آئین‌های سنتی محرم در مازندران؛ از "ش پیشکشان ساروی‌ها تا "نخل‌گردانی" اورطشتی‌های محمودآباد+فیلم
"ش پیشکشان" ساروی‌ها تا "نخل‌گردانی" اورطشتی‌های محمودآباد رسوماتی بر ارادت مازندرانی‌ها به سالار شهیدان "سیدالشهدا(ع)" که برای احیا و حفظ آنها همت بلند مسئولان استانی را می‌طلبد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از ساری، آخرین روزهای ماه ذیحجه که می‌رسد مثل بسیاری از هم‌استانی‌هایشان در کشور به تکاپو می‌افتند، تقسیم‌بندی کارها می‌شود؛ غبارروبی تکایا و حسینیه‌ها بر عهده بانوان، برنامه‌ریزی دعوت روحانی و مراسمات سینه‌زنی و عزاداری با هیئت امنا، برنامه‌هایی برای شام‌دهی و جمع‌آوری نذورات از سوی بزرگان و معتمدان تکایا و حسینیه‌ها که در آن روزها مردم دیار علویان یعنی مازندرانی‌ها انجام می‌دهند.
با به اهتزاز درآوردن پرچم‌های یا اباعبدالله الحسین(ع)، یا ابوالفضل(ع) و یا سیدالشهدا(ع) در امام‌زادگان و بقاع متبرکه، حسینیه‌ها، تکایا و سقانفارها به استقبال ماه خون بر شمشیر، ماه سالار شهیدان محرم‌الحرام می‌روند.
مردم سرزمینی که در تاریخ آمده از همان پیدایش اسلام در سرزمین پارسی، ایران به شیعه و اسلام روی آورده بودند به گونه‌ای که با تشکیل دو حکومت مهم علویان و تشیع مرعشی این سندیت را به اثبات می‌رساند.
عاشقی مازندرانی‌ها با سومین امام شیعیان با آغاز ماه محرم به شکل‌های متفاوت به نمایش گذاشته می‌شود؛ بیشترین این شکل‌ها به عنوان کهن آئین و با ثبت میراث معنوی ملی از دیرباز و از قدمت‌های 600 و 300 ساله امروزه بدست دوستداران سیدالشهدا(ع) چون دری گرانبها رسیده است که این‌ها نیز با ارادت خالصانه به برپایی هر چه باشکوه‌تر این آئین‌ها می‌پردازند.
اکنون نیز با فرارسیدن این ماه عزیز در هر شهرستان استان مازندران برپایی آئین‌ها و رسوماتی در حال برگزاری است که با بررسی هر یک از آنها قدمت بیش از یک قرن را نشان می‌دهد.
تلاشی بر شناسایی آئین‌های دیرینه
رسوماتی چون آئین رو به فراموشی کرنازنی رامسری‌ها، پیرعلم 300 ساله کلوده محمودآبادی‌ها، مجمه سری بسیاری از روستائیان شهرهای مختلف مازندران، صبح تیره دل یا مکن ای صبح طلوع روستایی‌های محمودآباد که برای حفظ و نگهداری و مهمتر احیای آنها همت بلند مسئولان را می‌طلبد و آن ثبت میراث معنوی در کشور و حتی جهانی است.
برای شناسایی چنین مراسماتی نیاز است که کارشناسان و مردم‌شناسان میراث فرهنگی استان مازندران تلاش و گام اساسی بردارند و آن رسوماتی که رو به فراموشی رفته دوباره احیا کنند و با به ثبت رساندن آنها در فهرست آثار میراث معنوی ملی و حتی جهانی به حفظ این آئین‌ها بپردازند.
اگر چه تاکنون در روند ثبت ملی آثار معنوی چنین آئین‌هایی در استان مازندران گام‌هایی برداشته شد و با وجود اعتقادات قوی مازندرانی‌ها بر اجرای این مراسمات و رسومات در شهر و روستا و حتی در ییلاقات امروزه شاهد برگزاری آنها هستیم.
کهن آئینی چون ش پیشکشان ساروی‌ها که در تیکه حضرت ابوالفضل(ع) شهر ساری مرکز مازندران برگزار می‌شود. این سنت دیرینه از سوی عزاداران حسینی در شب هفتم ماه محرم به اجرا در می‌آید به گونه‌ای که عزاداران در این شب به عزاداری مولای حسین(ع)، فرزندان و یارانش می‌پردازند.
مهم‌ترین نکته‌ای که در این مراسم قابل توجه است و این آئین کهن را در لیست ثبت آثار ملی معنوی قرار داده است نذر قربانی است که در این شب هر کس به بضاعت خود به ادای نذر قربانی خود می‌پردازد.
از قربانی گاو و گوسفند گرفته تا اردک و غاز که تعداد آنها به یک هزار راس و عدد می‌رسد و اهالی تکیه این قربانی‌ها را جمع‌آوری و در دیگر شب‌های محرم به شام‌دهی عزادران و سینه‌زنان می‌پردازند.
نخل‌گردانی اورطشتی‌های شهرستان محمودآباد از دیگر آئینی است که هر ساله قبل از ظهر تاسوعا برگزار می‌شود. این سنت به گفته هئیت امنای روستا به قدمت 600 ساله برمی‌گردد و نکته قابل توجه به ساخت نخلی است که از یک نجار معتقد و دیندار بر ادای نذر انجام شده است. نخلی که نمونه دیگر آن در روستای نوای شهرستان آمل نیز بر زبان نوایی‌ها می‌آید.
کهن آئین نخل‌گردانی با سلام‌دهی دو نخل روستاهای عبدالله آباد و اورطشت در مرکز سقانفار و حسینیه محل اورطشت شور و نوایی برای عزاداران حسینی به وجود می‌آورد که سالانه بیش از سه هزار مازندرانی‌ها را به این روستا می‌کشاند تا پس از مراسم نخل‌گردانی مهمان روستاییان اورطشت و افراتخت شوند.
با توجه به برگزاری نخل‌گردانی در بسیاری از شهرهای مازندران با ثبت ملی نخل گردانی نوا کلیه این مراسمات در این استان در لیست آثار معنوی قرار گرفت.
ثبت 25 اثر معنوی مازندران در فهرست آثار ملی
مسئول مردم‌شناسی و اداره کل میراث معنوی و فرهنگی مازندران در گفت‌وگو با تسنیم با بیان اینکه در اجرای ثبت آثار معنوی این استان تاکنون 25 آثار در فهرست آثار ملی قرار گرفته است، بیان کرد: در سال گذشته دو اثر مراسم "علم سلام" رستم‌کلای بهشهر و " ش پیشکشان تکیه ابوالفضل(ع) ساری در لیست آثار ملی قرار گرفتند.
طوبی اصانلو ادامه داد: امسال نیز مراسم سینه زنی بانوان روستای ولام‌ده هزار جریب نکا با عنوان "حسن و حسین(ع)" و "زاری باری" تنکابن دستور کار قرار گرفته و به‌زودی به ثبت می‌رسد.
وی با اشاره به اینکه کلیه مراسم نخل‌گردانی شهرهای مازندران با ثبت معنوی نخل نوا در فهرست ملی قرار گرفتند، افزود: همچنین بر اساس تحقیقات به عمل آمده کهن آئین "پیرعلم" روستای کلوده محمودآباد از سوی کارشناسان در لیست ثبت معنوی قرار گرفته و پس از اقدامات جزو آثار ملی می‌شود.
اصانلو خاطرنشان کرد: میراث فرهنگی و معنوی مازندران برای حفظ و احیای آئین‌های سنتی مازندران تمام تلاش خود را به‌کار می‌برد و سعی دارد رسومات رو به فراموشی را با کمک کارشناسان شناسایی و مورد بازبینی و احیای قرار می‌دهد.
گزارش و فیلم از کبریا مقدس
انتهای پیام/