گزارش: امیرانتظام در لابه‌لای روزنامه‌ها؛ از "مزدور" خطاب‌شدن توسط خاتمی تا تأیید اسناد جاسوسی وی توسط اصلاح‌طلبان +عکس
عباس امیرانتظام از اولین محکومان امنیتی در تاریخ انقلاب اسلامی روز گذشته فوت کرد. در این گزارش نگاهی به مواضع افراد مختلف در زمان دستگیری وی می‌اندازیم.
به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری تسنیم، روز گذشته (پنجشنبه 21تیر) عباس امیرانتظام اولین سخنگوی دولت موقت مهدی بازرگان، سفیر اسبق ایران در سوئد و از اولین محکومان امنیتی بعد از انقلاب درگذشت.
- بیشتر بخوانید
"عباس امیرانتظام" از اولین محکومان امنیتی بعد از انقلاب درگذشت + سوابق
عباس امیرانتظام با نام قبلی عباس روافیان فرزند میرزا یعقوب رفوگر بود که پدر و عمویش به فرقه ضاله بهائیت گرویده بودند. وی در سال 1329 دانشجوی رشته الکترومکانیک دانشگاه تهران شد و در دانشکده فنی با مهندس مهدی بازرگان آشنا شد. او از همان زمان سعی داشت که وارد تشکیلات نهضت آزادی شود.
با پیروزی انقلاب اسلامی در 23 بهمن 57 حکم سخنگویی دولت موقت و معاونت اداری نخست وزیری برای امیرانتظام صادر می‌شود اما او 4 ماه بعد به مأموریتی تازه اعزام و به‌عنوان سفیر ایران در کشورهای اسکاندیناوی راهی استکهلم می‌شود. طبق اطلاعات منتشرشده، تماس و ارتباط امیرانتظام با آمریکایی‌ها در سوئد بیشتر می‌شود.
27 آذر 1358، عباس امیرانتظام به‌اتهام همکاری با سازمان جاسوسی آمریکا CIA و ارتباط پنهانی با دولت آمریکا، به‌محض بازگشت به کشور از مأموریت استکهلم، با حکم دادستانی‌کل انقلاب در فرودگاه بازداشت می‌شود. جاسوسی امیرانتظام زمانی کشف می‌شود که در ساختمان معروف به بیژن در لانه جاسوسی، توسط دانشجویان پیرو خط امام اسنادی پیدا می‌شود که بیانگر ارتباط پنهان امیرانتظام با آمریکا بود.
از راست: عباس امیرانتظام، مهدی بازرگان، هاشم صباغیان و ابراهیم بزدی
در روز 26 اسفند ماه سال 1359 عباس امیرانتظام در دادگاهی به‌ریاست آیت‌الله محمدی گیلانی محاکمه شده و سرانجام پس از 15 جلسه رسیدگی، دادگاه وی را به‌دلیل انجام ملاقات‌ها و تماس‌های محرمانه با بیگانگان، ارائه اطلاعات داخلی به دشمن، فراری دادن سران رژیم شاه، فراری دادن مأموران سیاسی سفارت رژیم صهیونیستی در تهران و... به اعدام محکوم میکند اما با تلاش‌ها و فشارهای مهندس بازرگان حکمش به حبس ابد تقلیل می‌یابد.
با نگاهی به روزنامه‌ها و نشریات آن زمان درمی‌یابیم اکثر گروه‌ها و جناح‌های سیاسی و حتی روشنفکران آن زمان نسبت به جرم عباس امیرانتظام متفق‌القول بودند. افرادی که این روزها پیام تسلیت برای امیرانتظام صادر می‌کنند از اولین شخصیت‌هایی بودند که به‌شدت وی را محکوم می‌کردند.
در این گزارش نگاهی به بریده روزنامه‌های آن زمان درباره نحوه جاسوسی امیرانتظام و نظرات مختلف نسبت به او می‌اندازیم.
* 29 آذرماه سال 1358 روزنامه جمهوری اسلامی در خبری اعلام کرد که امیرانتظام به‌جرم جاسوسی به‌نفع سیا دستگیر شده است.
** روزنامه انقلاب اسلامی که مدیریت آن به‌عهده ابوالحسن بنی‌صدر بود، در تاریخ 29 آذرماه 1358 با اعلام خبر دستگیری امیرانتظام به‌جرم جاسوسی، چنین نوشت: "هدف وی از سفیر بودن در استکهلم داشتن محیط آزاد برای تماس با آمریکائیان بود... امیرانتظام می‌کوشد تا روابط دوجانبه خوبی را بین ایران و آمریکا برقرار کند".
* روزنامه جمهوری اسلامی در صفحه 10 شماره 26 دی 1358 دو سند را منتشر ساخت و نوشت: "چنانچه در سند اول مشاهده می‌شود هویدا به نصیری اطلاع می‌دهد که شاه دستور داده است رؤسای حفاظت وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها باید تنها از طرف ساواک تعیین شوند و این سند حساس بودن این مقام و ماهیت این رؤسا را می‌رساند.
در سند دوم امیرانتظام دستور می‌دهد خروج آقای سیدفخرالدین طباطبایی از کشور بلامانع است. نامبرده یکی از همین معتمدین و دست‌نشاندگان ساواک منحله می‌باشد که بعد از انقلاب اسلامی ایران ممنوع الخروج بوده است".
سند دستور امیرانتظام برای خروج یکی از مسئولان ساواک از کشور
* روزنامه بامداد امروز نیز با اعلام خبر دستگیری عباس امیرانتظام و انتشار اسناد جاسوسی وی توسط دانشجویان مسلمان پیرو خط امام، نوشت که "سیا در پاسخ انتظام اعلام کرده بود که تبادل اطلاعات بعد از دهم سپتامبر انجام می‌شود".
** یکی از افرادی که در مطبوعات آن زمان نسبت به امیرانتظام موضع تندی را ابراز کرد، رضا براهنی عضو کانون نویسندگان بود. براهنی در روزنامه اطلاعات شماره 24 بهمن 1358 می‌نویسد "در حالی که آقای امیرانتظام در همان زمان که روابط مخصوص خود را با نمایندگان غارتگران کشور ما حفظ کرده بود رادیو و تلویزیون را هم به‌عنوان معاون نخست وزیر و سخنگوی دولت موقت در اختیار خویش داشت.
هنگام فرو رفتن در گرداب و گنداب، عده‌ای مذبوحانه دست و پا می‌زنند و می‌کوشند ساحت پاک دیگرانی را که با شرف مبارزه کردند و با شرف زندگی کردند و با شرف هم خواهند مرد، آلوده کنند، غافل از این‌که این قبیل تشبثات مذبوحانه، تنها گرداب را عمیق‌تر، گندآب را پلیدتر و عرصه را بر آنان تنگ‌تر میکند، درخت برومند انقلاب ایران، برگه‌های مصنوعی و دروغین خود را بر اثر وزش نسیم آگاهی انقلابی جامعه می‌تکاند و فرو می‌ریزد، بازگشت این برگ‌ها به بالای درخت به همان اندازه بازگشت شاه به کاخ نیاوران امری است محال و آقای امیرانتظام بیخودی زور می‌زند!".
رضا براهنی در روزنامه اطلاعات: ساخت و پاخت با سولیوان مشت‌ها را باز کرده است
* یکی دیگر از افرادی که این روزها برای امیرانتظام پیام تسلیت صادر کرده، سید محمد خاتمی است. وی در 18 مهر 1360 در روزنامه کیهان در یادداشتی درباره امیرانتظام خطاب به بازرگان چنین نوشت "مراد از آمریکایی بودن نحوه‌ای از دید و بینش است که به‌سادگی ابزار دست سیاست‌های توسعه‌طلبانه آمریکا می‌شود و به‌خاطر برخورداری از همین دید و بینش جریانی که شما در رأس آن قرار دارید، همواره از مواضع ضدآمریکایی جمهوری اسلامی اظهار نارضایتی و حتی مخالفت قولی و عملی کرده است. چه‌نقصی در کار شما است که فردی چون امیرانتظام جاسوس و مزدور آمریکا تا سطح معاونت نخست‌وزیری و سخنگویی دولت موقت بالا می‌آید...؟".
یادداشت سید محمد خاتمی در روزنامه کیهان که امیرانتظام را جاسوس مزدور خطاب میکند
** حجت‌الاسلام معادیخواه که آن زمان نماینده مجلس شورای اسلامی بود نیز در یکی از جلسات دادگاه امیرانتظام به‌عنوان شاهد حاضر شده در دادگاه چنین می‌گوید "امیرانتظام یکی از عوامل نفوذ خط آمریکا در انقلاب اسلامی ایران است... من از همین جا مسئولین روزنامه میزان را به یک بحث آزاد دعوت می‌کنم. از روی تناقض‌های «میزان» می‌توانم ثابت کنم که این آقایان هرجا که دادگاه به‌ضرر آن‌ها باشد آن را قبول ندارند. آقای بازرگان نمی‌تواند امام را درک کند". (روزنامه کیهان، 27 اردیبهشت 1360)
* مصطفی تاج‌زاده از محکومان امنیتی و عضو حزب منحله سازمان مجاهدین انقلاب چندی پیش در مصاحبه‌ای گفته بود "به امیرانتظام ظلم کردیم."، با این حال سازمان مجاهدین انقلاب (اصلاح‌طلبان امروزی) در همان زمان بیانیه‌‌ای صادر کرده با تأیید اسناد لانه جاسوسی نوشت "سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی در پایان خطر وابستگان به غرب را مورد تأکید قرار داده و از دادگاه انقلاب اسلامی خواسته است که تحت تأثیر جوسازی‌ها واقع نشده و با قاطعیت عمل کند تا خدشه‌ای به خط راستین امام وارد نیاید". (کیهان ، 27 اردیبهشت 1360)
انتهای پیام/*