نکته‌ای مهم که در آداب ظاهری دعا باید توجه داشت

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا دعا و نیایش از بهترین ابزارهای ارتباط روح انسان با خداوند متعال است.  این عمل به قدری اهمیت دارد که خداوند در آیاتی از قرآن به صورت مستقیم و غیر مستقیم انسان‌ها را دعوت به انجام آن کرده است. به عنوان نمونه در بخشی از آیه60 سوره غافر می‌فرماید: «وَ قَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ؛ پروردگار شما می‌گوید بخوانید مرا تا برای شما استجابت کنم.» 

همچنین در آیه186 سوره بقره پس از آنکه در آیات قبل درباره ماه رمضان و احکام آن سخن می‌گوید، می‌فرماید: «وَ إِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ  أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْیَسْتَجِیبُوا لِی وَلْیُؤْمِنُوا بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ؛ و چون بندگان من (از دوری و نزدیکی) من از تو پرسند، (بدانند که) من به آنها نزدیکم، هرگاه کسی مرا خواند دعای او را اجابت کنم. پس باید دعوت مرا (و پیغمبران مرا) بپذیرند و به من بگروند، باشد که (به سعادت) راه یابند.» لذا توجه به خداوند متعال از مهم‌ترین دستاوردهای دعا محسوب می‌شود. نیز جلب روزی، دفع بلا، شفای دردها، به دست آوردن منزلت نزد خداوند، نجات از دوزخ، آرامش روانی، کسب معرفت در پرتو مضامین ادعیه و مناجات از دیگر دستاوردهای مثبت دعا و مناجات محسوب می‌شود که در روایات متعددی به آن‌ها اشاره شده است.

اما برای انجام دعا هر اندازه آداب ظاهری و آداب باطنی آن رعایت شود، در اجابت آن تأثیر بیشتری خواهد داشت. در جمع‌بندی روایات اهل عترت(ع) برخی آداب ظاهری که در تسریع اجابت دعا اثربخش است ناظر بر قبل و برخی نیز در حین دعاست. به عنوان نمونه کسب روزی حلال، پاک بودن از مظالم دیگران و عدم کینه نسبت به مردم به ویژه اطرافیان از مهم‌ترین آداب قبل از دعاست که در اجابت دعا مؤثر هستند.  قرائت بسم‌الله الرحمن الرحیم، طهارت، انجام وضو،‌ حضور قلب، حال مناجات، تضرع، تباکی و  ... نیز از آداب ظاهری در حین انجام دعاست. 

نکته‌ایکه در آداب ظاهری دعا حائز اهمیت است،‌ عدم به تکلف افتادن افراد برای مناجات و دعا با خداوند است. گاهاً در مراسم‌های مذهبی مشاهده می‌شود که حاضرین در اواسط مراسم مناجات یا ادعیه با خستگی مواجه می‌شوند و مابقی مناجات را به اجبار و بدون حضور قلب می‌خوانند در حالی که مقدمه مناجات با خداوند طبیعتاً احساس نیاز به مناجات با خداوند برای عرض حاجات به درگاه ربوبی‌اش و نیز آمادگی قلبی فرد است. امام خمینی(ره) در کتاب «چهل حدیث» خویش در این باره می‌فرماید: «بدان که فراغت برای عبادت حاصل شود به فراغت وقت برای آن و فراغت قلب. و این امر از مهمات است در باب عبادات که حضور قلب بدون آن تحقق پیدا نکند. و عبادت بی حضور قلب قیمتی ندارد». (حدیث27) 

بنابراین می‌توان گفت فردی که بدون حضور قلب و آمادگی دل به مناجات می‌پردازد به مرور زمان با دل‌زدگی مواجه می‌شود. امیرالمؤمنین(ع) در یک روایتی فرمود:

«دلها را هوایى است و روى آوردنى و پشت کردنى، پس دلها را آن گاه به کار گیرید که خواهان است و روى در کار، چه دل اگر به ناخواه به کارى وادار شود، کور شود؛
 إِنَّ لِلْقُلُوبِ شَهْوَةً وَ إِقْبَالًا وَ إِدْبَاراً- فَأْتُوهَا مِنْ قِبَلِ شَهْوَتِهَا وَ إِقْبَالِهَا- فَإِنَّ الْقَلْبَ إِذَا أُکْرِهَ عَمِیَ». (حکمت184)

البته این بدان معنا نیست که افراد برای کسب آداب ظاهری و باطنی خود را به زحمت نیاندازند بلکه  انسان در هر شرایطی باید در حال و هوای مناجات با خداوند باشد و مقدمات آداب ظاهری و باطنی را فراهم کند. منتها بر اساس فرمایشات امام علی(ع) گاهی دل‌ها بر اساس شرایطی نسبت به برخی مسائل مستحب همراهی نمی‌کنند لذا در این شرایط به زحمت انداختن جسم و تن نه تنها فایده ندارد بلکه ممکن است موجب کوردلی شود. 

انتهای‌پیام/