حال و هوای کربلا در عزاداری روز عاشورای شهر مریانج؛ شباهت عجیب عزاداری مریانجی‌ها به مردمان کربلا
"مریانج" از مناطقی است که آیین‌های عزاداری مردمانش در روز عاشورا شهرت فراوانی دارد و عشق به حضرت سیدالشهدا(ع) با گوشت و خون این مردم عجین شده و از عاشورا تا اربعین حسینی تداوم یافته و در خدمت به عزاداران عاشورا و زائران اربعین کم نمی‌گذارند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، تاریخ بار دیگر تکرار شد، باز از پس روزها و ماه‌ها، محرم از راه رسید و باز بساط گریه و سوگواری بر سید و سالار شهیدان در گوشه شهر گسترده شد.
این روزها شهر حال و هوای دیگری دارد، همه‌جا غرق در ماتم و عزاست، ماتمی بزرگ به درازای هزار و سیصد و هفتاد و نه سال! و چه خوش گفت "محتشم" مرثیه‌سرای اهل‌بیت(ع): " باز این چه شورش است که در خلق عالم است باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است".
و حال پس از گذشت 14 قرن از آن واقعه، مردم آن‌چنان به سوگ نشسته‌اند و آن‌چنان بر سر و سینه می‌زنند که گویی درست همین دیروز بوده است و این است حکایت جاودانگی آن "قیام سرخ" که برای همیشه تاریخ ماندگار شد.
عاشورایی که زمانی قرار بود فریاد یکتاپرستی و حق‌طلبی و آزادی‌خواهی را در نطفه خفه سازد به مشیت الهی نقطه عطفی شد برای همیشه تاریخ و نه‌تنها "ابتر" که چشمه زاینده‌ای برای ظلم‌ستیزی شد.
امروز عاشورا نه‌تنها سالروز شهادت سید و سالار شهیدان(ع) که زادروز مبارزه با ظلم و بیداد و تبعیض و کفر است، زادروز غیرت و مردانگی که نقاب طهارت از چهره پلید نامردان و ستم‌پیشگان عالم برداشت و این رمز جاودانگی عاشوراست.
عاشورا داستان عشق و دلدادگی است، داستان عاقلان مجنونی که برای شهادت سر از پا نمی‌شناختند و شهادت برایشان "احلی من العسل" بود و این شور قرن‌ها و قرن‌ها تکرار شد تا به امروز رسید، آن‌قدر که چند روزی مانده به آغاز محرم، پرچم‌های سیاه بر در و دیوار شهر خودنمایی می‌کند.
محرم از دیرباز در بین ایرانیان که به تأسی از پیامبر گرامی اسلام(ص)، نشان عشق به علی(ع) و خاندانش را بر سینه دارند حال و هوای ویژه‌ای داشته است به طوری که مردم هر شهر و دیار، آداب و رسوم و سنت‌های منحصربه‌فردی برای عزاداری دارند.
شباهت عجیب عزاداری مریانجی‌ها به مردمان کربلا/ خودداری از صرف شیرینی در ماه محرم و نصب پرچم سیاه بر درب خانه‌ها
شهر "مریانج" هم از مناطقی است که آیین‌های عزاداری مردمانش در ماه محرم به ویژه روز عاشورا شهرت فراوانی دارد، شهری کوچک با دل‌هایی بزرگ.
این شهر از نظر پیشینه دین‌داری شهرت ویژه‌ای در استان همدان و غرب کشور دارد و نه‌تنها در محرم و صفر که در سایر مناسبت‌های مذهبی هم برنامه‌های باشکوه و گسترده‌ای را برگزار می‌کند.
سخاوت بی‌اندازه، میهمان‌نوازی، شجاعت، سادگی و ولایت مداری از ویژگی‌هایی است که "مریانج" را در بین شهرهای منطقه غرب و حتی کشور ممتاز ساخته به طوری که بسیاری از رزمندگان و فرماندهان هشت سال دفاع مقدس اهل این خطه شهیدپرور بوده‌اند.
از نشانه‌های عشق و ارادت مردمان این خطه به اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) و شریک بودن در ماتم عظمای آن‌ها همین بس که در گذشته رسم بوده که دو ماه از خوردن شیرینی و آجیل حتی در زمان‌هایی که محرم مقارن با نوروز می‌شده خودداری کنند، سنتی که هنوز هم در بین برخی خانواده‌ها رایج است.
مردم مریانج دو سه روزی مانده به آغاز ماه به استقبال رفته و سر مساجد و حسینیه‌ها را به کتیبه‌های مشکی مزین می‌کنند و با آغاز ماه محرم نه‌تنها خود مشکی می‌پوشند که پرچم‌های سیاه و سبز و سرخ به مدت دو ماه بر سر در خانه‌ها خودنمایی می‌کند و خود مردم هم دو ماه کامل لباس مشکی بر تن می کنند.
عزاداری دوازده روز نخست محرم هم از قرن‌ها پیش در مریانج، حال و هوای منحصربه‌فردی دارد به طوری که مردم از شب نخست به خیابان آمده و در قالب دسته‌های عزا همچون روز عاشورا به سوگواری می‌پردازند.
از سالیان پیش مرسوم بوده که دسته‌های عزاداری پس از تجمع در هیئت محله با عبور از خیابان‌ها و کوچه‌ها عازم مرکز شهر که مسجد جامع در آن قرار دارد، شوند و در بین راه به نوحه‌خوانی بپردازند، سپس میدان اصلی را دور زده و با پیمودن مسیر هرساله، منطقه‌ای که زمانی بدنه اصلی شهر و شامل محله‌های قدیمی بوده را دور می‌زنند و دوباره به مسجد می‌رسند و با پایان گرفتن این چرخه به تکیه خود بازمی‌گردند.
درگذشته تعداد دسته‌ها و هیئت‌های عزاداری کمتر بوده، اما با گسترده‌تر شدن شهر و اضافه شدن شهرک‌ها و محله‌های جدید بر شمار آن افزوده‌شده است و همه آن‌ها با نظمی خاص و به دنبال یکدیگر در مسیر تعیین‌شده حرکت کرده و سینه‌زنان و نوحه‌خوان به عزاداری می‌پردازند، مرثیه هر شب هم به یاد یکی از شهدای کربلا خوانده می‌شود.
این عزاداری در شب نهم و دهم و روز عاشورای حسینی به اوج خود رسیده و با طولانی‌تر شدن مسیر بر شمار عزاداران هم افزوده می‌شود، شورانگیزی عزاداری عاشورای مریانجی‌ها تا اندازه‌ای است که از گذشته دور اهالی سایر شهرها چون همدان هم برای دیدن آن می‌آیند.
گفته می‌شود که بخشی از ساکنان این شهر در گذشته دور جزء ایرانیان مقیم نجف اشرف و کربلای معلی بوده‌اند که قرن‌ها پیش از آنجا به وطن بازگشته و در "مرگانه" یا مریانج فعلی ساکن می‌شوند، سخنی که خارج از تصور نیست و با مقایسه نوع و سنت‌های عزاداری مریانجی‌ها و سخاوتشان در توزیع غذای نذری با مردم عراق می‌توان به آن رسید.
ورود نمادین امام حسین(ع) به صحرای کربلا
این برنامه که چند سالی است ابداع‌شده، روایت ورود امام(ع)، خاندان و یارانشان به دشت کربلا و رویارویی با سپاه دشمن است.
این آیین حزن‌انگیز در دومین روز از ماه محرم که مصادف با آن واقعه تاریخی است اجراشده و تعدادی با پوشیدن لباس‌های عربی و سوار بر اسب و شتر وارد شهر می‌شوند.
هرچند این برنامه قدمت چندانی ندارد، اما آن‌چنان مورد استقبال قرارگرفته که مردم به ویژه بانوان از دو سه ساعت پیش برای دیدنش لحظه‌شماری می‌کنند و با ورود کاروان به استقبالش می‌روند.
بوی اسپند و گلاب همه‌جا را پرکرده و از مردم پذیرایی می‌شود. این‌ها را که می‌بینی، اشک در چشمانت حلقه می‌زند و با خود می‌گویی: "چه می‌شد اگر مردم کوفه، قدری مهربان‌تر بودند و از اهل‌بیت(ع) در نینوا بهتر پذیرایی می‌کردند"!؟
عصر تاسوعا، جلوه لبیک یا حسین(ع) و یا لیتنا کنا معک
از دیگر آیین‌های سنتی مردم مریانج در دهه محرم، برنامه عصر تاسوعاست به طوری که اهالی این شهر حتی آن‌ها که در شهرها و استان‌های دیگر سکونت دارند؛ هر جا که باشند خود را به این مراسم رسانده و با شهدای کربلا بیعتی دوباره می‌کنند.
در این مراسم، همه دسته‌ها و هیئت‌ها در کنار یکدیگر، مقابل مسجد جمع شده و "یا حسین گویان" مسافتی را می‌پیمایند تا بگویند که اگر در کربلا بودیم؛ همگی جان خود را فدای حسین(ع) می‌کردیم.
تصویرسازی واقعه با حمل نعش شهدای کربلا
از دیگر ویژگی‌های عزاداری تاسوعا و عاشورای حسینی در شهر مریانج، حمل "نعش" در داخل برخی هیئت‌های قدیمی است و افرادی که به عنوان نعش روی تابوت قرار می‌گیرند با اعتقادی خاص و بر اساس نذر، اقدام به این کار می‌کنند.
حمل خانچه نذری در ظهر عاشورا هم سنت دیگری است و افرادی که در محرم سال پیش نذر کرده و حاجت‌روا شده‌اند؛ سیب، نقل، پول یا هر چیز دیگری را که وسیله ادای نذر کرده‌اند برای توزیع بین عزاداران به خانچه می‌سپارند.
اقامه نماز ظهر عاشورا و گل بر سر گذاشتن
اقامه نماز ظهر عاشورا به تأسی به حضرت اباعبدالله الحسین(ع) که نماز را در سخت‌ترین لحظه‌ها اقامه فرمودند در مریانج، اهمیت بسیاری دارد و بیشتر هیئت‌ها هرکجای مسیر که باشند به محض نزدیک شدن به اذان ظهر به مسجد یا هیئت رفته و نماز را اقامه می‌کنند.
از دیگر برنامه‌های سنتی مردم مریانج در روز عاشورا، گل بر سر و شانه گذاشتن است و عزاداران ابتدا مقداری از گلی که در مراسمی ویژه با گلاب مخلوط شده به نشانه عزا بر سر خود می‌گذارند و برخی هم پابرهنه عزاداری می‌کنند.
توزیع ده‌ها هزار وعده غذای نذری در شهری سه هزار خانواری
فراوانی غذای نذری در روز عاشورا از دیگر ویژگی‌های منحصربه‌فرد عزاداری در این خطه است به طوری که در همه کوچه‌ها نذری می‌دهند و هر میهمان می‌تواند چند بار از خوان پر نعمت اباعبدالله الحسین(ع) بهره‌مند شود.
دادن نذری ظهر عاشورا در مریانج از شهرت بالایی برخوردار است و "حلیم" این شهر معروف است به طوری که بسیاری از مردم همدان و شهرهای اطراف برای خوردن "حلیم مریانج" به این شهر آمده و برای اقوام و بستگانشان هم می‌برند.
در این روز بسیاری از خانه‌ها، اقدام به پخت حلیم و قیمه نذری کرده و شهری 3 هزار خانواری با داشتن 10 هزار نفر جمعیت در روز عاشورا، ده‌ها هزار وعده غذا را بین میهمانان و عزاداران توزیع می‌کند.
البته سفره‌های نذری در این شهر از روز هفتم محرم معروف به "قتل‌کوچک" که مصادف با روز بستن آب به روی حضرت سیدالشهدا(ع) و اهل بیت ایشان است، شروع‌شده و تا روز دوازدهم ادامه می‌یابد. همچنین در شب هفتم محرم که به روضه حضرت علی‌اصغر(ع) اختصاص دارد در بین عزاداران، شیر توزیع می‌شود.
با گذشت زمان و الگو گرفتن از فرهنگ اربعین، دادن نذری تغییراتی یافته به طوری که ایستگاه‌های صلواتی از طرف مردم یا هیئت‌ها در نزدیکی محل عبور دسته‌ها و جاهای دیگر شهر برپاشده و چای، خرما، شربت، ساندویچ و نان صلواتی بین عزاداران و زنان و کودکان توزیع می‌شود.
برخی هیئت‌های عزاداری هم در این چند روز با برپایی مراسم قرائت زیارت عاشورا و سخنرانی ضمن تبیین حماسه حسینی به اقامه عزا پرداخته و در پایان به عزاداران شام می‌دهند به طوری که می‌توان گفت بیشتر مردم مریانج چند شب میهمان سفره سیدالشهدا(ع) هستند.
آتش زدن خیمه‌ها در غروب عاشورا
آتش زدن نمادین خیمه‌ها که گویی آتش به دل هر مرد و زن می‌زند از دیگر صحنه‌های شورانگیز عزاداری مریانجی‌هاست.
مردم این شهر از ابتدای محرم و در محوطه میدان اصلی شهر، چادرهایی به نشانه و نماد خیمه‌گاه حضرت سیدالشهدا(ع) و یارانش در کربلا برپا می‌کنند و هر خیمه به نام یکی از شهدای کربلا چون سقای دشت کربلا، حضرت علی‌اکبر(ع) حضرت زینب(س) و قاسم بن الحسن(ع) نام‌گذاری می‌شود و مردم به نشانه حاجت در داخل آن شمع روشن می‌کنند.
غروب روز عاشورا که می‌رسد، مردم که انگار از صبح سر پا بوده و عزاداری و پذیرایی می‌کرده‌اند در مقابل مسجد جمع شده و تعدادی به نشانه سپاه کفر، خیمه‌ها را به آتش می‌کشند و سپس صدای ضجه و ناله مردم بلند می‌شود.
پس از اقامه نماز مغرب و عشاء هم مراسم تلاوت قرآن و اهدای ثواب آن به سید و سالار شهیدان و شهدای کربلا در مسجد برگزار می‌شود.
در این شب، مراسم "شام غریبان" شهدای کربلا برگزارشده و دسته‌های عزاداری در حزن و اندوهی عمیق بدون کوبیدن طبل و با علم‌های خوابیده و شمع در دست، پس از پیمودن مسافتی به این مراسم می‌پیوندند.
تعزیه، هنری اثرگذار در انتقال داستان عاشورا
از ویژگی‌های برجسته عزاداری مریانجی‌ها که آن را از دیگر مناطق استان همدان متمایز کرده، برگزاری مراسم شبیه‌خوانی یا تعزیه‌خوانی است که به روایت اسناد بیش از صد سال قدمت دارد، هرچند بزرگان و مو سپیدان زمان طولانی را برای آن بیان می‌کنند.
تعزیه به‌نوعی تصویرسازی واقعه عاشورا با استفاده از ابزار هنر است و آن‌چنان محبوبیت دارد که گسترش فناوری و امکانات رفاهی چون تلویزیون، سینما، تلفن همراه و فضای مجازی هنوز نتوانسته از رونق آن بکاهد.
تعزیه به مدت 12 روز اجراشده و با تعزیه غربت حضرت مسلم بن عقیل(ع) در کوفه آغاز و با تعزیه خرابه شام و مظلومیت حضرت رقیه(س) پایان می‌یابد.
زیبایی و شورانگیزی تعزیه شهر مریانج موجب شده تا سال 91 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسد و به عنوان بخشی از گردشگری مذهبی به شمار رود، هرچند مسئولان استان کمتر به این حوزه توجه دارند.
نمادهای عاشورایی منحصربه‌فرد شهر مریانج
هر شهر و دیاری در کنار آداب و رسوم، اشیائی برای خود دارد که به واسطه قرار گرفتن در تکیه یا حسینیه در بین مردم دارای تقدس و احترام است همچنان که برخی شهرها، علم و نخل خاصی را که از قدیم تنها روز عاشورا بیرون آورده مقدس می‌دانند، مردم شهر عاشورایی مریانج هم از گذشته دور دو نماد عاشورایی مقدس برای خود دارند.
"علم غیبی" و "گهواره حضرت علی‌اصغر(ع)" از نمادهای منحصربه‌فرد عزاداری مریانجی‌هاست و اعتقاد دارند کسی که پس از توسل به معصومان(ع) به آن‌ها دخیل می‌بندد؛ حاجت‌روا می‌شود.
نه‌تنها در بین مردم مریانج که برخی اهالی سایر شهرها هم معترف‌اند پس از زدن گره به این علم، حاجت گرفته و در روز عاشورا منتظر می‌مانند تا از راه برسد. برخی هم تکه‌ای از پارچه سبز بسته به علم را به عنوان تبرک برای خود نگه می‌دارند. این علم سال‌های سال است که در حسینیه ابالفضلی(ع) کوی سنگ بزرگ شهر مریانج نگهداری شده و تنها سالی یک‌بار و آن هم روز عاشورا بیرون آورده می‌شود.
یکی دیگر از نمادهای متبرک عاشورا در این شهر، گهواره علی‌اصغر(ع) است. این گهواره هم مانند علم از قدمتی دیرینه برخوردار بوده و زنانی که صاحب فرزند نمی‌شوند در کنار آن با خداوند راز و نیاز می‌کنند.
داخل گهواره، عروسک زیبا و منحصربه‌فردی معروف به عروسک حضرت "علی‌اصغر(ع)" شهید شش‌ماهه روز عاشورا قرار دارد که از چینی ساخته‌شده است.
این عروسک بیش از 120 سال پیش در کربلای معلی و به سفارش مرحوم "علی‌‌محمد یارمحمدی"، یکی از پیرغلامان امام حسین(ع) ساخته و نذر حسینیه شده، اما آنچه موجب تقدس و شهرت این عروسک شده به داستان ربودنش از هیئت برمی‌گردد.
سال‌ها پیش ، عروسک "علی‌اصغر(ع)" به سرقت رفته و بعدها مرحوم "میرزا شفیع"، خادم حسینیه آن را در یکی از عتیقه‌‌فروشی‌های همدان می‌یابد. فروشنده که فردی یهودی بوده، حاضر به فروش عروسک به کمتر از هزار تومان نمی‌شود. میرزا که 200 تومان بیشتر نداشته، مستأصل و گریان در خیابان قدم می‌زند که ناگهان دو سید ناشناس به او رسیده و می‌گویند: "این 800 تومان را بگیر و عروسک را بخر". مرحوم میرزا شفیع پس از خرید عروسک، تازه متوجه قضیه شده و متحیر از خود می‌پرسد که "این دو سید چطور از ماجرا خبر داشتند و کجا رفتند؟" و این‌چنین شد که عروسک علی‌اصغر(ع) از تقدس ویژه‌ای برخوردار شده است.
عزاداری روز سوم عاشورا
پس از عاشورا، مهم‌ترین برنامه عزاداری مردم مریانج در روز 12 محرم برگزار می‌شود. روزی که سالروز ورود کاروان اسرای کربلا به شهر کوفه و بنا بر برخی روایات، شهادت امام زین‌العابدین(ع) است.
در این روز علاوه بر دسته‌های عزاداری، کودکانی با لباس سبز در داخل محمل‌هایی، ناله‌کنان و کاه بر سرریزان از مقابل مردم می‌گذرند.
از دیگر برنامه‌های این روز، پخت غذا در هیئت‌ها به ویژه هیئت حضرت علی‌اکبر(ع)، یادگار شهدای هشت سال دفاع مقدس است.
درواقع مریانجی‌ها که سخاوت و میهمان‌نوازی آن‌ها زبانزد خاص و عام است، نذری روز عاشورا را در منزل و روز دوازدهم محرم را در هیئت‌ها توزیع می‌کنند.
حسینیه‌ها و هیئت‌های قدیمی شهر مریانج
شهر مریانج دارای حسینیه‌ها و هیئت‌های متعددی است که از قدیمی‌ترین آن‌ها می‌توان به هیئت "مسجد موسی بن جعفر(ع)"، حسینیه ابوالفضلی(ع) کوی بیدآباد، حسینیه "شاهزاده علی‌اصغر(ع)، حسینیه ابوالفضلی(ع) کوی سنگ بزرگ، حسینیه "ابوالفضلی(ع)" کوی ابن سینا و هیئت حضرت علی‌اکبر(ع) مسجد جامع اشاره کرد.
برقراری مجالس روضه به مدت دو ماه
نه‌تنها در دهه نخست محرم که در طول دو ماه محرم و صفر مجالس عزا در هیئت‌ها و منزل مردم برقرار است و در مناسبت‌هایی چون 25 محرم سالروز شهادت امام سجاد(ع)، شهادت حضرت رقیه(س)، شهادت امام مجتبی(ع) و 28 صفر سالروز رحلت رسول گرامی اسلام رنگ و بوی ویژه‌ای به خود می‌گیرد.
مردم در این دو ماه از انجام اموری چون عقد و عروسی و برنامه‌های شاد خودداری کرده و برای آن احترام ویژه‌ای قائلند.
مردم مریانج در خدمت به زائران اربعین سر از پا نمی‌شناسند
اما داستان عشق و ارادت مردم مریانج به خاندان عصمت و طهارت به ویژه حضرت سیدالشهدا(ع) تنها به دهه نخست محرم و عاشورا ختم نمی‌شود، بلکه با رواج فرهنگ حضور میلیونی شیعیان جهان در راهپیمایی بزرگ اربعین، مردم این شهر عازم عتبات عالیات می‌شوند و می‌توان گفت که بیشتر مردم به ویژه مردان حتماً به زیارت اربعین می‌روند.
از طرف دیگر مریانج به دلیل قرار گرفتن در بزرگراه کربلا و مسیر عبور زائران استان‌های شرقی، شمالی و مرکزی توفیق میزبانی از زائران را داشته و با جان و دل از آن‌ها پذیرایی می‌کنند و شاید همین رمز نام‌گذاری میدان ورودی شهر به نام مقدس "کربلا" باشد.
مردم این شهر از چند سال پیش با ایجاد زائرسرا برای خدمت به زائران کمر همت بسته و از روزهای آغازین ماه صفر تا چند روز پس از اربعین به‌طور 24 ساعته از آن‌ها استقبال کرده و هر روز سفره اطعام در سه نوبت گسترده می‌شود.
درواقع مریانج نخستین شهر استان همدان بوده که زائرسرای اربعین حسینی را برپا کرده و در زمانی که هنوز فرهنگ اطعام زائران رونق چندانی نداشت به‌طور خودجوش و بدون کمک‌های دولتی دست به این کار زدند و در سال 93 که برف سنگین زائران را در مسیر برگشت غافلگیر کرد، همه حسینیه‌ها، مساجد، مراکز فرهنگی و قرآنی و حتی برخی خانه‌ها پذیرای 20 هزار زائر شدند.
این مزیت موجب شده تا مریانج به‌نوعی پایگاه اعزام، اطعام و خدمت‌رسانی به زائران اربعین باشد و برخی از مردم همدان و شهرهای اطراف هم به دلیل نرخ پایین کرایه‌ها و اعزام آسان‌تر در ایام اربعین از این شهر عازم عتبات می‌شوند.
موکب امام رضا(ع) پذیرای زائران در کربلای معلی
از دیگر اقدامات مردمان دیار عاشورایی و ولایی مریانج در ایام اربعین، برپایی موکب پذیرایی از زائران و اطعام آن‌ها در کربلای معلی است. ستاد بازسازی عتبات عالیات شهر مریانج از چهار سال پیش تاکنون در ایام اربعین، تجهیزات و امکانات مورد نیاز چون آشپزخانه و نانوایی سیار، چادر، پتو و مواد غذایی را به کربلا برده و در آنجا مستقر می‌شوند.
این موکب در هر شبانه روز از 4 هزار و 500 نفر در سه وعده غذایی صبحانه، نهار و شام پذیرایی کرده و میان وعده‌هایی نظیر کیک و کلوچه و میوه و هزار قرص نان هم در طول روز توزیع می‌شود.
به گزارش تسنیم، مریانج از شهرهای قدیمی استان همدان است که در مسیر عبوری به امامزاده محسن(ع) معروف به امامزاده کوه از نوادگان امام مجتبی(ع) و دره زیبا و تاریخی "ماوشان" واقع‌شده است.
این شهر در گذشته "مرگانه" به معنی مرغزار یا چمنزار نامیده می‌شده، آن‌چنان که "ابوالوفای همدانی"، ادیب و شاعر قرن سوم هجری در توصیف و تمجید زیبایی‌های طبیعی مریانج به زبان عربی سروده است: "بسفح مرجانه المحسود و ساکنها روض اریض و ما ثم موار و شعب قروذ فیه کل مونقه و فیه للهوا اشجار و انهار" یعنی این که در دامنه مرگانه که بر آرمیدگانش رشک برند، گلزاری نظر گیر و آب زاری هموار است و دره قروه که در آن هر چیز دلپسندی است و درختان و جویباری فرح‌انگیز در آنجاست".
چگونگی سخن گفتن اهالی مریانج، بازمانده و تغییریافته گویش پهلوی از گویش‌های ایران باستان است و لهجه مردم این شهر هم "مرگانه‌ای" نام دارد که منحصربه‌فرد است.
"مرگانه"، "میانج" و "مریانه" بنا بر برخی منابع، زادگاه "عین القضات" مفسر قرآن، حکیم، شاعر، محدث و فقیه ایرانی معروف قرن پنجم هجری است که حسودان زمان به اتهام ارتداد همچون "منصور حلاج" بر دارش آویخته و سپس پیکرش را سوزاندند.
این شهر که از قطب‌های مذهبی غرب کشور به شمار میرود از نظر دیانت و ولایت‌مداری شهرت ویژه‌ای دارد به طوری که مسجد جامع این شهر کانون فعالیت‌های انقلابی بوده و نخستین گروه انقلابی استان همدان به رهبری آیت‌الله شهید مدنی هم به همت شیخ اکبر یارمحمدی از اهالی مریانج تشکیل شد.
این شهید بزرگوار در سرکوبی غائله کردستان و نبردهای آغازین جنگ تحمیلی هم به شهادت رسیده و درنهایت به دست کومله به شهادت رسیده و همچون سر و سالار شهیدان(ع) سر از تنش جدا کردند.
از طرف دیگر افرادی چون مرحوم "شیخ رضا مظاهری" هم در فعالیت‌های انقلابی چون موضع‌گیری بر ضد لایحه کاپیتولاسیون نقش مهمی داشته و زمانی که حاج آقا مصطفی خمینی در سال 56 به شهادت رسیده با وجود خفقان حاکم بر جامعه، تعدادی از افراد متدین و غیور این شهر اقدام به برپایی مجلس عزا کردند به طوری که خبر برگزاری مراسم در سه شهر قم، تبریز و مریانج در کشور منتشرشده و ساواک هم بانیان این مراسم چون شهید "اکبر یارمحمدی"، "اسدالله رستمی" و "محمد قادری مظاهر" که همگی در دوران دفاع مقدس به شهادت رسیده‌اند را زندانی و شکنجه کرد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و آغاز جنگ تحمیلی هم مردم این شهر جزء نخستین گروه‌هایی بودند که به‌طور خودجوش به جبهه نبرد شتافته و تا آخرین نبرد، امامشان را تنها نگذاشتند به طوری که نزدیک به 200 شهید و بیش از هزار و 500 ایثارگر را تقدیم انقلاب کرده و از نظر تعداد شهدا به نسبت جمعیت مقام سوم کشور را دارند.
مریانج که زادگاه 8 سردار شهید دوران دفاع مقدس است در گرامیداشت یاد و خاطره شهدا که به فرموده امام خامنه‌ای کمتر از شهادت نیست هم شاخص است به طوری که بیش از 20 سال است، یادواره‌های شهدا به‌طور منظم هر سه ماه یک‌بار به یاد شهدای هر فصل و بدون کمک دولتی در این شهر برگزار می‌شود.
گزارش: سمیه مظاهری
نتهای پیام/ش