کنسرت سیامک آقایی با سنتوری از پایور / ماجرای موسیقی ایرانی و چهار گروه خاص

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، نشست خبری سیامک آقای آهنگساز و نوازنده سنتور، ظهر امروز شنبه 20 مرداد 1397 در حوزه هنری برگزار شد. در این نشست امیر بهاری منتقد و روزنامه نگار عرصه موسیقی هم در کنار سیامک آقایی حضور داشت.

در این نشست سیامک آقایی و امیر بهاری به بیان توضیح هایی درباره کنسرت پیش رو و البته اوضاع کنونی موسیقی در ایران پرداختند. در ادامه متن صحبت ها را می خوانید:

امیر بهاری: این کنسرت به شکل گروه نوازی و با حضور خواننده برگزار می شود. پس از آذرماه 1388 این نخستین بار است که سیامک آقایی کنسرت با کلام برگزار می کند. در این سالها سیامک آقایی کارهای مهمی در ایران انجام داده است. تور باز عشق را در 51 شهر برگزار کرده است. شهرهایی مانند لامرد و گلپایگان و ورامین برای نخستین بار بوده که کنسرتی برگزار میشده است.

تمرکز ایشان روی ورکشاپ‌ها و مسترکلاس های دور از مرکز بوده است. جاهایی که کمتر کسی آنجا می رود و استعدادهای نوازندگی را در آنجا می بیند. این مسترکلاس ها در 20 نقطه ایران برگزار شده است.

بررسی آواز ابوعطا در 26 ردیف موضوع پایان نامه کارشناسی ارشد آقایی بوده است. خلق، آموزش و انتقال دانسته ها از ویژگی های مهم موزیسین های بزرگ است که سیامک آقایی در میان نسل خودش از معدود کسانی است که در این مسیر گام بر می دارد.

با سنتور پایور به صحنه می روم

سیامک آقایی: من از نظر کمیت آثار زیادی ندارم. نسل من در سال های دهه 60 آموختن موسیقی را آغاز کردیم. ما متولدان دهه 50 اگر کمی فعال تر می بودیم شاید می توانستیم ارتباط بهتری میان نسل چاووش و نسل کنونی ایفا کنیم.

من انگیزه چندانی برای کار در عرصه موسیقی با کلام ندارم. آخرین کارم در این زمینه سال 1388 با خوانندگی آقای عقیلی بوده است. در کنسرت پیش رو مروری بر آثاری خواهم کرد که در سال های گذشته ساخته ام.

تلاش شده که نوازندگان گروه در رننج سنی 30 سال باشند. این نوازندگان انگیزه بسیاری برای کار کردن دارند و از نظر تکنیکی هم توانایی های بالایی دارند. جمع کردن نوازندگانی در رنج سنی ما یعنی 40 سال به بالا بسیار دشوار است.

مخاطب کنسرت ما عام نیستند. ما از مجرای اصلی موسیقی مقداری دورتر هستیم. دوستانی که در کنار ما و در گروه ما هستند، با اینکه بسیار توانمند هستند اما تا کنون فرصتی برای ارائه هنرشان نداشته اند. البته این به جز شروین مهاجر است که جایگاه خاص خودش را در موسیقی ایران دارد.

ما نوازندگان را تنها از این راه می شناسیم که فرصتی برایشان پیش آمده تا در کنار خواننده ای مشهور باشند. متاسفانه دست هایی در شهرستان ها هست که کنسرت های شهرستان را لغو می کنند حتی با وجود اینکه مجوزهای ارشاد هم صادر شده باشد.

من تا انگیزه ای اساسی نداشته باشم، اقدام به برگزاری کنسرت نمی کنم. تولید موسیقی بدون یک تفکر برای من چیز جالبی نیست. آلبوم «ز بعد ما» اثری بود تحت تاثیر زلزله زرند ساخته شد. دومین اثرم بعد از فوت استادم بود که نامش «یاد باد» بود.

موسیقی من شان نزولش برای لحظه هایی است که اتفاقی رخ داده است. در حال حاضر مشکلات اقتصادی، مسئله اصلی کشور ماست. این کنسرت بازتاب شرایط امروز ماست. شما اگر نوازنده یکی از سازهای ایرانی باشید، کار برایتان دشوار است. در حال حاضر کنسرت های معدودی هست که بلیت می فروشند. پس از نظر کمی اجراهای پر مخاطب کمتر است. بحث دیگر برقراری ارتباط با گروه های موسیقی است. در حال حاضر نام های خانوادگی بسیار تاثیرگذار است.

در بخش موسیقی ایرانی تنها چند گروه خاص، خوراک شنیداری میلیون ها مخاطب را ایجاد می کنند. در قالب جشنواره موسیقی جوان کارهایی برای شناسایی استعدادهای نوازندگی در عرصه سنتور کرده ایم. در بخش سنتور و در دوره دهم، من حدود 270 اجرا را دیده ام تا تنها 6 نفر را برای بخش نهایی انتخاب کنم.

بخش خلاقه در موسیقی به جشنواره موسیقی جوان ایجاد شده است تا استعدادهای خاصی که هستند در زمینه آهنگسازی هم بتوانند هنر خودشان را عرضه کنند.

وقتی با موسیقی های شرقی مواجه می شوید، اجرا کننده یا موسیقی سنتی است، یا موزیسینی برای نوآوری است و در میان این دو جریان ذهنیتی میانی هست. در موسیقی ما کسانی مانند استاد لطفی، علیزاده و مشکاتیان در این جریان ذهنی میانی حرکت کرده اند. یعنی هم سنت را می شناخته اند و هم موسیقی مدرن را و تلاش کرده اند که میان این دو پیوند ایجاد کنند.

تلاش کرده اند که در عین شنیدن شور، دشتی و ابوعطا، موسیقی جدید و علمی را هم بشنویم. این کار را هم در تنظیم و هم در فرم کرده اند. البته اسم این را موسیقی چند صدایی نمی توان گذاشت. موسیقی چند صدایی چند صد سال در موسیقی اروپا قدمت دارد و نابغه های بسیاری رویش کار کرده اند.

من معتقدم به جای استفاده از موارد وارداتی مانند چندصدایی، ظرفیت های پنهانیِ موسیقی خودمان را کشف کنیم. یعنی با همین سازهایی که داریم، جلوهایی متفاوت از موسیقی ایرانی را بیان کنیم.

پروژه های مختلفی در کشورهای مختلف داشته ام. تصور کنید که اجرای یک گروه چینی با موسیقی چندصدایی را می شنوید. به شما این حس دست پیدا می کند که این هنرمندان آورده هایشان را از جای دیگر وام گرفته اند.

من فکر می کنم ارزش تکنیک ها و همه هنرهایی که در شرق هست، به اصالت هایشان هست. وقتی خودباوری وجود نداشته باشد مجبورید کارخانه بخرید و بیارید در اینجا تولید راه بیاندازید. من معتقدم که ما باید خودمان را پیدا کنیم و داشته هایمان را بیشتر کشف کنیم به جای اینکه کارخانه بیاوریم.

تالار وحدت به خاطر اینکه همه گروه های موسیقی جدی، تلاششان این است که آنجا اجرا داشته باشند. از وقتی که برخی از سوبسیدها برداشته شد و تالار وحدت به سمت خودگردانی رفت، باعث شد که تالار وحدت در حال حاضر روزانه میزبان 3 اجرا شده است.

در کنسرت قبلی من بچه های فیلمبرداری بیست دقیقه وقت داشتند تا دوربین هایشان را بچینند. به هر حال اوضاع الان چنین است. وقت هایی هم برای تالار وحدت به من داده شد اما کار من جور نبود و آن فرصت ها را از دست دادیم. در نهایت هم به سمت حوره هنری آمدیم که

تالار وحدت تا پیش از این جای ارائه هنرِ بزرگان بود. در سال های گذشته مسائل مالی باعث شده که تا ماست کاله و ماشین رنو و دیگر مسائل روی صحنه تالار وحدت برود. در همین شلوغی های تالار وحدت گاهی اجراهایی در آنجا روی صحنه می رود که جایگاه هنریشان اصلا با کیفیت و جایگاه تالار وحدت همخوانی ندارد. تالار وحدت لزوما جایگاهی برای ماوای هنرمندان جدی نیست.

تالار وحدت یک سری مسائل را اجبار می کند، یعنی ردیف یک و سوم صندلی ها را کاملا برمی دارند. وقتی ما می خواهیم فیلمبرداری کنیم خالی بودن این صندلی ها واقعا فیلم را خراب می کند. از این مسائل خورده ریزه در تالار وحدت زیاد است. ما دو چهار راه بالاتر می آییم و با همان ظرفیت اجرا را برگزار می کنیم.

فضا و محیط و معماری اینجا را برای اجراهایم ترجیح می دهم. در واقع اینجا باید مهمترین سالن برای اجرای موسیقی سنتی باشد. ساختمان و معماری، فضای بیرونی و داخلیِ سالن ها باید با فرم و فضای موسیقی همخوانی داشته باشد.

سالن حوزه هنری تقریبا این ویژگی ها را دارد. امیدوارم سالنی ساخته شود که از نظر معماری ویژگی هایی نزدیک تر به موسیقی ایرانی و اصیل داشته باشد. در کنسرت پیش رو از سنتوری استفاده می کنم که متعلق به استاد پایور است.

ما موسیقی را با ردیف دستگاهی یاد می گیریم. ما از این ردیف 26 روایت داریم. در ابوعطا ما حدود 14 گوشه داریم. ما در آواز ابوعطا و با بررسی 25 ردیفمان حدود 51 گوشه غیرهم نام و مجزا را پیدا کرده ایم.

عجیب است که تا کنون اینچنین پژوهشی انجام نشده است. در آینده از این کارها بیشتر خواهیم کرد. تیمی تشکیل داده ایم تا همین کار را برای تمام دستگاه ها و آوازهای موجود انجام دهیم.

ارائه یک ردیف، یک عمر سابقه هنری می خواهد. باید تسلط بسیاری داشته باشید برای انجام این کار. کاری که ما انجام می دهیم، از نظر کمی بسیار وسیع است. پیچیدگی اصلی این است که مثلا وقتی 26 درآمد در فلان دستگاه دارید، کدام گوشه معیار می شود. چگونه به خودمان اجازه دهیم که فلان مطلب از فلان استاد را حذف یا اضافه کنیم.

هر کدام از استادان در موسیقی ایران به یک یا حداکثر دو ردیف اکتفا کرده اند. وقتی به ردیفی اکتفا می کنید، کارتان با همان ردیف راه می افتد و خیلی احساس نیاز برای پرداختن به مقوله ای مانند بررسی 26 ردیف متفاوت را ندارید.

در کنسرت پیش رو چهار قطعه و تصنیف وجود دارد. بخش متفاوت این کنسرت به آوازی اختصاص دارد که براساس شعری از عراقی تنظیم شده است که حدود 25 دقیقه است که یک غزل را به شکل مرکب خوانی اجرا می کنیم. این آواز را چند بخش کرده ایم تا در جاهای مختلف کنسرت اجرا کنیم.

دانیال معمارنژاد آواز، شروین مهاجر کمانچه، مهرزاد اعظمی کیا کمانچه آلتو، میثم ملکی تار، پیام جوانی تارباس، همایون جهانشاهی تنبک، نیما جوزی نی.

کنسرت «یورش» با آهنگسازی سیامک آقایی، هشتم و نهم شهریور 1397 در تالار اندیشه حوزه هنری برگزار می شود.

انتهای پیام/