سمنان| "خراشی" "دل‌خراش" بر قامت شاهوار به بهانه اشتغال
استان سمنان از معادنی غنی برخوردار است که این ظرفیت درواقع استان را به یک‌قطب معدنی در کشور تبدیل کرده است اما بهره‌برداری‌های غیراصولی برخی معادن منابع طبیعی و حیات مردم این منطقه را درگیر کرده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از سمنان، وجود معدن و ذخایر معدنی غنی در یک منطقه می‌تواند بسترهای لازم برای ایجاد توسعه پایدار را فراهم کند و استان سمنان در این شاخص از وضعیت مطلوبی برخوردار است.
استان سمنان دارای معادن غنی نمک، گچ، پتاس، مس، زئولیت و غیره است که عمده مواد معدنی این بخش فرآوری و به سایر کشورها نیز صادر می‌شود.
البته این تنها قسمت خوش ماجراست؛ نه همه آن سابقه اظهارات مسئولان و مردم استان سمنان در ادوار مختلف نشان می‌دهد که نحوه بهره‌برداری از معادن در این استان بسیار موردتوجه و انتقاد آنان قرار داشته و حتی شاید هم همین مهم سبب شده است که سمنان باوجوداین همه ذخایر مناسب چندان در حوزه معدن حرفی برای گفتن نداشته باشد.
هنوز انتقادهای تند کاظم جلالی نماینده سابق شهرستان‌های شاهرود و میامی در مجلس شورای اسلامی درباره معادن پتاس در شرق استان سمنان از یاد مردم این دیار نرفته است. نحوه استخراج معادن در استان سمنان حتی داد نماینده عالی دولت یازدهم در این استان را نیز در آورد و محمد زند وکیلی در نشست‌های مختلف از آنچه که او آن را کاغذبازی و سفته‌بازی در بهره‌برداری از معادن خواند؛ به‌شدت انتقاد کرد.
اما علاوه بر این‌همه ظرفیت مطلوب برای ایجاد توسعه پایدار و رونق اقتصادی استان مشکلات زیست‌محیطی در بهره‌برداری از معادن نیز یکی دیگر از موضوعاتی است که اظهارنظرهای مختلف مسئولان را به همراه داشته است. موضوعی که حتی سبب اختلاف در برخی نقاط بهره‌برداری معادن در استان سمنان نیز شد.
می‌توان گفت بهره‌برداری غیراصولی برخی معادن؛ استان سمنان باوجود تمام این ذخایر معدنی حرفی برای گفتن در حوزه معادن ندارد و این مسئله همواره در چند سال اخیر موردانتقاد بسیاری از مسئولان قرار داشت.
در این میان معدن بوکسیت تاش یکی از معادن فعال شهرستان شاهرود است که به گفته برخی مسئولان این روزها محیط‌زیست این منطقه را دستخوش آلودگی‌های زیست‌محیطی کرده است و خراشی دل‌خراش بر قامت شاهوار به بهانه اشتغال ایجاد کرده است؛ دراین‌بین مسئولین دقیقاً چه می‌کنند؟
به‌راستی آیا رونق معدن و اشتغال ایجادشده مهم‌تر است یا نجات مردم از آلودگی‌های زیست‌محیطی؟
معدن بوکسیت تاش از توابع شهرستان شاهرود به عنوان یکی از بزرگ‌ترین شهرستان‌های استان سمنان این روزها به یک چالش جدی برای مردم شاهرود تبدیل‌شده است و اخباری مبنی بر آلودگی‌های زیست‌محیطی در اثر فعالیت‌های این معدن شنیده‌شده است.
البته گفته می‌شود که این معدن زمینه اشتغال صدها نفر را به‌عنوان کارگر و کارکنان در شاهرود فراهم کرده است.
دراین‌بین خبرنگار تسنیم برای گزارشی را از مسئولان مرتبط در این راستا تهیه‌کرده و از مسئولان دراین‌باره جویا شد که در ادامه می‌بینیم و می‌خوانیم...
از ابتدا مخالف واگذاری معدن تاش بودیم؛ جلوگیری از آلودگی و اثرات سوء این واحد معدنی در پایین‌دست در دستور کار است
عباسعلی دامن‌گیر مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: اداره کل حفاظت از محیط‌زیست استان سمنان از ابتدا با واگذاری این معدن مخالفت کرده است و اکنون معدن بوکسیت تاش بدون مجوز محیط‌زیست فعالیت می‌کند.
وی با بیان اینکه فعالیت این معدن منجر به تخریب زیستگاه و حیات‌وحش شاهرود شده است افزود: "اداره صنایع و معادن " بدون استعلام از اداره کل حفاظت از محیط‌زیست استان سمنان برای فعالیت این معدن مجوز صادر کرده است.
مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان سمنان با بیان اینکه سازمان صنعت، معدن و تجارت مدعی است که محل معدن بوکسیت در مناطق چهارگانه محیط‌زیست نیست و خود آنان می‌توانند مجوز را به‌صورت مستقل و بدون استعلام از محیط‌زیست صادر کنند خاطرنشان کرد: پس از آغاز فعالیت این واحد معدنی این مسئله به محیط‌زیست اطلاع‌رسانی شده است.
وی در ادامه با بیان اینکه برای ایجاد جاده دسترسی حجم زیادی از درختان منطقه نیز قطع‌شده است اذعان کرد: در این شرایط دوستان عقیده دارند که می‌توانند بدون استعلام از محیط‌زیست مجوز این معدن را صادر کنند.
دامن‌گیر با تأکید بر اینکه جلوگیری از آلودگی و اثرات سوء این واحد معدنی در دستور کار است افزود: در این راستا نشست‌های مختلفی برای رفع مشکل این معدن برگزارشده است و اقدامات لازم برای کاهش و جلوگیری از آلودگی‌های ناشی از فعالیت این معدن انجام می‌شود.
به گفته وی برداشت غیراصولی از این معدن سبب از بین رفتن منابع طبیعی و تخریب زیست‌محیطی و حیات‌وحش منطقه می‌شود و بر این اساس این معدن نباید فعالیت خود را بیش از این توسعه دهد.
مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان سمنان بیان کرد: صداهای مهیب ناشی از انفجار فعالیت این واحد معدنی سبب فرار حیات‌وحش از این منطقه می‌شود و احتمال آلودگی در منابع آبی پایین‌دست نیز وجود دارد و باید آزمایش‌ها مختلف درباره آلودگی آب‌زیستگاه‌های این منطقه انجام شود.
وی فرسایش خاک را از دیگر اثرات مخرب ناشی از فعالیت معدن بوکسیت عنوان کرد و گفت: در اطراف این معدن چشمه‌هایی وجود دارد که می‌تواند تحت تأثیر فعالیت این معدن دچار مشکلاتی شود.
معدن بوکسیت درختان و گیاهان را در این منطقه نابود می‌کند
یک استاد گیاه‌شناسی دانشگاه تهران نیز دراین‌باره اظهارنظر کرده و معتقد است: معدن بوکسیت درختان و گیاهان را در این منطقه نابود می‌کند.
حسین آنانی دراین‌باره اظهار داشت: در کوه‌های شاهوار گیاهانی نظیر اورس و گیاهان کوچکی حاوی ذخایر ژنتیکی رشد می‌کند که فعالیت‌های این معدن می‌تواند آن‌ها را نابود کند.
وی افزود: این کوه علاوه بر ذخایر معدنی نقش به سزایی در زیستگاه انسان و حیوانات دارد که رفع چالش موجود باید در دستور کار و اولویت نخست مسئولان قرار گیرد.
این استاد گیاه‌شناسی با بیان اینکه در دامنه کوه شاهوار گونه‌های جانوری نادری زیست می‌کند که حفظ حیات و جلوگیری از انقراض آن‌ها اولویت دارد تصریح کرد: جاده‌سازی در مناطق کوهستانی به‌ویژه در زیستگاه جانوران مشکلات زیادی را فراهم می‌کند.
وی با بیان اینکه فرسایش خاکی مهم‌ترین اتفاقی است که در اثر دخالت‌ها و ساخت‌وسازهای انسانی ایجاد می‌شود اضافه کرد: در حال حاضر شاهد جاده‌سازی در منطقه بیارجمند و زیستگاه یوزپلنگ آسیایی هستیم.
آنانی با تأکید بر اینکه مجلس شورای اسلامی موظف است با نظارت بر عملکرد نامطلوب در بخش‌های مختلف نسبت به عدم تصویب برخی طرح‌های نادرست اهتمام ویژه‌ای بورزند تصریح کرد: اکنون بیش از 3 برابر از ظرفیت مراتع موجود در کشور برای چرای دام استفاده می‌شود که این مسئله ضربه مهلکی به محیط‌زیست ما وارد می‌کند.
وی در ادامه افزود: شاهرود ظرفیت‌های مختلفی در ایجاد فضای سبز دارد و باید از کشت درختان پسته برای فضای سبز این منطقه استفاده کرد.
آنانی با انتقاد از الگوبرداری نادرست از طرح‌های خارجی بیان کرد: شاهرود مهد درختان پسته و بادام است و باید از این ظرفیت در راستای ایجاد فضای سبز استفاده کرد.
معدن تعطیل شود؛ خیلی‌ها بیکار می‌شوند
محمدرضا کاملی رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شاهرود نیز درباره برخی ویژگی‌های این واحد معدنی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: معدن بوکسیت در فاصله 45 کیلومتری شهرستان شاهرود قرار دارد و مساحت محدوده فعالیت آن بر اساس پروانه معدن در شعاع 13 کیلومترمربع تعیین‌شده است.
وی به میزان استخراج سالیانه این واحد معدنی اشاره و اضافه کرد: میزان استخراج آن سالیانه 350 هزار تن است که مواد معدنی آن صرفاً برای کارخانه آلومینی جاجرم برده می‌شود.
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شاهرود با اشاره به اینکه آلومینیوم ماده اولیه برای تولید شمش است ادامه داد: مواد معدنی بوکسیت برای صنایع دفاعی و ساختمان‌سازی استفاده می‌شود و فعالیت آن می‌تواند نقش ویژه‌ای در رونق اقتصادی داشته باشد.
به عقیده وی، ازلحاظ استراتژیکی تولید آلومینیوم و معدن بوکسیت تاش می‌تواند کشور را از واردات آلومینیوم بی‌نیاز کند.
کاملی با بیان اینکه فعالیت این واحد معدنی زمینه اشتغال تعدادی زیادی از افراد را در این منطقه فراهم کرده است اضافه کرد: در حال حاضر 100 نفر نیرو کارگر ساده و کارشناسان و متخصصان در این معدن مشغول به کار هستند.
وی در پاسخ به این سؤال خبرنگار تسنیم مبنی بر وجود آثار مخرب محیط‌زیستی گفت: کسی که پروانه فعالیت معدنی دریافت می‌کند؛ موظف است مسائل زیست‌محیطی را رعایت کند؛ اما اگر اصول و شاخص‌های محیط‌زیستی را رعایت نکند دستگاه‌های ذی‌ربط بر اساس بازدیدهایی که انجام می‌دهند درواقع ضابطین این دستگاه‌ها به مسئله رسیدگی می‌کنند.
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شاهرود با اشاره به اینکه وجود یا عدم وجود آلودگی‌های زیست‌محیطی بر عهده محیط‌زیست و منابع طبیعی است که در این خصوص اظهارنظر کنند افزود: من کارشناس استخراج سنگ و کانی‌های معدنی هستم و می‌توانم در خصوص میزان و محدوده استخراج این معدن نظر بدهم.
کاملی درباره دریافت مجوز و استعلام گیری از محیط‌زیست برای فعالیت این معدن نیز عقیده دارد که طبق قانون معادن کشور زمانی از محیط‌زیست باید استعلام اخذ شود که محدوده فعالیتی معدن در محدوده مناطق حفاظت‌شده محیط‌زیست قرار داشته باشد؛ در غیر این صورت اداره صنعت و معدن باید استعلام را از منابع طبیعی دریافت کند و بر اساس نتیجه آن استعلام، بهره‌برداران معدنی می‌توانند فعالیت کنند.
«در این مورد منابع طبیعی مجوز فعالیت معدن بوکسیت را تا شعاع 13 کیلومترمربع صادر کرده است» این را رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شاهرود گفته و افزوده است که منابع طبیعی بلامانع بودن فعالیت این معدن تا شعاع 13 کیلومتری را تأیید کرده و نیازی نبود که ما به محیط‌زیست رجوع کنیم.
کاملی رسیدگی به مسائل زیست‌محیطی را وظیفه ذاتی سازمان حفاظت از محیط‌زیست دانست و گفت: معادن و یا حتی کارخانه‌هایی که اصول و معیارهای زیست‌محیطی را رعایت نکنند محیط‌زیست می‌تواند طبق قانون نسبت به عوامل متخلف پیگیری کند.
وی اضافه کرد که ما به دنبال این هستیم که تا جایی که می‌شود نکات و شاخص‌های زیست‌محیطی رعایت شود و از طرفی معدن بوکسیت تاش هم تعطیل نشود، چراکه یکی از معادن فعال شاهرود معدن بوکسیت تاش است و تعطیلی آن زمینه بیکاری 100 نفر در شاهرود و تعداد زیادی در شهرستان جاجرم در استان خراسان شمالی را فراهم می‌کند.
فرماندار شاهرود نظر خاصی درباره معدن تاش ندارد!
دراین‌بین محمد کرم محمدی فرماندار جدید شاهرود نیز در گفت‌وگوی تلفنی با خبرنگار تسنیم درباره مشکلات معدن بوکسیت شاهرود، از اظهارنظر شفاف خودداری کرده و اظهار داشت: " نظر خاصی درباره این معدن ندارم و باید پیش از اظهارنظر دراین‌باره از وضعیت معدن بازدید انجام شود."
رونق صنعت جاجرم و تخریب محیط‌زیست شاهرود با فعالیت غیراصولی معدن تاش
"فعالیت غیراصولی معدن تاش صنعت جاجرم را رونق می‌دهد؛ اما محیط‌زیست شاهرود را تخریب می‌کند."
سید حسن حسینی شاهرودی این را در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم گفت و با اشاره به مشکلات معدن بوکسیت تاش در شاهرود گفته است که معدن بوکسیت «تاش» در شاهرود آثار مخرب زیست‌محیطی به دنبال دارد.
وی با بیان اینکه مواد معدنی استخراج‌شده از معدن بوکسیت تاش برای استفاده به شرکت " آلومینا " جاجرم در استان خراسان شمالی ارسال می‌شود اضافه کرد: آلودگی زیست‌محیطی ناشی از فعالیت و بهره‌برداری غیراصولی این معدن زمینه تخریب برخی روستاهای شاهرود و درنهایت شهرستان شاهرود را فراهم می‌کند.
نماینده مردم شهرستان‌های شاهرود و میامی در مجلس فعالیت واحدهای معدنی را زمینه‌ساز توسعه یک منطقه دانست و افزود: این مهم زمانی که محقق می‌شود که فعالیت این واحد اثر مخرب برای محیط‌زیست نداشته باشد و عدم توجه به مسائل زیست‌محیطی نه‌تنها سبب توسعه نمی‌شود؛ بلکه اثرات مخربی را نیز به دنبال دارد.
حسینی شاهرودی با تأکید بر اینکه فعالیت شرکت "آلومینا " شهرستان جاجرم برای پیشرفت و توسعه آن منطقه بسیار مؤثر بوده است خاطرنشان کرد که نباید به خاطر رونق اقتصاد یک شهر و کسب سود بیشتر به منابع طبیعی و محیط‌زیست آسیب وارد کرد.
به عقیده وی، بهره‌برداری غیراصولی از این معدن یکی از مهم‌ترین عوامل تخریب زیست‌محیطی در روستای تاش است.
نماینده مردم شاهرود و میامی در مجلس با بیان اینکه حوزه عظیم آبریز شاهرود به‌شدت درخطر نابودی است اضافه کرد: بسیاری از سرمایه‌گذاران در معادن و شرکت‌های تولیدی برای کسب درآمد و سود بیشتر در حال تخریب محیط‌زیست و بهره‌برداری از منابع طبیعی کشور هستند.
اقتصاد یا نجات مردم؛ مسئله این است...
به‌هرروی؛ حفظ منابع آب‌وخاک یکی از ضروریات بوده و توسعه پایدار و ایجاد اشتغال نیز برای پایدار ماندن باید در این راستا انجام شود؛ بنابراین نباید اجازه داد تا منافع شخصی برخی افراد یا حتی منافع کوتاه‌مدت یک منطقه منافع بلندمدت مردم آن را خدشه‌دار کرده یا آن را پایمال کند.
حفاظت از محیط‌زیست و منابع طبیعی به‌ویژه آب‌وخاک برای نسل‌های آینده و فرزندان ما در سال‌های طولانی یکی از مهم‌ترین وظایف مسئولان است و مدیران کشور به‌ویژه استان‌هایی که استفاده از آب‌وخاک محور توسعه آنان است؛ باید در این خصوص به جد احساس مسئولیت کرده و اجازه ندهند تا کسب درآمد بیشتر برای برخی افراد یا بهانه‌هایی نظیر اشتغال، فرصت حیات را از عموم مردم به‌ویژه نسل‌های آینده بگیرند.
و صدالبته چه‌بسا که بهره‌برداری غیراصولی از معادن سبب شود تا ظرفیت‌های گسترده اشتغال در دیگر بخش‌های مناطق معدنی نابودشده و حتی روند توسعه اشتغال در این مناطق نیز کند شود.
"پیوست زیست‌محیطی " برای اجرای طرح‌های صنعتی، معدنی و عمرانی موضوعی است که در چند سال اخیر مورد درخواست کارشناسان بسیاری در حوزه محیط‌زیست بوده است و به نظر می‌رسد توجه به این پیوست مهم زمینه توسعه پایدار را در مناطق فراهم آورد و سبب نجات مردم از پیامدهای ناگوار کم‌توجهی به محیط‌زیست شود.
اما دراین‌بین باید دید که آیا کسب سود و درآمد بیشتر در حوزه اقتصاد برای مدیران و برنامه‌ریزان کشور و استان سمنان مهم است یا نجات مردم از آلودگی‌های زیست‌محیطی؟
امروز که فعالیت معدن تاش شاهرود سبب نگرانی بسیاری از دوستداران محیط‌زیست و حتی مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان شده است و برخی از کارشناسان نیز بر این باورند که فعالیت این معدن سبب تخریب محیط‌زیست شهرستان شاهرود می‌شود؛ باید پرسید که مسئولان استان سمنان در این زمینه به چه مشغول‌اند که صدای مخالفان فعالیت این معدن را نمی‌شوند.
آیا وقت آن نرسیده است که با پایشی درست و علمی منفعت و مضرات حاصل از فعالیت غیراصولی برخی معادن استان سمنان مانند ایجاد اشتغال به قیمت تغییر اقلیم حاصل از تخریب محیط‌زیست بررسی‌شده و تصمیمی نهایی و مورد رضایت عموم مردم برای آن گرفته شود؟
این درست است که معدن یکی از ظرفیت‌های مهم توسعه در استان سمنان به شمار می‌رود اما باید به این مهم توجه داشته باشیم که زمانی توسعه در استان پایدار است که به همه ابعاد آن ازجمله محیط‌زیست توجه شود.
ازاین‌رو از مسئولان انتظار می‌رود که نه در حد شعار بلکه به‌صورت واقعی به محیط‌زیست توجه داشته باشند و اقدامات لازم را در این زمینه انجام دهند.
گزارش از آذر پژمان
انتهای پیام/ش
