چشم انداز روابط همکاری ازبکستان با فرانسه و اتحادیه اروپا از نگاه کارشناس ازبک

به گزارش خبرنگار گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، به نقل از آژانس خبری Podrobno.uz، در مصاحبه‌ای که خبرنگار این آژانس با رئیس گروه تحلیلی"اوراسیای مرکزی"، ولادیمیر پارامونوف انجام داد، وی اظهار داشت: به نظر می‌رسد که نگاه اروپا به ازبکستان فقط به عنوان یک بازار برای محصولات و اغلب تکنولوژی‌های قدیمی منسوخ است.

خبرنگار: در ماه اکتبر، رئیس جمهور ازبکستان قصد دارد از فرانسه بازدید کند. این اولین سفر رسمی او به اروپا است. شما فکر می‌کنید، که رهبر کشور ما برای چه هدفی و برای چه به فرانسه می‌رود؟

ولادیمیر پارامونوف: می‌خواهم صحبت خود را از اینجا شروع کنم که امسال من همراه با همکارانم دو کتاب از تعامل اتحادیه اروپا و کشورهای آسیای مرکزی از جمله ازبکستان را منتشر کرده‌ایم. یک کتاب در ایالات متحده منتشر شده که در مورد ماهیت نفوذ اتحادیه اروپا به منطقه ما در حوزه‌های سیاست، اقتصاد و همچنین در حوزه اجتماعی است. کتاب دوم در آلمان منتشر شد و بر ترویج ارزش‌های دموکراتیک اتحادیه اروپا متمرکز شده است.

البته توجه داشته باشید که این مطلب را نه فقط برای تبلیغات و با برخی گفته‌های بی اساس بیان می‌کنم، که نظر بنده براساس نتایج مطالعات انجام شده می‌باشد.

خوشایند باشد یا نه، اما این مطالعات بدون تردید نشان می‌دهند که نه از نقطه نظر سیاست، نه از نظر امنیت، اقتصاد و حوزه‌های اجتماعی، فرانسه یک کشور اولویتی برای ازبکستان در چارچوب اتحادیه اروپا نیست و ازبکستان نیز یک کشور اولویتی برای فرانسه در آسیای مرکزی نیست.

در این راستا، به عنوان یک متخصص، من نیز یک سوال دارم: چرا فرانسه برای اولین سفر رئیس جمهور به اروپا انتخاب شد؟ و این به نظر من به دلیل این است که با توجه به نقش بالای فرانسه در اتحادیه اروپا، این دیدار بیشتر جنبه سیاسی و شناختی دارد. به نظر می‌رسد که این سفر بیشتر مرتبط با بررسی واکنش کشورهای پیشرو اروپایی به اصلاحات در ازبکستان و کاوش برای زمینه‌های همکاری بیشتر خواهد بود.

خبرنگار: این چشم اندازها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

ولادیمیر پارامونوف:به نظر من، چشم انداز همکاری‌های عمیق میان ازبکستان و اتحادیه اروپا و همچنین بین ازبکستان و فرانسه هنوز بسیار، بسیار مبهم است و این به ویژه در حوزه اقتصادی قابل توجه است.

در حال حاضر، تعاملات اقتصادی بین اتحادیه اروپا و ازبکستان، به ویژه در مقایسه با مقدار تعامل ازبکستان با شرکای اصلی اقتصادی‌اش روسیه و چین، هنوز بسیار ضعیف و بی اهمیت است. این امر به طور عمده به دلیل فقدان منافع اقتصادی طولانی مدت در خود اتحادیه اروپا و همچنین حضور کمرنگ اقتصادی اروپا می‌باشد.

منافع اقتصادی اصلی اتحادیه اروپا در آسیای مرکزی با هیدروکربن ارتباط دارد. به این ترتیب، در ازبکستان بر خلاف قزاقستان و ترکمنستان، اتحادیه اروپا منافع مشابهی ندارد و به احتمال زیاد به این زودی نخواهد داشت.

ازبکستان، اگر چه دارای ذخایر هیدروکربنی صنعتی است، اما این مساله برای اتحادیه اروپا چندان مهم نیست. صادرات نفت ازبکستان در آینده قابل پیش بینی نیست، زیرا خود او وارد کننده آن است. امکانات صادرات گاز طبیعی ازبکستان نیز ناچیز است و در آینده جمهوری ما حتی ممکن است وارد کننده گاز شود.

واقعیت این است که ازبکستان هدفمندانه سیاست اقتصادی را با تأکید بر توسعه صنایع دنبال می‌کند. این در برابر افزایش روزافزون جمعیت کشور منجر به افزایش مداوم در مصرف انرژی داخلی، به ویژه گاز می‌شود. در عین حال، باید توجه داشت که در ازبکستان بیش از 80 درصد برق بوسیله سوختن گاز طبیعی در نیروگاه‌های حرارتی تولید می‌شود.

در عین حال، در سال‌های اخیر، از سوی روسیه، چین و تعدادی از کشورهای آسیایی گرایش اقتصادی به ازبکستان افزایش یافته است. در مقابل اتحادیه اروپا، روسیه و چین دارای منافع واقعی و جدی اقتصادی (و نه فقط اقتصادی) در ازبکستان هستند.

خبرنگار: به نظر شما چرا ازبکستان به لحاظ اقتصادی به اتحادیه اروپا نیاز دارد؟ و جمهوری به سرمایه گذاران اروپایی چه چیزی می‌تواند ارائه دهد؟

ولادیمیر پارامونوف: ازبکستان بسیار علاقه مند به سرمایه گذاری‌های اروپایی و فن آوری‌های پیشرفته در بخش‌های اصلی: صنعت، کشاورزی، حمل و نقل است. علاوه بر این، کشور ما به شدت علاقه مند به ورود به بازار مواد غذایی و نساجی اتحادیه اروپا است.

با این حال، من تکرار می‌کنم: نه در بروکسل، نه در پاریس، و نه در پایتخت دیگر کشورهای پیشرو اتحادیه اروپا تمایل زیادی برای همکاری در مورد مسائل استراتژیک تا به حال به ما نشان نداده است. به نظر می‌رسد که ازبکستان در اروپا فقط به عنوان یک بازار برای محصولات و اغلب تکنولوژی‌های قدیمی منسوخ است.

خبرنگار: در مورد امنیت چه؟ آیا چشم انداز همکاری در این زمینه وجود دارد؟

ولادیمیر پارامونوف: گرچه روابط بین اتحادیه اروپا و ازبکستان در حوزه امنیت، در ظاهر توسعه یافته است، اما در حقیقت، هنوز هم عمدتاً نمادین هستند و علاوه بر این، از برخی جهات بیشتر سیاسی هستند.

با وجود این واقعیت که ارتباطات با اتحادیه اروپا در حوزه امنیت در خود ازبکستان قطعاً ارزشمند است، عمق و شدت آنها هنوز ناچیز است. اتحادیه اروپا چیز کمی برای ارائه به کشور ما در حوزه امنیت دارد. به همین دلیل، ازبکستان برای تامین امنیت متکی به قوای خود است و در صورت تهدید نظامی واقعی از خارج، به احتمال زیاد برای کمک بیشتر به روسیه و احتمالاً چین متکی است.

به طور کلی، تمایل ازبکستان به توسعه روابط خارجی با روسیه عمدتاً به دلیل وابستگی نیروهای مسلح ازبک به روسیه در عناصر کلیدی تامین امنیت نظامی است. به طور خاص، این قسمت مربوط به بخش نظامی-فنی است.

در این زمینه، ازبکستان به طور کلی به اتحادیه اروپا وابسته نیست، از جمله حتی در برنامه‌های مهم اروپایی مانند BOMCA و CADAP. پس از کاهش چشمگیر نیروهای ایالات متحده/ناتو در افغانستان از سال 2014 میلادی، در کل روند پایدار از دست دادن تدریجی موقعیت اتحادیه اروپا و غرب، حتی آن دسته از موقعیت‌هایی که قبلاً به دست آورده بودند، به وجود آمد.

بله، ازبکستان آماده برقراری ارتباط با کشورهای اروپایی است: هم در چارچوب برنامه‌های جداگانه / مستقل و هم تحت حمایت سازمان امنیت و همکاری اروپا و ناتو. با این حال، به نظر من، اگر این تعامل با تحمیل شرایط غیر قابل قبول سیاسی همراه باشد، کشور ما به طور قطع برنمی‌تابد، علاوه بر اینکه از لحاظ اقتصادی حمایتی نشده است.

به این ترتیب، در آینده، در حوزه امنیتی، ازبکستان به احتمال زیاد بیشتر به نیروهای خود و در شرایط خاص به روسیه و چین متکی خواهد بود، اما نه به غرب و قطعاً نه به اتحادیه اروپا. بنابراین، در بلند مدت (به ویژه کوتاه مدت و میان مدت)، اتحادیه اروپا احتمالاً علاقه و گرایش زیادی برای تقویت تعامل با ازبکستان در حوزه امنیتی نخواهد داشت.

خبرنگار: در مورد چشم انداز تعامل اتحادیه اروپا و ازبکستان در حوزه اجتماعی چه نظری دارید؟

ولادیمیر پارامونوف: اتحادیه اروپا توانست در بخش آموزشی زمینه‌های اجتماعی ازبکستان جایگاه خاصی را به خود اختصاص دهد که نفوذ نسبتاً قوی‌ای را در شکل گیری و عملکرد کل سیستم آموزش عالی ازبک داشت. در بسیاری از موارد، این امر به این دلیل است که جهت گیری آموزشی کشور ما به طور سنتی بر بهترین استانداردهای آموزشی بین‌المللی، که عمدتاً در اتحادیه اروپا و ایالات متحده ارائه می‌شود، می‌باشد. در این راستا، بخش آموزش، همراه با توسعه توریسم، امیدوار کننده بوده است.

علاوه بر این، اتحادیه اروپا پروژه‌های متعدد اجتماعی، حتی شده کوچک، را در ازبکستان (در زمینه بهداشت عمومی، حفاظت از محیط زیست، تامین آب و ...) تأمین مالی می‌کند. چنین پروژه‌هایی نیز برای ازبکستان از اهمیت برخوردار هستند و دارای چشم اندازند.

با این وجود، لازم است که صادقانه بپذیریم که در کل، سیاست اروپا در حوزه اجتماعی تاثیری جدی بر روی اقشار گسترده جامعه ازبک نداشته است. به عنوان مثال، برنامه‌های آموزشی مشابه (TEMPUS، Erasmus Mundus، Erasmus +) تنها بر گروه‌های بسیار کوچکی از شهروندان ازبکستان تمرکز کرده است(اغلب چند نماینده از محافل علمی و جوانان دانشجویی).

حتی تأمین مالی برخی از پروژه‌های اجتماعی محور در ازبکستان فرصت‌های ویژه‌ای برای اتحادیه اروپا از لحاظ توسعه روابط فراهم نمی‌کند. واقعیت این است که ازبکستان، بر خلاف همسایگان خود چون قرقیزستان و تاجیکستان، هنوز وابستگی زیادی به کمک خارجی ندارد، گرچه آن را رد نمی‌کند.

خبرنگار: اما در حوزه سیاست، توسعه روابط بین اتحادیه اروپا و ازبکستان، فرانسه و ازبکستان چقدر امیدوار کننده است؟

ولادیمیر پارامونوف: بله، تنها حوزه سیاسی در"پایین خط" باقی می‌ماند که با موفقیت‌های قابل توجه در حوزه‌های دیگر قابل قیاس نیست. در اینجا، به نظر من، بیشتر به خود ازبکستان برمی‌گردد و به درک آن از اهداف استراتژیک و وظایف اروپا و خود بستگی دارد.

به نظر من ما باید به وضوح درک کنیم که در شرایطی که کشورهای پیشرو اروپایی منافع اقتصادی بلند مدت در ازبکستان (مانند قزاقستان و ترکمنستان) ندارند، اهداف و مسائل صرفاً سیاسی و ایدئولوژیک اتحادیه اروپا و کشورهای خاص اعضای آن هستند که اغلب به عنوان مباحث اصلی روابط می‌باشند.

برای مثال، آیا کشور ما برای آزادسازی سریع اقتصاد کشور براساس دستورالعمل‌های غرب آماده است؟ آیا ازبکستان آماده است تا نظام سیاسی خود را بدون ایجاد یک پایه اقتصادی پایدار، برای توسعه خود یا نزدیک شدن و مهمتر از آن، روابط یکجانبه با اتحادیه اروپا، به استانداردهای اروپایی تبدیل کند؟

به طور کلی، ظاهراً، ازبکستان، اگر چه علاقه مند به تقویت جهت سیاست اروپایی خود است، اما به خاطر این امر منافع ملی بلند مدت خود را قربانی نمی‌کند. علاوه بر این، بلافاصله پس از استقلال کشور، کشور ما از تقلید «کورکورانه» هر مدل توسعه خارجی خودداری کرده و شرط اصلی برای توسعه را مدل «ازبک» در نظر گرفت.

خبرنگار: برای توسعه روابط بین ازبکستان و اتحادیه اروپا، ازبکستان و فرانسه، راه حل مشکلات موجود چه چیزی را پیشنهاد می کنید؟

ولادیمیر پارامونوف: برای این منظور، ابتدا لازم به سازماندهی کارهای سیستماتیک بین کشورهای مربوطه می‌باشد. به نظر من، کار سیستماتیک با سازماندهی تحقیقاتی در مورد مسائل روابط بین دولتها و مناطق ما آغاز می‌شود. متاسفانه، چنین مطالعاتی بسیار کم است، یعنی عملاً وجود ندارد. خود اروپایی‌ها نیز این را می‌دانند.

شایان ذکر است که مشاوره‌های نمایندگان اتحادیه اروپا با محافل متخصص و علمی کشورهای آسیای مرکزی، از جمله ازبکستان، اخیراً تشدید شده است. در ابتدای سال، من در دو جلسه این چنینی شرکت کردم و همکارانم - در چندین مورد دیگر.

در این رویدادها مقامات ارشد اتحادیه اروپا، از جمله نماینده ویژه اتحادیه اروپا برای آسیای مرکزی، پیتر بوریان، نمایندگان دولتی اتحادیه اروپا و کمیسیون‌های دیپلماتیک اروپایی، بنیادها و سازمان‌های دیگر، حضور داشتند. باز بودن و نظم چنین محافلی در حال حاضر یک جنبه بسیار مثبت است که اتحادیه اروپا را از بسیاری از کشورهای دیگر متمایز می‌کند.

با این حال، بدون سازماندهی پروژه‌های تحقیقاتی واقعی و بزرگ، این گفت‌وگوها فقط می‌توانند در سطح گفت‌وگو باقی بمانند ... در نتیجه، آنها به توسعه روابط دوجانبه سودمند میان اتحادیه اروپا و کشورهای آسیای مرکزی، از جمله ازبکستان کمکی نخواهند کرد.

انتهای پیام/