در ادامه پرورش عواطف انسانی را از عوامل و عناصر خودسازی در سایه روزه‌داری و فهمیدن درد فقرا و نیازمندان افزود: در این ماه سفره رحمت الهی به قدری پربرکت است که عبادت در این ماه در کوچکترین حد بزرگ تلقی شده و قرائت یک آیه از قرآن به معنای ختم قرآن است.
در این ماه حتی نفس کشیدن، خوابیدن و بلند شدن عبادت محسوب می‌شود و ما از آن جهت این ماه پرفضیلت را جشن می‌گیریم که ذائقه بشر تغییر یافته و از گناه تبری جسته و به سمت تعالی روح و معنویت حرکت می‌کند.
گشودن سفره های افطار و ترویج سنت حسنه صله رحم
از دیگر محاسن قابل ذکر در ماه ضیافت الهی افطاریهایی است که به واسطه آن امر مقدس صله رحم ترویج می‌شود چرا که اسلام تحکیم پیوندهای خویشاوندی و استحکام روابط خانوادگی را به شدت مورد تأکید و توجه قرار داده و صله رحم و رسیدگی به بستگان را به عنوان یک ارزش الهی واجب کرده و خدای متعال آن را در ردیف پرستش خویش قرار داده است و این امر مقدس در این ماه پربرکت جان تازه‌ای می‌گیرد و سنت افطاری دادن سبب دید و بازدیدهای معنوی روزه‌داران بر سر سفره افطاری می‌شود و سبب ایجاد مودت و رحمت بین خانواده‌ها و رفع کین و کدورتهای گذشته می‌شود.
اوباشدان(سحری) معنویتی عظیم در دل شب
بیدار شدن برای سحری از جمله آداب و رسوم مردم این دیار می‌باشد که با اعمال معنوی خاصی نظیر قران خواندن، صلوات فرستادن بر خاندان آل محمد(ص) و نیز خواندن سوره مبارکه لیله القدر همراه است که این اعمال معنوی را در سر سفره سحری انجام می‌دهند تا دعاها و خواسته‌هایشان بیشتر به مقام اجابت نزدیک شود و در این میان سفره‌های سحری از سادگی خاصی نسبت به سفره افطار برخوردار است.
وقتی که ماه رمضان در استان اردبیل مقارن با فصل برداشت محصول می شود
روستاییان و کشاورزان این دیار کهن نیز به هنگام مصادف شدن ماه ارجلوق با فصل تابستان، از نیمه‌های شب برای درو کردن گندمزارهای خود در خنکای شب اقدام می‌کنند و قبل از اذان صبح با برپا کردن آتش برای درست کردن چایی و گرم کردن غذای اوباشدان بر سر زمین زراعی خود مشغول به صرف سحری می‌شوند.
غذاهای محلی، فرآورده‌های لبنی، میوه‌های تولیدی باغات باغداران و خرما از جمله خوراک کشاورزان به وقت اوباشدان است که در دل تاریکی شب با نورافشانی مهتاب نوش جان می‌کنند.
در برخی از روستاهای این استان مردم برای بیدار شدن برای سحری(اوباشدان) ماه رمضان از روش های گوناگونی از جمله بانگ خروس، صدای شلیک توپ، طبل و شیپور و کوبیدن دیوار همسایه استفاده می‌کردند که امروزه این رسم نیزبا توسعه وسایل ارتباط جمعی بسیار کمرنگ شده است و بیشتر مردم با تلفن همدیگر را برای سحری بیدار می‌کنند.
سنت حسنه گره گشایی و آزادی زندانیان در اورجلوق
تاسی از مرام و منش و مردانگی و دستگیری امیرالمونین علی(ع) در ماه رمضان در سراسر استان اردبیل به وضوح دیده می‌شود که در این میان اقدام برای آزادسازی زندانیان جرائم مالی و غیر عمد توسط خیرین و مردم بسیار قابل توجه و ارزشمند است که این حرکت معنوی عظیم در میانه ماه مبارک رمضان همزمان با ولادت با سعادت اما حسن مجتبی(ع) تحت عنوان جشن گلریزان با حضور پرشور خیران و مردم مشتاق و مسئولان استان اردبیل برگزار می شود.
روشن کردن چراغ خانه‌های بی‌سرپرست و خانواده‌هایی که سرپرست آنان به لحاظ گرفتاری مالی، جرائم غیرعمد و یا بدهکاری در زندان به سر می‌برند از جمله سنت حسنه‌ایست که در این دیار جا افتاده و همه ساله با برپا کردن جشن گلریزان در اردبیل و سیار شهرستانها مبالغ قابل توجهی از مردم و خیرین جمع‌آوری و صرف آزادسازی زندانیان می‌شود.
شب قدر و صدای ربناهایی که به آسمان بلند می‌شود
شب قدر از شبهای معنوی، مقدس و متبرک اسلامی است که خداوند در قرآن مجید از شب قدر به بزرگی یاد کرده و «سوره قدر» را نازل فرموده است. در تمام سال، شبی به خوبی و فضیلت شب قدر نمی‌رسد.
مردم مومن و خداجوی اردبیل نیز با شرکت در مراسم معنوی شب قدر ، شب نزول قرآن و فرود آمدن ملائکه را با خواندن قرآن و ادعیه های سفارش شده که همراه با توبه و استغاثه است سپری می کنند.
روزه‌داران در شبهای گرانقدر ماه رمضان بخصوص در شب قدر با احیا نگه داشتن و بلند کردن دستانی به آسمان با صدای سوزناک ربنا بر قدر و قیمت عبادات خود می افزایند و از خداوند طلب تقدیری روشن و عاقبتی پرخیر و برکت می کنند و تا طلوع خورشید به راز و نیاز و گفتگو با حضرت حق مشغول هستند و در این میان مراسم شهادت حضرت علی(ع) را نیز با احساناتی چون پخش شیر داغ، حلوا، خرما وغذاهای نذری برگزار می کنند و با برپایی مجالس تعذیه خوانی به سوگ می نشینند.
سنت کهن دوختن کیسه برکت به امید برکت رزق و روزی
از دیگر رسوم مردم متدین استان اردبیل دوختن "کیسه برکت" است به امید استقبال از روزهای خوش یمن و پربرکت که همزمان با آخرین جمعه ماه رمضان در مساجد شهرستانها و شهر اردبیل برگزار می‌شود.
دوخت کیسه‌های برکت که در آخرین روز ماه مبارک رمضان و توسط مادران و مادربزرگ های پا به سن گذاشته دوخته می شود معمولاً با ختم 30جزء قرآن کریم تمام می‌شود، براساس یک باور دینی و مذهبی توسط زنان و دختران دیار سبلان انجام می‌شود این کیسه‌ها که بین مردم به برکت توربافی معروف است، از پارچه نذری تهیه می‌شود و پس از آماده شدن، مقداری نمک و وجه نقد در آن قرار داده می‌شود و خانواده‌ها پس‌انداز خود را در طول سال داخل این کیسه قرار داده و در سفرهای زیارتی و کارهای عام‌المنفعه مورد استفاده قرار می‌دهند که بنابه اعتقاد مردم این منطقهپولی که در این کیسه ها پس انداز می شود از برکت خاصی بهره مند است.
نماز عید فطر و تسلیت به خانواده تازه درگذشتگان
طبق یک سنت دیرینه مردم دیار اردبیل بعد از برگزاری نماز با شکوه عید فطر و دادن فطریه به نیازمندان به دید و بازدید بزرگترهای فامیل رفته و عید را تبریک می‌گویند، همچنین دراین روز برای تسلی خاطر خانواده‌های داغ دیده مراسم ختمی در مسجد برای مرحوم شدگان تدارک دیده می‌شود و زنان نیز برای عرض تسلیت به منازل خانواده‌های داغ دیده می‌روند و با ختم یاسین و قرائت فاتحه و صلوات برای شادی روح در گذشتگان در مساجد و منازل ادای تکلیف می‌کنند.
گزارش: مرضیه گرانمایه
فیلم: امیر برمکی
انتهای پیام/ ت
