یک کناره‌گیری و یک داستان ادامه‌دار
علیرضا آرا در یک نامه سرگشاده از داوری جشن بازیگر خانه تئاتر کناره‌گیری کرد و دلیل آن را مشکلات عدیده در روند انتخاب برگزیدگان این جایزه است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، کشمکش‌ها بر سر جوایز جشن شب بازیگر خانه تئاتر از بهار امسال آغاز شد. شهره سلطانی نسبت به روند انتخاب برگزیدگان و البته شیوه داوری این جایزه اعتراض می‌کند و با توجه به حضورش در هیئت‌مدیره انجمن بازیگران خانه تئاتر از وضعیت مغشوش این جایزه سخن گفت. سخنان سلطانی با واکنش چند بازیگر و کارگردان دیگر همراه بود تا جایی که بهزاد فراهانی در جشن بازیگر نیز نسبت به این اعتراضات واکنش نرمی داشت.
اما روز گذشته علیرضا آرا که این روزها نمایش «خاموشی دریا» را روی صحنه دارد از داوری این جایزه کناره‌گیری کرد و برای این انتخاب خود دلایلی مطرح کرد که با گفته‌های شهره سلطانی نیز همخوانی دارد.
آرا در نامه خود ضمن تشکر از سروش طاهری، سرپرست فعلى داوران و این نکته که جشن بازیگر مهمترین جشن غیردولتى، خصوصى و صنفى «ما تئاترى‌ها» است دلایل کناره‌گیریش را به شرح زیر توضیح می‌دهد:
- در تاریخ ٢٧ خرداد ماه پس از چندین بار تقاضا، جلسه‌ی هماهنگى و اصلاح و رفع مشکلات، با حضور کم‌تر از نصف داوران و نیمى از اعضاى هیات مدیره‌ی انجمن بازیگران، برگزار شد و قرار شد هیات مدیره فوراً درخواست‌ها، اصلاحیات و موارد مطرح‌شده در این جلسه را بررسى و نتیجه را به داوران گزارش نماید. در حالى‌که قریب به سه ماه از سال جدید داورى مى‌گذرد و مهمترین چالش پیش روى انجمن همین مسئله است، پس از گذشت یک ماه و نیم هنوز هیچ پاسخى از طرف هیات مدیره داده نشده است.
- هیچ آیین‌نامه مشخصى براى داورى نمایش‌هاى روى صحنه وجود ندارد. طبق گفته‌ى دبیر محترم جشن که رییس هیات مدیره نیز هست، آیین‌نامه روى سایت انجمن موجود است؛ اما در واقع آن‌چه تا این تاریخ روى سایت قرار دارد آیین‌نامه‌ی پنج دوره قبل است که طبق بند آخرش، فقط تا پایان همان دوره اعتبار داشته است.
- در طول دوره‌هاى گذشته و نیز دوره‌ی جارى هیات مدیره روش‌ها و دستورالعمل‌هایى را خارج از آیین‌نامه براى داورى مصوب کرده که هرگز تا کنون براى عموم اعلام و رسمى نشده است!
- برخلاف روند برگزارى تمامى جشن‌ها و جشنواره‌هاى موجود، جشن بازیگر دبیرخانه و یا شورایى جهت سیاست‌گذارى سالیانه و اعلام قوانین و برنامه‌هایش ندارد!
- تعداد داوران اولیه ١٥ نفر و داوران نهایى ٥ نفر است که 10 نفر از داوران اولیه دو ماه پس از شروع سالِ جدید داورى، انتخاب شدند!
- داورى و انتخاب آثار با تضارب آرا و جلسات حضورى و بحث و گفت‌وگو شکل مى‌گیرد؛ در حالى‌که شیوه‌ی اجرایى فعلى، حضور داوران در یک گروه مجازى است که برخى کارهاى روى صحنه، بدون نظم و ترتیب خاصى در آن معرفى مى‌شوند و حدنصاب مشخصى براى دیدن نمایش‌ها و انتخاب وجود ندارد! گاه نمایشى را فقط دو نفر مى‌بینند، گاه ٥ نفر یا کم‌تر و بیشتر!
- به دلیل نبود آیین‌نامه مشخص، قرار شد هیات مدیره لیست سالن‌هاى حرفه‌اى و رسمى که آثارشان داورى مى‌شوند را اعلام و مشخص کند. اما تاکنون این اتفاق نیفتاده و تنها سلیقه و نظر فردى براى دیدن یا ندیدن آثار تعیین‌کننده است.
- در سال جدید (برخلاف ادوار گذشته) قانونى در هیات مدیره به تصویب رسیده که طبق آن فقط بازیگرانى که عضو انجمن بازیگران خانه تئاتر باشند مورد داورى قرار مى‌گیرند! این مصوبات عجیب که با توجیهات غیرحرفه‌اى و آماتورى همراه است هرگز علنى نشده و به جامعه‌ی تئاتر اعلام نمى‌شود!
- در نبود آیین‌نامه و قوانین مدون و مشخص و در اوج بى‌نظمى و ناهماهنگى، آن‌چه در این سال‌ها باعث شده است تا اصلاحى صورت نگیرد، عدم‌شفافیت و پنهان‌کارى و عدم پاسخگو بودن هیات مدیره و برگزارکنندگان جشن بوده است.
- از دیگر موارد عدم‌شفافیت، اعلام نکردن و مخفى نگه داشتن نام داوران تا روز آخر است و توجیه غیرمنطقى این قانون از نظر انجمن این است که ممکن است با اعلام نام داوران، حضورشان در سالن نمایش بر کیفیت کار بازیگران تاثیر بگذارد!
علیرضا آرا در بخشی از نامه خود به معیارهای انتخاب بازیگر سال نیز انتقاد کرده است و معتقد است در سایه فقدان آیین‌نامه تخلفاتی در تعیین بازیگر صورت گرفته است. برای مثال او ترکیب داوران در ادوار گذشته را مثال زده که عموماً با اعضاى اصلى هیات مدیره نزدیکی داشته‌اند. وی در این باره نوشته است «در میان داوران نهایى نیز طبق روال سال‌هاى قبل، هستند دوستان و عزیزانى که سابقه حضورشان در هیات مدیره انجمن، بسى پربارتر و بیشتر از وزن سابقه تئاترى‌شان است یا بازیگران گران‌قدرى حضور دارند که به‌لحاظ آکادمیک بى‌نظیر، استاد و یگانه‌اند اما ارتباط‌شان با صحنه‌ى تئاتر و بازیگرى حرفه‌اى و بهروز و لمس صحنه حدود سه دهه قطع بوده، ولى همواره داورند!»
در بخش دوم نامه علیرضا آرا به چند تخلف صورت گرفته در انتخاب بازیگر سال اشاره کرده است. گفتنی است اشارات علیرضا آرا با گفته‌های چند ماه پیش شهره سلطانی شباهت دارد که این تخلفات به شرح زیر است:
- در سال‌ها و دوره‌هاى قبل جشن بازیگر نقل‌قول‌ها و اخبارى از جانب برخى داوران و نیز اعضای هیات مدیره و دیگر مطلعین به‌گوش رسیده است که گاه فشارهایى براى حذف برخى منتخبین داوران، جایگزینى فردى دیگر در لیست منتخبین، اضافه نمودن کاندیداهایى با سلیقه‌ی شخصى، بدون رضایت و اطلاع داوران و چندین مورد اعمال‌نظرِ شخصى خارج از چارچوب وجود داشته است. اما از آن‌جا که این افراد مطلع، حاضر به اعلام رسمى این موارد نیستند، بنده از ذکر دقیق آن‌ها صرف‌نظر کرده و تنها به چند مورد قابل‌استناد به‌عنوان نمونه، بسنده مى‌کنم:
- طبق قانون داورى جشن بازیگر، نمایش‌هایى که یک‌بار مورد قضاوت داوران قرار مى‌گیرند، در صورت بازتولید فقط بازیگران جدید و جایگزین‌شان مورد داورى قرار خواهند گرفت و این قانون باید براى تمام نمایش‌ها یک‌سان باشد. در دوره هشتم جشن، بازیگر یک نمایش کاندیدا مى‌شود اما برگزیده نمى‌شود، چهار سال بعد همان بازیگر، با بازتولید آن اثر، دوباره مورد داورى قرار گرفته و این بار به‌عنوان بهترین بازیگر مرد جشن آن سال، انتخاب مى‌شود! نمایشى در فروردین ٩٦، در دوره‌ى چهاردهم جشن، در سالن سمندریان اجرا مى‌شود و در اردیبهشت ٩٦، در مراسم جشن، داوران آن دوره به هر دلیلى بازیگر آن نمایش را کاندیدا و منتخب نمى‌کنند؛ اما در دوره بعد (پانزدهم) بازیگر زن همین نمایش براى همان کار بدون آن‌که در سال جدیدِ داورى و با قضاوت داوران دوره‌ی جدید اجرایى رفته باشد، کاندیدا مى‌شود و اتفاقاً جایزه‌ی بهترین بازیگر زن را هم مى‌گیرد!
- در حالى‌که براى برگزارى جشن بازیگر هر سال مبالغ زیادى از بودجه خانه‌ی تئاتر هزینه مى‌شود و تعداد زیادى داور اولیه و نهایى در طول یک سال، صرف وقت و انرژى و هزینه براى دیدن آثار مى‌کنند، به‌دلیل ضعف برنامه‌ریزى و اشکال در مکانیسم داورى، برگزیدگان اول دوره‌هاى ذکر شده که نتیجه‌ی نهایى یک سال جشن هستند به اشتباه (عمدى یا سهوى) اعلام مى‌شوند! از همه بدتر این‌که تا امروز هیچ‌کدام از اعضای هیات مدیره‌ی انجمن و یا بازرسان این اشتباهات و تخلفات را اعلام نکرده‌اند و تحت نام مصلحت‌اندیشى بر روى این تخلفات سرپوش گذاشته‌اند!
- آن‌چه واضح و مبرهن است این است که وظیفه‌ى بازرس، نظارت بر عملکرد هیات مدیره و مجموعه فعالیت‌هاى آن از جمله برپایى جشن بازیگر است. به این دلیل بازرس از انجام هرگونه فعالیت اجرایى منع مى‌شود. متاسفانه انجمن بازیگران، در ادامه‌ى عملکرد هیأتى و بى‌قانون خود، بازرس انجمن را به‌عنوان دبیر "اجرایى" جشن معرفى کرده است! یعنى اگر تخلفى صورت بگیرد ایشان باید خودش بر خودش نظارت کند!
کناره‌گیری علیرضا آرا هنوز با واکنشی روبه‌رو نشده است؛ همان‌طور که اعتراض شهره سلطانی، رضا بهرامی و بهروز پناهنده نیز با توجیه ساده بهزاد فراهانی روبه‌رو شد و هیچگاه خانه تئاتر نسبت به اتفاقات رخ داده واکنشی نشان نداد.
انتهای پیام/