دانشگاه‌های ایران به روایت آمار و ارقام
طی سال‌های اخیر پدیده مدرک گرایی روز به روز در جامعه ما شیوع پیدا کرده، بطوریکه رشد قارچ گونه مراکز و واحدهای دانشگاهی که از آنها به عنوان کارخانه تولید مدرک یاد می شود، در کشور ما بسیار مشهود بوده است.
به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، رشد و توسعه هر جامعه‌ای بدون توجه به علم، دانش و آموزش امکانپذیر نخواهد بود و یقیناً دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در این زمینه نقش اساسی و کلیدی ایفا می‌کنند، اما هر توسعه‌ای بدون توجه به استانداردها و زیرساخت‌های موجود در جامعه می‌تواند آسیب‌زا باشد. بررسی کلی از آمار دانشگاه‌هاو دانشجویان موجود در کشور نشان دهنده این موضوع است که گسترش بی رویه مراکز آموزش عالی طی سال‌های اخیر نه تنها کمکی به رشد علمی و حل معضلات جامعه بخصوص اشتغال نکرده است بلکه خود موجب ایجاد معضلات جدیدی نظیر شکل دهی پدیده صندلی خالی، افت کیفیت آموزش، افزایش تعداد فارغ التحصیلان بیکار، بالا رفتن سطح توقعات فارغ التحصیلان، اتلاف مبلغ هنگفتی از بودجه کشور و معضلاتی از این قبیل شده است.
بنا به آخرین گزارش موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی وزارت علوم در ایران 2468 دانشگاه در کشور وجود دارد که از این میان تعداد 530 واحد سهم دانشگاه آزاد بوده، 309 موسسه غیرانتفاعی، 170 مرکز فنی حرفه ای، 466 مرکز پیام نور، 953 واحد علمی کاربردی و 141 دانشگاه دولتی( وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) در 31 استان کشور ثبت شده است.
تعداد موسسات آموزش عالی به تفکیک نوع وابستگی در سال تحصیلی 95 - 96 | |
نوع وابستگی | تعداد |
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری | 141 |
دانشگاه پیام نور | 466 |
دانشگاه علمی و کاربردی | 953 |
موسسات آموزش عالی غیرانتفاعی و غیردولتی | 309 |
دانشگاه آزاد اسلامی | 530 |
دانشگاه فنی و حرفه‌ای | 170 |
بر اساس آمار موسسه فوق، تعداد 3 میلیون و 794 هزار و 420 دانشجو در دانشگاه‌های کشور مشغول تحصیل هستند که از این تعداد یک میلیون و 723 هزار و 269 نفر زن و 2 میلیون و 71 هزار و 151 دانشجو مرد هستند و همچنین از کل جمعیت دانشجویی کشور، تعداد 1 میلیون و 550 هزار و 700 دانشجو در دانشگاه آزاد اسلامی، 339 هزار و 325 دانشجو در موسسات آموزش عالی غیر دولتی و غیر انتفاعی، 197 هزار و 305 دانشجو در دانشگاه فنی‌حرفه‌ای، 473 هزار و 798 دانشجو در دانشگاه علمی – کاربردی، 546 هزار و 886 نفر در دانشگاه پیام نور و 687 هزار و 36 دانشجو در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مشغول تحصیل هستند.
تعداد دانشجویان به تفکیک نوع وابستگی و جنسیت در سال تحصیلی 95 – 96 | |||
نوع وابستگی | زن | مرد | جمع |
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری | 357255 | 329781 | 687036 |
دانشگاه پیام نور | 353021 | 193865 | 546886 |
دانشگاه جامع علمی کاربردی | 153733 | 320065 | 473798 |
دانشگاه فنی و حرفه‌ای | 60418 | 136887 | 197305 |
موسسات آموزش عالی غیردولتی-غیرانتفاعی | 161525 | 177800 | 339325 |
دانشگاه آزاد اسلامی | 637317 | 912753 | 1550070 |
جمع کل | 1723269 | 2071151 | 3794420 |
بر اساس گزارش اعلام شده موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی وزارت علوم، استان‌های کردستان، ایلام، چهارمحال بختیاری و زنجان کمترین و استان‌هایی نظیر تهران، آذربایجان شرقی، فارس و خراسان رضوی بیشترین تعداد مراکز و واحد دانشگاهی را دارند. آمار دقیق تعداد مراکز دانشگاهی استان‌های مختلف در جدول زیر قابل مشاهده است.
تعداد واحدهای دانشگاهی به تفکیک استان سال تحصیلی 96-95
استان | دولتی | پیام‌نور | علمی‌کاربردی | آزاد | غیرانتفاعی | فنی‌حرفه‌ای |
آذربایجان‌شرقی | 8 | 26 | 37 | 48 | 12 | 8 |
آذربایجان‌غربی | 3 | 19 | 24 | 21 | 11 | 4 |
اردبیل | 1 | 12 | 20 | 16 | 3 | 3 |
اصفهان | 7 | 40 | 43 | 34 | 30 | 12 |
البرز | 5 | 8 | 39 | 6 | 2 | 2 |
ایلام | 1 | 9 | 13 | 8 | 2 | 2 |
بوشهر | 1 | 11 | 20 | 12 | 3 | 2 |
تهران | 29 | 17 | 188 | 48 | 22 | 8 |
چهارمحال‌وبختیاری | 1 | 11 | 14 | 5 | 1 | 5 |
خراسان جنوبی | 3 | 12 | 16 | 8 | 2 | 5 |
خراسان رضوی | 11 | 27 | 62 | 24 | 33 | 11 |
خراسان شمالی | 4 | 8 | 12 | 6 | 3 | 5 |
خوزستان | 7 | 30 | 33 | 29 | 7 | 5 |
زنجان | 2 | 8 | 19 | 10 | 4 | 2 |
سمنان | 6 | 8 | 20 | 9 | 11 | 4 |
سیستان‌وبلوچستان | 5 | 10 | 29 | 11 | 7 | 4 |
فارس | 14 | 39 | 42 | 52 | 10 | 13 |
قزوین | 2 | 8 | 14 | 11 | 22 | 2 |
قم | 5 | 3 | 18 | 2 | 12 | 2 |
کردستان | 1 | 9 | 21 | 7 | 4 | 3 |
کرمان | 8 | 28 | 37 | 18 | 11 | 12 |
کرمانشاه | 2 | 14 | 21 | 13 | 4 | 4 |
کهگیلویه‌وبوبراحمد | 1 | 9 | 12 | 6 | 2 | 2 |
گلستان | 3 | 12 | 19 | 15 | 14 | 5 |
گیلان | 2 | 19 | 29 | 24 | 17 | 7 |
لرستان | 2 | 9 | 31 | 11 | 5 | 5 |
مازندران | 7 | 17 | 36 | 24 | 42 | 11 |
مرکزی | 4 | 11 | 22 | 19 | 9 | 4 |
هرمزگان | 4 | 13 | 20 | 21 | 2 | 3 |
همدان | 5 | 11 | 19 | 14 | 7 | 6 |
یزد | 3 | 9 | 23 | 13 | 4 | 9 |
براساس گزارش آماری وزارت علوم، تعداد دانشجویان دوره کاردانی سال 96، 3324 نفر در دو دوره روزانه و شبانه است و این آمار در دوره کارشناسی 427 هزار و 483 دانشجو می‌باشد.
در واقع در حال حاضر 500 هزار و 89 دانشجوی کارشناسی و دو دانشجوی کاردانی در دانشگاه پیام نور، 210 هزار و 442 دانشجوی کارشناسی و 263 هزار و 305 دانشجوی کاردانی در دانشگاه جامع علمی – کاربردی، تعداد 39 هزار و 372 دانشجوی کارشناسی و 157 هزار و 933 دانشجوی کاردانی در دانشگاه فنی‌حرفه‌ای، 213 هزار و 440 دانشجو در دوره کارشناسی، 56 هزار و 828 دانشجو در دوره کاردانی در موسسات آموزش عالی غیر انتفاعی و غیر دولتی، 785 هزار و 486 دانشجوی کارشناسی و 258 هزار و 832 دانشجوی کاردانی در دانشگاه آزاد مشغول تحصیل هستند.
به طور کلی تعداد 740 هزار و 224 دانشجوی کاردانی و 2 میلیون و 176 هزار و 312 دانشجوی دوره کارشناسی، 115 هزار و 608 دانشجوی دوره دکتری تخصصی، 29 هزار و 740 دانشجوی دکتری عمومی (حرفه‌ای)، تعداد 193 هزار و 511 دانشجوی دوره کارشناسی ارشد در دانشگاه‌های وزارت علوم مشغول تحصیل هستند.
همچنین تعداد 45 هزار و 107 دانشجو در دانشگاه پیام نور، 66 هزار و 867 در دانشگاه‌ها و موسسات غیر انتفاعی و 427 هزار نفر نیز در دانشگاه آزاد وجود دارد. تعداد 3 هزار و 666 دانشجوی دکتری عمومی، 59 هزار و 52 دانشجوی دکتری تخصصی در دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم، 1688 دانشجوی دکتری تخصصی در دانشگاه پیام نور، 2 هزار و 190 دانشجوی دکتری تخصصی در موسسات آموزش عالی غیر دولتی و غیر انتفاعی، 26 هزار و 74 دانشجوی دکتری عمومی و 52 هزار و 678 دانشجوی دکتری تخصصی در کشور مشغول تحصیل هستند.
رشد قارچ گونه دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در کشور در حالی صورت گرفته است که تعداد متقاضیان دانشگاه‌ها سال به سال کاهش پیدا می‌کند، در همین رابطه دکتر مجتبی شریعتی نیاسر معاون آموزشی وزارت علوم اعلام کرد: دانشگاه‌های دولتی 64 درصد، غیر انتفاعی 6.4 درصد، پیام نور 27درصد کاهش پذیرش دانشجو داشته اند.
وی در ادامه همچنین به رشد بی‌رویه دانشگاه‌ها در دولت نهم و دهم اشاره کرد و گفت: از سال ٨٤ و با آغاز دولت نهم سیر افزایشی فزاینده غیر قابل باور و غیرمنطقی را در پذیرش دانشجو شاهد بودیم. به عنوان نمونه از ٤٤ موسسه غیر انتفاعی به ٣٤ موسسه غیرانتفاعی در کشور رسیدیم که البته سال ٩٢ ترمز را کشیدیم و جلوی رشد موسسات غیر انتفاعی را گرفتیم و در این دوره هیچگونه مجوز تاسیس موسسه غیرانتفاعی داده نشد مگر با اجازه شورای عالی انقلاب فرهنگی که نهاد بالادستی است.
تعداد دانشجویان به تفکیک نوع وابستگی، نوع تحصیل،نوع دوره تحصیلی در سال تحصیلی 95-96 | ||||||
نوع وابستگی | کاردانی | کارشناسی | کارشناسی ارشد | دکتری حرفه‌ای | دکتری تخصصی | تعداد |
وزارت علوم | 3324 | 427483 | 193511 | 3666 | 59052 | 687036 |
دانشگاه پیام نور | 2 | 500089 | 45107 | 0 | 1688 | 546886 |
علمی کاربردی | 263305 | 210442 | 51 | 0 | 0 | 473798 |
فنی و حرفه‌ای | 157933 | 39372 | 0 | 0 | 0 | 197305 |
غیرانتفاعی | 56828 | 213440 | 66867 | 0 | 2190 | 339325 |
آزاد | 258832 | 785486 | 427000 | 26074 | 52678 | 1550070 |
جمع کل | 740224 | 2176312 | 732536 | 29740 | 115608 | 3794420 |
این تعداد دانشجو و دانشگاه‌ها در ایران در حالی است که بر اساس آمار مؤسس پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) در دو سال گذشته، ایران با 51 هزار و 600 دانشجوی اعزامی بعد از کشورهای چین، هند، کره جنوبی، آلمان، عربستان، فرانسه،آمریکا، مالزی و ویتنام جزو 10 کشور اول اعزام کننده دانشجو به دانشگاه‌های خارج قرار گرفته است و آمریکا به عنوان اولین کشور جذب دانشجویان بین المللی قرار دارد. همچنین امارات متحده عربی در جذب دانشجویان از کشورهای منطقه به عنوان سومین مقصد، جایگزین انگلستان شده است.
ردیف | کشورهای اعزام کننده دانشجو | تعداد دانشجویان اعزام شده |
1 | چین | 694هزار و 400 دانشجو |
2 | هند | 189هزار و 500 دانشجو |
3 | کره جنوبی | 123هزا رو 700 دانشجو |
4 | آلمان | 117هزار و 600 دانشجو |
5 | عربستان | 62هزار و500 دانشجو |
6 | فرانسه | 62هزار 400 دانشجو |
7 | آمریکا | 58هزار و 100 دانشجو |
8 | مالزی | 55هزار و 600 دانشجو |
9 | ویتنام | 53هزار و 800 دانشجو |
10 | ایران | 51هزار و 600 دانشجو |
بنا به تازه‌ترین اعلام مؤسسه اسپانیایی CISC که از بزرگترین بدنه تحقیقات عمومی اسپانیا و از زیرمجموعه‌های آموزش و پرورش این کشور به شمار می‌آید، تعداد دانشگاه‌ها در اغلب کشورهای پیشرفته جهان زیر ٥ دانشگاه است به‌طوری که آلمان ٤١٢، انگلیس ٢٩١، کانادا ٣٢٩، ایتالیا ٢٣٦ و هلند ٤٢٣ دانشگاه دارند و برخی کشورهای اروپایی نظیر نروژ، سوئد، دانمارک، فنلاند و ... زیر ١ دانشگاه تأسیس کرده‌اند. این آمار درباره کشورهای پیشرفته آسیایی مانند سنگاپور و کره‌جنوبی نیز تکرار می‌شود و تنها ژاپن است که کمی پا را فراتر از این قاعده گذاشته و ٩٨٧ دانشگاه دارد. شمار دانشگاه‌ها در استرالیا و نیوزیلند نیز مانند سایر کشورهای توسعه یافته جهان رقمی زیر ٥ است و چین تنها ٢ هزار و 310 و هند 4 هزار و 4 دانشگاه دایر کرده است.
این مؤسسه در آخرین گزارش خود که اخیراً منتشر شده، اعلام کرده است، آمریکا با حدود ٣23میلیون نفر جمعیت، ٣ هزار و ٢٨ دانشگاه دارد. از این میان ٥٩ دانشگاه ایالات متحده جزو ١ دانشگاه برتر جهان هستند و در واقع حدود ٦ درصد برترین دانشگاه‌های جهان آمریکایی هستند. چین با یک میلیارد و ٣٩٧ میلیون نفر جمعیت تنها ٢ هزار و 310 دانشگاه دارد و هند با جمعیت یک میلیارد و ٢٧٤ میلیون نفری 4 هزار و 4 دانشگاه دایر کرده است.
به گزارش ایسنا، اگر چه رشد کمی و بی‌رویه دانشگاه‌های کشور در سال های قبل از 92 یعنی در دولت نهم و دهم بدون آینده پژوهی دقیق و تامین زیرساخت‌های لازم صورت گرفت، به گونه‌ای که تعداد مراکز دانشگاهی و موسسات آموزش عالی وابسته به وزارت علوم با رشد دو برابری از 1300 مرکز در سال 1384 به دو هزار و 504 مرکز در پایان دوره دولت دهم افزایش یافت و همچنین تعداد دانشجویان کشور از دو میلیون و 400 هزار با افزایش بیش از دو برابری به بیش از چهار میلیون و نیم در سال 92 رسید، اما آسیب‌ها و تبعات ناشی از این تصمیمات عجولانه،ناگهانی و بی‌تدبیرانه در عرصه علم آموزش کشور امروزه و باگذشت چندین سال گریبان گیر جامعه شده است.
در واقع بسیاری از ظرفیت‌ها و هزینه‌های ایجاد شده در بدنه آموزشی کشور در عمل کارایی ندارد و این مراکز بعد از گذشت چند دهه نه تنها کمکی به رفع معضلات جامعه نکرده است بلکه خود به معضل اصلی در کشور نیز تبدیل شده است، بطوریکه در حال حاضر از یک سو شاهد افزایش آمار بیکاری در بین فارغ التحصیلان دانشگاهی هستیم و از سوی دیگر صندلی‌های خالی از دانشجو، سالیانه بودجه هنگفتی از سرمایه کشور را می بلعند. در شرایط فعلی ارائه راهکاری از سوی مسئولان برای ساماندهی و کاهش هزینه‌هایی که این معضل به کشور تحمیل می‌کند، ضروری می‌رسد.
منبع:ایسنا
انتهای پیام/