مرگ خاموش نخیلات خوزستان؛ آبرسانی به نخلستان‌های شادگان تا فردایی نامعلوم

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اهواز، تقریبا نزدیک به یک دهه است که بحران‌ها و مشکلات زیست محیطی به شکل پررنگ‌تری در اکثر استان‌های کشور دیده می‌شود. یکی از بحران‌های چالشی در سطح کشور و علی الخصوص استان خوزستان بحران بی‌آبی و خشکسالی است.

استان خوزستان روزگاری یکی از استان‌های پر آب کشور بود و رودهای پر آب و در جریانش شریان حیات و زندگی را همراه با خود به راه انداخته بودند اکنون با خشکسالی پیش آمده درحال دست و پنجه نرم کردن است.

عواملی مانند برداشت‌ و انتقال‌ غیر اصولی از رودخانه‌های اصلی مانند کارون، خشکی رودخانه زهره، عدم تامین حقابه تالاب‌ها، عدم رهاسازی آب از پشت سدها و کشت محصولی آب‌بر مانند نیشکر در این خشکسالی نقش اساسی داشتند.

از جمله ضربات مهلک و جبران ناپذیر خشکسالی در استان خوزستان کم شدن زمین‌های زیر کشت و بی‌آب شدن زمین‌ها کشاورزی و تبدیل شدن زمین‌های کشاورزی به نقاط بحرانی ریزگرد و گرد و غبار است.

شهرستان شادگان که به دلیل مرغوبیت خرمایش به یکی از قطب‌های صادرکننده خرما معروف بود و خرمای این شهرستان به کشورهای روسیه، آرژانتین و کشورهای آسیای میانه صادر می‌شد اکنون اما نخلستان‌های آن در حسرت آب مانده‌‌اند.

این شهرستان با دارا بودن 2 میلیون هکتار زمین کشاورزی در چند سال اخیر تنها کمتر از یک میلیون از این مساحت به دلیل عدم رهاسازی آب از بالادست و خشکسالی به زیر کشت رفت.

از سویی دیگر این در حالی است که قریب به 90 درصد مردم روستاهای شادگان کشاورز و دامدار هستند و با عدم رهاسازی آب از پست سدها و خشکسالی به وقوع پیوسته مردان خانه‌وار روستایی در شادگان بیکار شده‌اند.

محمدباقر نوبخت رئیس برنامه و بودجه دولت پس بازدید میدانی از شهر خنافره در تاریخ 21 اردیبهشت امسال دستور داد تا از طریق آبرسانی منطقه فوق بحرانی ریزگردها برای احیای مجدد نخلستان‌های شادگان به کانال آبی منصوره در این شهر آب انتقال داده و این دستور به صورت دو فوریتی هر چه سریعتر پیگیری شود.

بالاخره در تاریخ 1 شهریور ماه از فاز اول کانال تامین آب جراحی بهره برداری شد و فاز دوم آن نیز در ماه آینده به بهره برداری خواهد رسید. اما نکته قابل نقد در این موضوع این است که بازه زمانی تلقیح نخل گذشت و اکنون فصل برداشت از نخلستان‌ها است و کشاورز عملا نمی‌تواند نخلستان خود را مجددا سرپا و احیا کند و تنها می‌تواند برخی محصولات بومی منطقه را در صورت احیا شدن زمین کشاورزی بکارد.

در این مدت برخی کشاورزان از طریق دستی و یا آبیاری با استفاده از آب شرب خانه‌های خود نخیلات خود را آبیاری می‌کردند که این امر نیز تنها برای چند نخل مقدور بود و برای نخلستان‌های عظیم امکان پذیر نبود.

سعید حاجیان فرماندار شادگان در گفت‌و گو با خبرنگار تسنیم در این باره اظهار می‌کند: نزدیک به دو هفته است که آب رهاسازی شد. در روز اول شمال و شمال شرق شهرستان شادگان را سیراب کرد؛ این رها سازی به احیای بسیاری از نخیلات کمک کرد همچنین در چند روز گذشته به دورترین نقطه یعنی خروسی نیز آب از طریق کانال رسید و کشاورزان اکنون درحال استفاده از آن هستند.

وی می‌افزاید: آب انتقالی از حوزه کارون به جراحی است و با استفاده از کانال ایجاد شده برای آبرسانی به مناطق فوق بحرانی ریزگرد است که با ادامه مسیر آن، آبرسانی به حوزه رودخانه جراحی مسیر شده است.

این انتقال آب از سوی کارون به جراحی آب بین حوزه‌ای محسوب می‌شود و هم اکنون 80 درصد این طرح توسط جهاد نصر برای احیای نخیلات شادگان اجرا شده است.

در بازدید میدانی خبرنگار تسنیم از شهر خنافره و روستاهای موجود در آن پیش از رهاسازی آب؛ ساکنان محلی به شدت از کمبود آب برای زمین‌ها کشاورزی خود گله می‌کردند و آنچه برای گزارش و نقل مشهود بود تنها مرگ نخلستان‌های عظیم به علت خشکسالی و نبود آب بود.

با نرسیدن آب از نخیلات کانون ریزگرد تازه‌ای شکل می‌گیرد

همچنین حجت الاسلام مجید ناصری‌نژاد در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم عنوان می‌کند: در ابتدای ورودم به مجلس در این دوره از جمله موضوعاتی که به آن تاکید می‌کردم آبرسانی به نخیلات شادگان و تامین حقآبه تالاب شادگان بود و همیشه در این باره بحث می‌کردم که ما توان آبرسانی به نخیلات و تالاب‌ها را داریم.

وی ادامه‌ می‌دهد: درست است که نزولات آسمانی مقداری کم شده است اما با یک مدیریت درست می‌توان به نخلستان‌های شادگان آب رساند. متاسفانه مشکلی که مسئولان ما دارند این است که همیشه حاشا می‌کنند و مشکل را نمی‌خواهند بپذیرند. ابتدا عنوان می‌کردند که هیچ مشکلی در تالاب و نخیلات وجود ندارند و سپس گفتند که وضعیت به سیاهی گفته‌های نماینده شادگان نیست.

نماینده مردم شادگان در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه نمایندگان مشکلات آبرسانی به شهرستان شادگان را حاشا می‌کردند می‌افزاید: پس اینکه مسئولان استانی و کشوری برای بازدید به آن منطقه بردم؛ پس از مدتی آن‌ها را متقاعد کردیم که مشکل وجود دارد.

وی تصریح می‌کند: باور کنید همین سد مارون را که می‌گوید آن کم است اگر بدرستی مدیریت کنند می‌توان از آن به نخیلات شادگان آب رساند.

ناصری‌نژاد می‌گوید: در بحث اعتبارات بسیار فشار آوردیم همچنین در بحث رساندن آب به نخیلات شادگان نیز بسیار پافشاری کردیم. ابتدا قبول نمی‌کردند که از کانال آبرسانی به مناطق فوق بحرانی ریزگرد به نخیلات شادگان آب رساند اما ما اصرار داشتیم که این کار شدنی است و این دو امر بهم پیوسته هستند.

وی ادامه می‌دهد: اگر به نخیلات آب نرسد مجددا کانون‌های ریزگرد داخلی تازه‌ای به وجود خواهد آمد و امر باید علاج شود. کانون‌های فوق بحرانی ریزگرد نیز روزی سبز و مرتع بوده‌اند و نرسیدن آب به آن‌ها سبب شده که این زمین‌ها به کانون‌های فوق بحرانی ریزگرد تبدیل شوند پس اگر به زمین‌های کشاورزی و تالاب شادگان آب نرسند به همین سرنوشت دچار می‌شوند.

نوش دارو پس از مرگ سهراب رسید

به گزارش  تسنیم، با وجود اینکه اکنون گلوی نخیلات شهرستان شادگان تَر شده و کمی آب در رودخانه جراحی جاری شده است اما همچنان این نگرانی وجود دارد که این آبرسانی تا چه تاریخی ادامه و آیا مرحله‌های بعدی‌ای نیز برای این آبرسانی وجود دارد.

علاوه بر این امر اکنون فصل برداشت خرما از نخلستان‌ها است و فصل بارور کردن، آبیاری و احیای نخل و نخلستان فصل بهار است و باید در بازه‌ زمانی مشخصی در اوایل بهار این کار صورت می‌گرفت. اکنون کار از کار گذشته است و  کشاورز نمی‌تواند از این آب برای احیای نخیلات مرده‌اش استفاده کند.

تقریبا اکثر خوزستانی‌ها بر این امر اتفاق نظر دارند که حال و روز کارون دیگر چنگی به دل نمی‌زند و مانند گذشته برق انعکاس آب بر سطح کارون برای اهوازی‌ها دلبری نمی‌کند چرا که مدت‌ها است که در دل آن جزیره‌های کوچک و بزرگ سر از آب بیرون آورده‌ و عواملی مانند آلودگی، انتقال‌های غیر اصولی و... او را تن خسته کرده است.

پس می‌توان نتیجه گرفت شاید هیچ تضمینی برای ادامه آبرسانی به حوزه جراحی و آبیاری نخیلات شادگان وجود ندارد زیرا کارون که خود مادر رودخانه‌های خوزستان است، امروز که رودخانه‌های کوچک‌تر از او به مثابه فرزندانش به آن نیاز دارند نمی‌تواند به کمک آن‌ها بیاید به این دلیل که خود نیز بیمار است.

به عقیده اکثر کارشناسان خشکسالی و نرسیدن آب لازم به زمین‌های کشاورزی و خشک شدن رودخانه‌های مانند جراحی در استان خوزستان ضربات اقتصادی، زیست محیطی، فرهنگی و امنیتی بزرگ و جبران ناپذیری را به کشور می‌زند.

اکنون تا دیر نشده است مسئولان باید به امر رسیدگی کنند و نباید دست روی دست شاهد مرگ سرزمینی باشند که روزی در کنار رودخانه‌های آن اولین تمدن‌ها شکل گرفته‌اند و مهم‌تر از آن اکنون نقش مهمی در اقتصاد کشور و منطقه ایفا می‌کند.

گزارش از زینب مرزوقی

انتهای پیام/م