روش منسوخ شده و پرعارضه سازمان شیلات برای تولید "ماهی‌های تکجنس"
سازمان تحقیقات شیلات برای تولید "ماهی‌های تکجنس" از روشی منسوخ شده و پرعارضه استفاده می‌کند که با استفاده از "ماده خاصی" در جیره هر نوع ماهی، تغییراتی ایجاد و باعث می‌شود این ماهی پس از بزرگ شدن از نظر جنسیت، ماده شود ...
یاور قربانی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا با اشاره به مطالعات صورت گرفته در زمینه تکجنس کردن آبزیان اظهار کرد: طی 50 سال گذشته در دنیا روشهای مختلفی برای تکجنس کردن آبزیان مورد آزمایش و مطالعه قرار گرفته است که برخی از آنها به‌خاطر ناکارآمد بودن و عوارض زیاد و هزینه‌های مختلف، منسوخ شده‌اند.
وی با بیان اینکه برای تکجنس شدن ماهی دو روش مستقیم و غیرمستقیم وجود دارد، افزود: در روش غیرمستقیم، ابتدا ماهی تغییر جنسیت داده شده، تولید می‌شود که اسپرم آن تنها توانایی تولید کروموزم x را دارد، این کروموزم در صورت ترکیب با تخمک منجر به تولید ماهی ماده می‌شود؛ سه سال طول می‌کشد تا ماهی نر مولد، توانایی تولید اسپرم را به دست بیاورد.
قربانی در توضیح روش مستقیم گفت: در این روش که توسط سازمان تحقیقات شیلات ارائه شده که البته روشی منسوخ شده در دنیا محسوب می‌شود و در کشورهای پیشرفته دیگر مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، با استفاده از "ماده خاصی" در جیره هر نوع ماهی، تغییراتی ایجاد و باعث می‌شود این ماهی پس از بزرگ شدن از نظر جنسیت، ماده شود؛ این ماده از طریق جیره غذایی ماهی، وارد بدن ماهی می‌شود و ضمن ایجاد آثار زیست محیطی برای موجودات داخل رودخانه‌ها، مصرف‌کنندگان ماهی هم ممکن است به عوارض آن دچار شوند؛ این روش چهل سال پیش در اروپا به کار می‌رفت و به علت عوارض زیاد، منسوخ و مطرود شد.
این متخصص آبزیان در پاسخ به این سؤال که چه دلایلی باعث ضرورت تکجنس کردن ماهی قزل‌آلا می‌شود، تصریح کرد: سرعت رشد قزل‌آلای ماده بیشتر است، اندازه و وزن ماهی قزل‌آلای ماده از ماهی نر بیشتر است، ماهی‌های تکجنس موازی و هم‌سایز رشد می‌کنند و ضریب تبدیل غذایی آنها بیشتر بوده و مشتری‌پسند هستند؛ تولید خاویار قزل‌آلا که برای این کار، تخم قزل‌آلا به جای بارور شدن، فرآوری می‌شود و به عنوان خاویار قزل‌آلا بسته‌بندی و صادر می‌شود.
وی با تاکید بر اهمیت تولید خاویار قزل‌آلا افزود: به طور طبیعی در گله‌ای که نصف آن ماهی نر باشد، امکان تولید خاویار کمتر است؛ در حال حاضر برای مصرف داخلی و صادرات، خاویار قزل‌آلا تولید می‌کنیم و در این زمینه واردات نداریم.
قربانی با اشاره به اینکه بیش از 20 سال است که قزل‌آلا در دنیا به روش تکجنس تولید می‌شود، اظهار کرد: مابا روش غیرمستقیم از سال 89 به تولید رسیدیم و بدون استفاده از مواد مورد نیاز مشابه به روش تولید ماهی تکجنس مستقیم ماهیان تکجنس نری را تولید می‌کنیم که تنها اسپرم ماده تولید می‌کنند؛ این روش سالم و بی‌عارضه است که بومی‌سازی شده و در دنیا به کار می‌رود.
وی اضافه کرد: طی مکاتبات و جلساتی که با سازمان شیلات داشته‌ایم اعلام آمادگی کرده‌ایم که به این توانایی دست یافته‌ایم؛ در حال حاضر میزان نیاز کشور 300 میلیون تخم ماهی چشم‌زده(تکجنس) در سال است؛ ما در ابتدا توان تولید یک‌‌سوم این مقدار را داریم و در سال بعد امکان تولید 100 درصد نیاز کشور را خواهیم داشت.
این دامپزشک آبزیان اقدام مرکز تحقیقات شیلات در استفاده از روشهای منسوخ را بسیار پرعارضه دانست و گفت: معلوم نیست سازمان تحقیقات به چه دلیل و با تقاضای کدام سازمان یا تشکل و چرا تحت عنوان تحقیقات و ترویج بدون تحقیق به این موضوع ورود پیدا کرده است؟!
وی متذکر شد: این نقد به این مرکز وارد است چرا که مراکز تحقیقاتی باید پروژه‌ها‌یی را دنبال کنند که در صنعت هنوز دنبال نشده و مورد نیاز صنعت است اما تک‌جنس‌سازی با روشهای نوین توسط بخش خصوصی کشور چندین سال است که انجام شده و تولید صنعتی شده است.
این دامپزشک آبزیان یادآور شد: بهتر بود مرکز تحقیقات لااقل کمی درباره کارهای انجام شده توسط بخش خصوصی جست‌وجو می‌کرد و هزینه مد‌نظر را برای امور مغفول مانده مانند بهگزینی نژاد و سایر پروژه‌های مورد نیاز صنعت آبزی‌پروری، صرف می‌کرد.
قربانی دلیل اصلی طرح این روش از سوی مرکز تحقیقات شیلات را گرفتن بودجه‌های مطالعاتی به بهانه کارهای مطالعاتی عنوان و اضافه کرد: توجیه شیلات برای استفاده از این روش منسوخ شده، سرعت عمل بالای تولید است! در حالیکه هزینه این طرح بسیار بیشتر از روشی است که ما از آن استفاده می‌کنیم؛ وقتی یک متد سالم تائید شده در کشور نهادینه شده است چرا باید تکنیکی منسوخ و خطرناک معرفی شود که به ضرر صنعت تولید ماهی داخلی است البته بسیاری از پروژه‌های انجام شده توسط سازمان تحقیقات شیلات ایران کتابخانه‌ای است و نیاز‌های تولید‌کنندگان آبزیان را بر طرف نمی‌کند و قسمتی هم که انجام می‌شود با روشهایی است که منجر به نتیجه قابل بهره‌برداری نمی‌شود.
انتهای پیام/