چالش‌های تنها زیستگاه آخرین بازمانده آهوی ایرانی در زنجان؛ آیا آهوان دشت سهرین تلف می‌شوند؟
زمانی زیستگاه آهوان دشت سهرین بکر و منطقه، تپه ماهور منابع طبیعی بوده و هیچ گونه تغییرات و ساخت و سازی در آن انجام نشده بود اما امروزه به دلیل شخم بی‌رویه که هرساله انجام می‌شود، افزایش تردد روستایی و وسایل نقلیه سبب تلف شدن گونه‌های جانوری می‌شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از زنجان، این شخم بی‌رویه حشرات داخل زمین، سنجاب‌های زمینی و خزندگان را از بین برده و در نتیجه چرخه غذایی جانواران گوشتخوار کوچک و جوندگان کلا بهم می‌خورد، زمانی که زیست بوم منطقه تخریب شود همه گونه‌های جانوری نیز به خطر می‌افتد.
رئیس نظارت بر امور حیات وحش حفاظت محیط زیست استان زنجان می‌گوید: ما همه گزارشات را که در مورد تخریب زیست بوم‌ها، خطر انقراض گونه‌ها جانوری، افزایش تردد روستایی و تردد وسایل نقلیه را به مسئولان ذی‌ربط داده‌ایم.
علی قره‌جلو با اشاره به اینکه آهوان دشت سهرین در خطر نابودی هستند، می‌فزاید: مسئولان استانی هیچ قدمی برای جلوگیری از انقراض آهوان دشت سهرین بر نمی‌دارند.
دشت سهرین تنها مامن و زیستگاه آخرین باز مانده آهوی ایرانی در شمال غرب کشور است، پناهگاه این آهوان در گذشته به عنوان یک زیستگاه تابستانی و یک منطقه حیاتی در جهت گذر مهاجرتی برای آهوان محسوب می‌شد و آهوان فلات مرکزی ایران در تابستانها به این دشت مهاجرت می‌کردند که در سال 1358 جمیعت آهوهای بالغ بر سه هزار راس رسید ولی طبق سرشماری‌ها سال 1392 جمعیت آهوان یک هزار و 500 راس و در سال 1393 جمعیتش یک هزار و 246 راس و در سال 94 به یک هزار و 82 راس کاهش یافت و در آخرین سرشماری 1105 راس رسیده است.
وقتی گذر آهوان تخریب شود آنها سرگردان می‌مانند و از منطقه پراکنده می‌شوند، از سوی دیگر از لحاظ ژنتیکی نیز ضعیف می‌شوند چرا که قبلا مسیر گذر این آهوان از زنجان تا بوئین زهرا دشت قم بود که این امر سبب می‌شد که گونه‌ای که واقعا ژن طبیعی دارد با دیگر گونه‌ها جفت گیری کند و ژن قوی‌تری به وجود بیاورد، متاسفانه حالت جزیره مانند شدن زیستگاه‌ها باعث شده که با هم خانواده‌های خود جفت‌گیری کنند و نسل این نوع گونه‌ها به نابودی نزدیکتر می‌شوند.
به گفته قره‌جلو مسئولان باید همکاری کنند چرا که محیط زیست صرفا بحث نگهداری از آهوان است، برای ارتقاء یک گونه و یک منطقه و حفاظت از یک گونه خاص محیط زیست نیاز به حمایت مسئولان استانی و تامین اعتبار دارد. آهوان دشت سهرین تنها برای یک اداره نیست بلکه برای کل استان و کل کشور است، وقتی یک منطقه شکارگاه به منطقه حفاظت شده تبدیل می‌شود می‌توان در صورت حمایت‌های لازم منطقه را به عنوان یک منطقه اکو توریستی معرفی کرد تا اهالی منطقه هم بتوانند از این فرصت استفاده کرده و درآمدزایی داشته باشند
یکی از مهم ترین عوامل مهم تهدید کننده دشت سهرین کم آبی و خشکسالی است که می‌توان به کشت بی رویه برخی از محصولات کشاورزی مانند هندوانه اشاره کرد که مدیر گروه دانشکده دانشگاه کشاورزی می‌گوید: کاشت هندوانه بدلیل نیاز زیاد این محصول به آب باعث پایین رفتن بیشتر سطح سفره آب زیر زمینی در این دشت شده که در نهایت منجر به ایجاد فرو چاله، بیابانی شدن آن و مرگ حیات وحش این دشت می‌شود.
احمد گلچین به خطر دیگری نیز اشاره و می‌افزاید: مصرف زیاد پلاستیک که برای زودرس کردن این محصول استفاده می‌شود به علت سرعت تجزیه بسیار کم آن در خاک باعث آلوده کردن محیط زیست، بهم خوردن خصوصیات فیزیکی خاک و مصرف آن توسط حیوانات اهلی و وحشی شده که می‌تواند سبب مرگ آنها می‌شود.
در گذشته آهوی ایرانی به طور پراکنده از خردادماه تا آذر ماه هر سال در این منطقه دیده می‌شد اما به علت توسعه راهها، خطوط انتقال برق و گاز توسعه شهرها و مراکز مسکونی روند گذر آهوان را مختل و اثرات سوء خود را نمایان ساخت و لزوم حفاظت این منطقه اجتناب ناپذیر شد و در نهایت در بهمن 57 با مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست در قالب بخشی از منطقه حفاظت شده سرخ آباد تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت.
قطع شدن مسیرهای مهاجرت آهوان دشت سهرین یکی دیگر از عوامل تهدید کننده جمعیت آهوان این دشت است و این گونه جانوری قبل از احداث اتوبان و ساخت و سازهای غیرمجاز در مسیر مهاجرت، به اراضی شهرستان‌های ساوه و تاکستان آمد و شد داشتند ولی از آن پس از این کار بازماندند و جفت گیری همخونی نیز باعث ضعف و کاهش زاد و ولدها شد.
فصل جفت گیری آهوان در ماه‌های دی و بهمن و زمان زایمان نیز اواسط اردیبهشت و اوایل خرداد است و در صورت مناسب بودن شرایط آب و هوایی و حاکم بودن آرامش در زیستگاه، اغلب آهوان دو قلوزایی می‌کنند اما اگر استرس داشته باشند در این صورت تک زایی خواهند داشت.
عمر آهوان بین 10 تا 12 سال است و شکار بچه آهوان از سوی عقابها، جانوران گوشتخواری چون گرگ، پلنگ، روباه و سگ‌های چوپان نیز از دیگر تهدیدات پیش روی کاهش جمعیت آهوان زنجان محسوب می‌شود، هر چند مشکلات دشت سهرین بیشتر بوده و به مطالب گفته شده ختم نمی‌شود.
انتهای پیام/م