طنین صدای چکش مسگران استان مرکزی در طول تاریخ + فیلم

به‌گزارش خبرگزاری تسنیم از اراک، استان مرکزی استانی در مرکز ایران بوده که بزرگترین شهر و مرکز آن کلانشهر اراک است و به‌عنوان پایتخت صنعتی ایران شناخته می‌شود و از شمال به استان‌های البرز و قزوین، از غرب به استان همدان، از شمال شرقی به استان تهران از جنوب به استان‌های لرستان و اصفهان و از شرق به استان‌های قم و اصفهان محدود می‌شود.

این استان دارای مساحتی معادل 29٬530 کیلومتر مربع است که 1.82 درصد از مساحت ایران را به خود اختصاص داده ‌است و براساس آخرین تقسیمات کشوری، دارای 12 شهرستان، 23 بخش، 32 شهر، 66 دهستان، هزار و 394 آبادی دارای سکنه و 46 آبادی خالی از سکنه‌ است.

استان مرکزی به سبب وجود کوه‌های مرتفع، مجاورت با حاشیه مرکزی ایران، همجواری با بخشی از منطقه حوض سلطان، کویر میقان و حوزه آبریز دریاچه نمک و همچنین قرار گرفتن در محل تلاقی دو رشته کوه البرز و زاگرس، دارای آب و هوایی متنوع است.

استان مرکزی به‌سبب قرارگیری در مرکز کشور و مجاورت با حکومت‌های بزرگ قبل از اسلام از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است و به‌همین سبب شهرهای این منطقه از لحاظ تاریخی اهمیت پیدا کرده‌اند که از جمله این شهرها می‌توان به اراک، کمیجان، نراق، آوه، آستانه، نیم‌ور، ساروق، وفس، چهرقان و کرهرود اشاره کرد.

استان مرکزی از جمله استان‌های نخبه‌پرور است که تعداد مفاخر کشور در آن بیش از 4500 نفر است و یک چهارم یعنی معادل 1100 نفر مربوط به استان مرکزی بوده و این امر نشانگر اهمیت خطه این استان در فرهیخته‌پروری است از این رو به این استان لقب بهشت مفاخر، سرزمین آفتاب و پایتخت مفاخر و مشاهیر را داده‌اند.

آثار و شواهد به دست آمده از دوره‌های قبل از تاریخ و دوران اسلامی در تپه‌های باستانی استان مرکزی ، نشانگر آن است که این منطقه یکی از سکونتگاه‌های اقوام مختلف بوده و مردمان آن با روح لطیف از دیرباز با ذوق و قریحه هنری آشنا بوده‌اند.

باتوجه به این سوابق، استان مرکزی از گذشته‌های دور به‌عنوان یکی از مراکز تولید مصنوعات دستی و قطب تولید زیراندازها و فرش مطرح بوده و قالی دستباف آن با نام تجاری "قالی ساروق" و "لیلیان" شهره جهانی دارد.

هنرمندان قالیباف استان مرکزی با تولید فرش‌هایی با نقوش بته میر، گل حنا، لیلیان، مشک آباد، بند ریحان، بازرجان، شاه عباسی، گلدانی، محرابی، زیر خاکی، مستوفی و ماهی در هم همواره درک بالای خود را از هنر و زیبایی‌شناسی در فرش به اثبات رسانده‌اند.

این استان در رشته نقشه‌کشی فرش، چله‌کشی، رنگرزی و سایر حرف وابسته به فرش، سابقه‌ای طولانی دارد و هنرمندان چیره‌دستی را در دامان خود تربیت کرده است.
گلیم ساوه از دوران صفوی با سابقه درخشان تولید می‌شده و هم‌اکنون نیز در این منطقه رواج دارد، علاوه بر آن این صنعت دستی به صورت ساده و گل برجسته با استفاده از طرح‌های اصیل در اراک، خمین، فراهان و دیگر شهرها و روستاهای استان مرکزی بافته می‌شود.

از گذشته‌های دور مناطق شازند و خمین مهد جاجیم‌بافی بوده و درحال حاضر نیز چند کارگاه از این هنر اصیل در اراک و خمین مشغول به کار است و می‌طلبد که با توسعه این رشته صنایع دستی از فراموشی آن جلوگیری شود.

مجموعه تاریخی بازار اراک و حجره‌های بازار قدیمی تفرش هنوز ضرب آهنگ‌های چکش مسگران را در خاطر دارد و روزگار رونق این صنعت دستی را فراموش نکرده و زنده ماندن این رشته در اراک و تفرش به صورت موروثی بیانگر ریشه‌داری این هنر در استان مرکزی است.

مسگری نمایشگر جلوه‌های هنر مردم استان مرکزی

مسگری یکی از قدیمی‌ترین صنایع دستی ایران است، پیشینه مسگری در ایران حداقل به پنج هزار سال پیش می‌رسد و به احتمال قریب به یقین، نخستین فلز مکشوفه به دست انسان، همین فلز مس بوده و نخستین فلزکاران هم ایرانیان بوده‌اند و از جمله مراکز عمده این هنر، شهرهای کاشان، اصفهان، کرمان، زنجان و شیراز است.
آثار مس چکشی در اراک و تفرش هم سابقه‌ای دیرینه دارد و هنرمندان مسگر آثارشان را به صورت ظروف و وسایل و یا آثار قلمزنی، به بازار داخلی و خارجی عرضه می‌کنند.

در گذشته‌ای نه چندان دور مسگری در بازار تاریخی اراک، شکوه و جلالی داشت و سمفونی چکش‌ها و ضربه‌هایی که بر ورقه‌های مس وارد می‌شد، در چهارسوق بازار اراک، به مانند یک قطعه موسیقی به گوش می‌رسید. اما درحال حاضر تنها، خاطره‌ای از این بازار مانده و تنها یک نفر از میان مسگران قدیم در گوشه‌ای از چهارسوق همچنان حرفه قدیمی خود را ادامه می‌دهد.

این هنر، صنعت با سابقه‌ 200 ساله در تفرش بود که چند سالی به فراموشی سپرده شده بود اما اکنون این هنر صنعت را یکی از مسگرهای قدیمی شهرستان تفرش و استان مرکزی احیا کرده است.

هنر مس و مسگری، از صنایع دستی بومی و سنتی کهن است که کم کم رو به فراموشی می‌رود و لازم است که برنامه‌ای ویژه به منظور حمایت و شکوفایی این هنر تنظیم و اجرا شود.

هنر مسگری یکی از هنرهای دیرینه مردم ایران‌زمین است که در گذر زمان و با جایگزین شدن ظروف تفلون، ملامین و چینی این هنر و صنعت هم داشت به فراموشی سپرده می‌شد ولی چند سالی است که بازار ظروف مسی با توجه به نقش آن در سلامتی جسم رونقی دوباره یافته است.

رواج صنعت مسگری در شهرهای استان مرکزی

از قدیم‌الایام صنعت مسگری در استان مرکزی به‌ویژه شهرستان تفرش رواج داشته و هنرمندانی به این کار اشتغال داشته‌اند ولی اکنون به سبب مشکلات موجود افراد کمتری به این صنعت روی می‌آورند.

محصولاتی مانند سینی، تاس، دیزی، پارچ، هشت تکه و غیره در ابعاد کوچک جزو هنرهای اختصاصی صنایع دستی و اصلی‌ترین سوغات هنری تفرش است، متاسفانه این محصولات به صورت عمده و با قیمت پایین به عمده‌فروشانی در سایر شهرها فروخته شده و در آنجا با قیمت بالاتر به فروش می رسد و به همین دلیل است که هنرمندان با علاقه کمتری این کار را ادامه دهند.

انتهای پیام/ش