دو قرنی که دوران درخشان مردم شناسی ایران است

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، محمد میر شکرایی مردم شناس پیشکسوت در مراسم نکوداشت استاد محمود خلیقی اظهار داشت: خلیقی را خارج از محدوده کار مردم شناسی می شناسم، او استاد روان شناسی در دانشگاه و یکی از اساتید محبوب میان دانشجویان بود که چهره مهربانش هر که را با او کار می کرد شیفته خود می‌ساخت.

وی با بیان اینکه هیچکس از اتاق خلیقی بیرون نمی آمد مگر که از ملاقاتش رضایت حاصل کرده بود، تصریح کرد :در چند سالی که با او کار کردم هیچ گاه خشم در چهره اش ندیدم بی نهایت عاطفی ، مهربان و قدر شناس، بود.

این مردم شناس افزود : سالهای طولانی کار در حوزه آموزشی در آموزش و پرورش در سمت های مختلف از او یک معلم به معنای تمام کلمه، و وظایف و تجربه های مدیریتی که پیش و پس از مرکز مردم شناسی داشت از او یک شخصیت شاخص فرهنگی ساخت.

میر شکرایی اظهار داشت: سال 1351در وزارت کشور مشغول بودم اعلامیه ای بدست ام رسید مبنی بر اینکه وزارت فرهنگ و هنر در حوزه مردم شناسی کارشناس استخدام می کند با وجود مخالفت ها به آنجا مراجعه کردم  و بعد از گفتگوی صمیمانه، پدرانه و دلسوزانه با خلیقی که پیشتر او را می شناختم ، به عنوان  مسئول حوزه مرکزی (چند استان ) با عشق به مردم شناسی فعالیت در این حوزه را  شروع کردم.

وی محمود خلیقی را  عاشق فرهنگ و ایران دانست و گفت : عشق اش به ایران من را بیشتر جذب کرد تا با او کار کنم.

وی افزود: دانش مردم شناسی در ایران پیشینه ای بسیار کهن دارد و بسیاری از متون پهلوی و آثاری که در متون مانوی به یادگار مانده انگار متنی در مورد مردم شناسی در موضوع خاصی است و برخی از کتیبه‌های دوره هخامنشی نیز چنین باری دارد که بر روی برخی از آنها کار کرده ام.

این مردم شناس تصریح کرد: بعد از اسلام نیز این امر ادامه یافته به نحوی که قرن 4و 5 دوران درخشان سرزمین ایران است و حکیم ابوریحان بیرونی یکی از برجسته ترین چهره های شاخصی آن دوران است.

میر شکرایی با بیان اینکه از اواخر دوره قاجار و بعد از مشروطیت در اثر جریانات پیش آمده همگان گمان کردند که مردم شناسی سوغات فرنگ است و به بسیاری از دانش های دیگر هم چنین انگی زده شد دلیل این امر را نبود تحقیقات در این زمینه اعلام کرد.

وی گفت: از جهتی نیز این عقیده درست است زیرا که مردم شناسی با داشتن پیشینه طولانی به عنوان یک دانش قائم به فرد است و یک موسسه در طول تاریخ به نام آن نیست و همواره ایجاد یک نهاد رسمی و دولتی را به عنوان نخستین موسسه مردم شناسی مد نظر قرار می دهیم.

میر شکرایی با اشاره به این نکته که از دهه چهل خلیقی در رأس مرکز مردم شناسی قرار گرفت و برنامه های پژوهشی در  دوران شکوفایی و فراز در مورد مردم شناسی آغاز شد تصریح کرد: خلیقی دامنه ارتباط مردم شناسی را با جهان گشود به نحوی که طی همکاری با مرکز تحقیقات علمی فرانسه و با دعوت از گروه های مختلف ،تحقیقاتی را به سرانجام رساند و مردم شناسان را به منظور مطالعات به سایر کشور ها فرستاد تا دانش اندوزی کنند.

برگزاری 70نمایشگاه مردم شناسی

دیگر سخنران این نشست محمد حسین باجلان فرخی مردم شناس پیشکسوت ، از خلیقی گفتن را همواره گرامی دانست و گفت : آن سفر کرده که صد غافله دل هم ره اوست هر کجا هست خدایا به سلامت دارش.

وی افزود: سخن گفتن از خلیقی یاد آور ، مهربانی ، صفا ، صمیمیت ، بزرگواری ، گذشت و ... است.

باجلان فرخی اظهار داشت: خلیقی  تمام افرادی که با او کار می کردند به خود جذب می کرد و دافعه ای نداشت.

این مردم شناس اظهار داشت : به یاد دارم در یک دوره که ابتدای کارم در مرکز مردم شناسی بود با ناراحتی از اخراج عده ای از همکاران به ملاقاتش رفتم و او در پاسخ با آرامش برایم توضیح داد این افراد در مدتی که در این مرکز مشغول فعالیت بوده اند یک برگ کاغذ نیز از کارشان ارائه نداده اند آنها را در اختیار کار گزینی قرار داده ام تا شاید در مرکز دیگری فعالیت مفیدی داشته باشند.

به گفته او ، خلیقی پیش از ورود به وزارت فرهنگ و هنر در وزارت فرهنگ پیش از انقلاب کار می کرد و آخرین پستی که آنجا داشت ریاست اداره آموزش و پروش آبادان بود و تمامی افرادی که با وی کار کرده اند از بزرگواری وی به نیکی یاد می کنند.

باجلان فرخی با اشاره به فعالیتش در مرکز مردم شناسی تا سال 1359گفت: خلیقی در تمام مدت خدمت اش برای تکمیل کادر تخصصی مرکز تلاش کرد و بیش از 10نفر را به اروپا و امریکا برای گرفتن تخصص فرستاد که تعدادی بازگشته و درمرکز مشغول شدند و تعدادی نیز هنور باز نگشتند.

وی گفت: همکارانی که درمرکز بودند نوع کارشان به شکلی بود که بسیاری از آنها در گذر زمان از طریق تجربه با مردم شناسی آشنا شده بودند در کار روی زمین ، در همراهی با کارشناسان خارجی ، در مرکز و ... با این حوزه آشنا شدند و پیشرفت کردند.

وی در ادامه آثار خلیقی را برشمرد و گفت : او 70 نمایشگاه مردم شناسی برای شناخت فرهنگ مناطق مختلف برپا کرد که این کار بنیاد موزه های مردم شناسی بود.

همچنین بهروز وجدانی - پژوهشگر مردم شناسی و مترجم آثار موسیقیایی ، با اشاره به همکاری اش با استاد محمود خلیقی گفت: او معتقد بود که افرادی که در رشته های مختلف تحصیل کرده اند در کارهای میدانی می‌توانند با حوزه مردم شناسی آشنا شوند و حتما لازم نیست فارغ التحصیل مردم شناسی باشند.

وی با تأکید بر کارهای میدانی افزود: در حوزه مردم شناسی بیشتر کارشناسان با فعالیت‌های میدانی در این حوزه کار تجربه کسب می کنند.

وجدانی با اشاره به پروژه‌های مردم شناسی که در زمان ریاست خلیقی بر مرکز مردم شناسی انجام گرفته است، تصریح کرد: برگزاری این قبیل جلسات نشان می دهد اگر کسی بر اساس اخلاق و علم یک انسان واقعی باشد بعد از گذشت چندین سال از فعالیت اش باز هم افرادی برای نکوداشت وی جمع خواهند شد.

وی افزود : خلیقی خیلی به فرهنگ و هنر ایران خدمت کرده  و افراد زیادی هنوز هستند که افسوس می خورند که چرا بیشتر از وجود خلیقی استفاده نکرده اند.

حفاظت از فرهنگ با برگزاری جلسات تکریم

مرتضی رضوانفر - عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری نیز در این نشست گفت: کنوانسیون میراث ناملموس یونسکو برای معرفی شیوه های حفاظت از میراث ناملموس و غیر مادی ، بندی دارد که شامل برگزاری جلسات تکریم و احترام به پیشکسوتان ، حامیان و حاملان فرهنگ در حوزه پژوهش ، فناوری و صنعت گری است.

وی تصریح کرد: به واقع این جلسات می تواند به حفاظت از فرهنگ در کشور کمک کند.

رضوانفر در ادامه به بیان گوشه ای از پرسش و پاسخ میان حمید رضا دالوند عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و استاد خلیقی در مورد  فعالیت هایش ، ساختار مرکز مردم شناسی ، مجله مردم شناسی و فرهنگ عامه ایران و... پرداخت.

وی گفت: علت ارائه این متن توسط بنده نخست سفر بودن دکتر دالوند و دوم پژوهشی بود که سالها پیش با همکاری وی در پژوهشکده مردم شناسی شامل  جمع آوری عکس‌ها ، اسناد ، تجربیات و زندگی نامه بزرگان و پیشکسوتان به سرانجام رساندیم و طی آن جلسات نکوداشتی برای این عزیزان برگزار شد.

پیامی از محمود خلیقی

علیرضا حسن زاده - رییس پژوهشکده مردم شناسی پژوهشگاه نیز با یادی از محمود خلیقی مردم شناس سرشناس به قرائت پیام وی پرداخت که دربخشی از آن آمده بود ؛ امروز یکی از بهترین روزهای زندگی من است زیرا که احساس می کنم تمام وجودم در خاطرات شیرین سالهای دور غرق شده است؛ سالیانی که درکنار همکاران بسیار صمیمی مرکز مردم شناسی بودم و عاشقانه به گزارش های مردم شناسی آنان نظاره می‌کردم. در این سالهای غربت فرصتی یافتم که بار دیگر بسیاری از آثار همکارانم را و کمابیش نوشته های جوانانی را که به مردم شناسی می پردازند با دقت بیشتر مطالعه کنم در نتیجه بیشتر به اصالت آن پژوهش‌ها و اهمیت آنها در شناسایی و شناساندن فرهنگ ایران زمین پی بردم.

انتهای پیام/