کابوس "کم‌آبی" در انتظار خرم‌آباد؛ بزرگ‌ترین طرح آبی لرستان بر مدار "بی‌پولی" و "وعده‌های پوچ"+ تصاویر
ابرپروژه انتقال آب کاکا رضا که بنا بود در قالب ۲ پروژه سدسازی، خط انتقال آب به شهر خرم‌آباد و احداث تصفیه‌خانه اجرایی شود پس از گذشت ۱۴ سال تنها خط انتقال این پروژه با کمترین ظرفیت استفاده عملیاتی شده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم‌آباد، کلنگ‌زنی‌های بی‌نتیجه و پروژه‌های نیمه‌کاره در لرستان امری بدیهی است، پروژه‌های نیمه‌کاره‌ای که پس از صرف هزینه‌های میلیاردی نتیجه‌ای نداشته و طرح‌هایی که در نبود اعتبار برای تکمیل بر زمین می‌ماند.
طرح انتقال آب کاکا رضا به‌عنوان یکی از طرح‌های بزرگ انتقال آب که در ابتدای امر بنا بود وزارت نیرو 202 میلیون مترمکعب آب تخصیص دهد و 14 هزار هکتار از اراضی کشاورزی لرستان آبی شود اما رفته‌رفته تخصیص آب به 135 میلیون مترمکعب و آبی شدن اراضی کشاورزی به هشت هزار و 500 هکتار کاهش یافت اما بی‌مهری‌های وزارت نیرو به همین‌جا ختم نشد و سهم بخش کشاورزی حذف، تخصیص آب شرب به 55 میلیون مترمکعب و بخش صنعت به 5 میلیون مترمکعب رسید.
ابرپروژه آبی لرستان پس از 14 سال برمدار وعده‌ها می‌چرخد
حال طرحی که بنا بود در قالب چند پروژه اجرایی شود پس از گذشت 14 سال، تنها پروژه خط انتقال آب از کاکا رضا به شهر خرم‌آباد با صرف 120 میلیارد تومان اعتبار در سال 95 به بهره‌برداری رسید ولی هنوز وعده احداث دو سد و تصفیه‌خانه مخمل‌کوه عملیاتی نشده است.
بهره‌برداری از پروژه خط انتقال آب از کاکا رضا به خرم‌آباد نیز در حالی است که مابقی پروژه‌های این طرح اجرایی نشده بنابراین نمی‌توان از تخصیص 55 میلیون مترمکعبی آب شرب استفاده کرد و با وجود این، در طول سال می‌توان تنها 17 میلیون مترمکعب آب به شهر خرم‌آباد انتقال داد، اما تصفیه‌خانه موجود شهر خرم‌آباد گنجایش کل ظرفیت انتقال آب را ندارد و نمی‌توان از ظرفیت 750 لیتر در ثانیه آب استفاده کرد و تنها 350 لیتر در ثانیه آب وارد این تصفیه‌خانه می‌شود.
آغاز عملیات اجرایی خط انتقال آب کاکا رضا به خرم‌آباد در سال 82
حمیدرضا کرم‌وند مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری استان لرستان در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: عملیات اجرایی پروژه انتقال آب کاکا رضا از سال 82 توسط مسئولان وقت آغاز شد، پروژه خط انتقال کاکا رضا به خرم‌آباد در قالب یک ابرپروژه بزرگ با احداث سد مخمل‌کوه و خط انتقال آب شرب برای شهر خرم‌آباد در نظر گرفته شده بود.
وی افزود: مطالعاتی که برای این پروژه در نظر گرفته شد شامل بخش صنعت، کشاورزی و شرب بود که شرکت آب و فاضلاب به‌عنوان حوزه توزیع آب شرب، بحث خط انتقال آب از کاکا رضا به شهر خرم‌آباد را پیگیری کرد و تنها پروژه‌ای که به مرحله پایانی رسید پروژه انتقال آب شرب بود.
هزینه 120میلیاردی برای اجرای پروژه خط انتقال آب
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری استان لرستان عنوان کرد: با توجه به تخصیص آبی که در نظر گرفته شد بنا بود تصفیه‌خانه‌ای در مسیر خط انتقال کاکا رضا به خرم‌آباد در مخمل‌کوه احداث شود ولی با توجه به اینکه این خط انتقال در سال 93 حدود 75 الی 80 درصد پیشرفت فیزیکی داشت انتقال آب از کاکا رضا به‌سمت تصفیه‌خانه قدیمی شهر خرم‌آباد به بهره‌برداری رسید.
وی با اشاره به اینکه برای بهره‌برداری پروژه انتقال آب شرب به تصفیه‌خانه خرم‌آباد 120 میلیارد تومان هزینه شده است بیان کرد: این پروژه، پروژه ملی بود اما به استانی تبدیل شد و هزینه‌ها باید از منابع استانی تأمین می‌شد و با توجه به اینکه بنا بود در مخمل‌کوه تصفیه‌خانه‌ای احداث شود ولی به‌دلیل کمبود اعتبار و عدم تأمین اعتبارات لازم هیچ‌گونه جانمایی صورت نگرفته است.
تصفیه‌خانه مخمل‌کوه احداث نشد
کرم‌وند تصریح کرد: چون تصفیه‌خانه مخمل‌کوه احداث نشد از همه ظرفیت پروژه انتقال آب نمی‌توان استفاده کرد چراکه تصفیه‌خانه فعلی خرم‌آباد گنجایش این مقدار آب را ندارد.
وی خاطرنشان کرد: ظرفیت فعلی خط انتقال درصورتی‌که آب در سرچشمه کاکا رضا باشد 350 لیتر در ثانیه است درصورتی‌که حداکثر ظرفیتی که برای این پروژه در نظر گرفته‌شده 750 لیتر در ثانیه است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری لرستان گفت: اگر به‌یک‌باره 750 لیتر در ثانیه آب وارد این تصفیه شود، مخزن این تصفیه‌خانه گنجایش این مقدار آب را ندارد؛ در حال حاضر آب وارد تصفیه‌خانه شهر خرم‌آباد می‌شود ولی برای استفاده از این آب برنامه‌ای نداریم و در مخزن تصفیه‌خانه شهر خرم‌آباد ذخیره می‌شود.
تصفیه‌خانه خرم‌آباد گنجایش تمام ظرفیت انتقال آب را ندارد
وی اظهار داشت: با این تصفیه‌خانه نمی‌توانیم از حداکثر ظرفیت پروژه استفاده کنیم، در حال حاضر این تصفیه‌خانه توان انتقال همه ظرفیت این پروژه را ندارد بنابراین اگر تصفیه‌خانه در مخمل‌کوه احداث شود هر میزان آب از تصفیه‌خانه مخمل‌کوه به تصفیه‌خانه شهر خرم‌آباد انتقال یابد مستقیم در اختیار مشترکان قرار می‌گیرد ولی در حال حاضر چون آبی که از کاکا رضا منتقل می‌شود آب رودخانه است و باید فرآیند تصفیه صورت بگیرد این تصفیه‌خانه جوابگوی حجم کامل آب کاکا رضا نیست.
رضا میرزایی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: اوایل دهه 80 آب منطقه‌ای طرحی ارائه داد مبنی بر اینکه کاکا رضا آب بسیاری دارد که می‌توان این آب را به حوزه خرم‌آباد منتقل کرد، بنابراین باید تونلی زده و آب به دره پایین تونل اصلی منتقل می‌شد تا این آب به شهر خرم‌آباد برسد با این هدف که رودخانه خرم‌آباد آب پایدار و قابل‌توجهی برای بحث زیباسازی شهری داشته باشد.
وی افزود: بعدها گفته شد که می‌توان از آبی که منتقل می‌شود استفاده بهتری شود، همچنین بحث کشاورزی مطرح شد که 14 هزار هکتار زمین کشاورزی دیم تبدیل به آبی شود و بنا بود دو سد احداث شود و این مقدار اراضی کشاورزی را تحت پوشش قرار دهد.
کاهش تخصیص آب پروژه کاکا رضا
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان عنوان کرد: با توجه به اینکه مشکل آب شرب خرم‌آباد پیش آمد و آب‌دهی چشمه‌ها کاهش یافت تصمیم گرفته شد بخشی از آب کاکا رضا به شرب اختصاص یابد که آب بخش کشاورزی را از 14 هزار هکتار به هشت هزار و 500 هکتار کاهش دادند این در حالی بود که تخصیص آبی که وزارت نیرو در ابتدا برای این طرح داده بود 202 میلیون مترمکعب بود که به 135 میلیون مترمکعب کاهش یافت.
وی بیان کرد: از 135 میلیون مترمکعب آب تخصیص‌یافته بنا بود 117 میلیون مترمکعب از تونل برداشت شود، 12 میلیون مترمکعب آب بهنگام منطقه "ده پیر" و "سراب تلخ" و شش میلیون مترمکعب از آب زیرزمینی برداشت شود که مطرح شد از این میزان تخصیص آب، 55 میلیون مترمکعب برای شرب خرم‌آباد، پنج میلیون مترمکعب برای صنعت و مابقی برای کشاورزی باشد.
حذف تخصیص آب بخش کشاورزی
میرزایی خاطرنشان کرد: چون پروژه بزرگی بود ابتدا این امکان وجود نداشت که تمام مؤلفه‌ها با توجه به وضع اعتباری که بود اجرا شود؛ زمانی که بحث تخصیص آب شرب مطرح شد پیشنهاد داده شد به‌جای اینکه کل مسیر کامل شود که ممکن است 30 الی 40 سال زمان ببرد فعلاً بدون اینکه سد احداث شود از دبی پایه رودخانه آب بهنگامی به خرم‌آباد منتقل شود تا مشکل در کوتاه‌مدت کمتر شود.
ظرفیت انتقال 17میلیون مترمکعب آب به شهر خرم‌آباد
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان گفت: بر این اساس ردیف اعتباری به شرکت آب و فاضلاب استان داده شد که آب را از دبی پایه رودخانه برداشت و به تصفیه‌خانه خرم‌آباد منتقل کند، در تخصیص اولیه و بر اساس برنامه‌ریزی‌هایی که انجام شد می‌توانستیم 17 میلیون مترمکعب در سال بدون اینکه هیچ‌کدام این سدها را احداث کنیم از دبی پایه رودخانه و از طریق خط انتقال آب به خرم‌آباد منتقل کنیم و همین مقدار مشکل کوتاه‌مدت خرم‌آباد را حل می‌کرد.
وی اظهار داشت: سال 95 این بخش افتتاح شد و الآن جریان آب برقرار است و ظرفیت انتقال 700 لیتر در ثانیه را دارد ولی چون تصفیه‌خانه بر اساس کیفیت آب طراحی می‌شود و تصفیه‌خانه خرم‌آباد بر اساس آب کاکا رضا طراحی نشده است ممکن است تغییراتی نیاز داشته باشد که بیان کردند تصفیه‌خانه موجود جوابگوی کل شهر نیست و باید تصفیه‌خانه‌ای دیگر احداث شود بنابراین بهتر است این تصفیه‌خانه در مسیر خط انتقال کاکا رضا در منطقه روستای پیر حیاتی طراحی و احداث شود.
احداث سد مخمل‌کوه نیازمند 300میلیارد تومان اعتبار
میرزایی درباره احداث سد مخمل‌کوه افزود: برای احداث سد مخمل‌کوه گزارش‌ها نهایی شده و در مراحل پایانی است که در وزارت نیرو نیز تصویب می‌شود و به‌دنبال جذب سرمایه‌گذار هستیم؛ امسال 9 میلیارد تومان اعتبار برای این پروژه پیش‌بینی‌شده ولی با این میزان اعتبار پروژه ساخت سد به‌جایی نمی‌رسد چراکه بیش از 300 میلیارد تومان اعتبار نیاز است که این سد ساخته شود.
وی عنوان کرد: کاکا رضا بیش از دو میلیارد مترمکعب آب دارد بنابراین مشکلی برای انتقال آب وجود ندارد و امسال اقدامات زیرساختی سد آغاز می‌شود، در شرایط نرمال می‌توان 17 میلیون مترمکعب از آب کاکا رضا را انتقال داد که اگر سد مخمل‌کوه راه‌اندازی شود 17 میلیون به 60 میلیون مترمکعب افزایش می‌یابد که 43 میلیون مترمکعب به ظرفیت آب اضافه می‌شود و کل نیاز بلندمدت آب شرب و صنعت شهر خرم‌آباد را تأمین می‌کند.
شکست پروژه کاکا رضا در صورت عدم‌ساخت سد
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان بیان کرد: ظرفیت آب شرب پروژه کاکا رضا 60 میلیون مترمکعب در سال است که الآن در صورت جواب‌دهی تصفیه‌خانه می‌توان 17 میلیون مترمکعب را وارد شهر خرم‌آباد کرد ولی مابقی ظرفیت انتقال بستگی به احداث سد دارد که اگر سد احداث نشود پروژه، پروژه شکست‌خورده‌ای است.
وی تصریح کرد: سدسازی در استان لرستان درگیر چالش‌های تخصیص آب است، وزارت نیرو باید مجوز ساخت سد را بدهد که الآن از این مجوزها داده نمی‌شود به‌ویژه در حوزه آبریز کرخه خیلی سخت مجوز داده می‌شود.
سدسازی در لرستان با چالش تخصیص آب مواجه است
میرزایی خاطرنشان کرد: صرفاً برای مصارف شرب مجوز می‌دهند که الآن آب شرب شهر خرم‌آباد تأمین است، در دلفان نیز پیگیر هستیم از طریق سد تاج امیر بخشی از نیاز تأمین شود، در کوهدشت و چگنی بحث سد معشوره را داریم که در مراحل نهایی تخصیص است؛ در حوزه دز نیز پروژه‌های خوبی آغاز شده است و در بحث تخصیص نیز باید قدرت چانه‌زنی داشته باشیم و حق‌آبه بگیریم.
با توجه به اینکه طی سال‌های اخیر خشک‌سالی در استان لرستان شدت بیشتری گرفته و چاه و چشمه‌های بسیاری از مدار خارج شده است، اجرایی شدن طرح انتقال آب کاکا رضا و احداث سد می‌تواند بسیار مؤثر باشد چراکه بخش عمده‌ای از آب شرب شهر خرم‌آباد از چشمه‌های این شهر تأمین می‌شود که استمرار خشک‌سالی کابوس کم‌آبی را در شهر خرم‌آباد به‌همراه دارد.
گزارش از فاطمه بیرانوند
انتهای پیام/ز*