نگاهی به ششمین دوره جشنواره فیلم مقاومت| وقتی موسیقی بوی پیراهن یوسف جایزه نمی‌گیرد اما ماندگار می‌شود
جشنواره فیلم مقاومت با نگاهی ایدئولوژیک به مقوله فیلم آغاز به فعالیت کرد و باتمام مشکلات پیش‌رو به پانزدهمین دوره خود نزدیک می‌شود.همین موضوع انگیزه‌ای بر بررسی اجمالی ادوار قبلش ایجاد می‌کند که در این نوشته به بررسی ششمین دوره جشنواره می‌پردازیم.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، دوره ششم جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت از 28 شهریور تا 2 مهر سال 1375 با دبیری مرحوم حبیب‌الله کاسه‌ساز برگزار شد؛ کاسه‌ساز 34 ساله که تا آن سال بیشتر در زمینه بازیگری فعالیت داشت تا فیلمسازی. دبیر جشنواره ششم مقاومت در آن سال با انبوهی از فیلمهای با موضوع 8 سال دفاع مقدس مواجه بود و غیر از این هم انتظار نمی‌رفت. چرا که تازه جنگ تمام شده بود و مردم هنوز درگیر تبعات و خاطرات آن بودند.
«آخرین مرحله» به کارگردانی و نویسندگی محسن محسنی نسب و تهیه‌کنندگی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی به موضوع حملات شیمیایی عراق پرداخته بود. در این فیلم یک متخصص شیمی برای مقابله با حملات شیمیایی دشمن تلاش می‌کند؛ موسیقی این کار را هم ناصر چشم آذر می‌سازد. اما وقتی صحبت از موسیقی فیلم می‌شود موسیقی فیلم «بوی پیراهن یوسف» ساخته ابراهیم حاتمی کیا است که در این دوره ماندگار می‌شود. موسیقی این فیلم کار مجید انتظامی است. حاتمی کیا از ابتدای دوره فیلمسازی خود تلاش داشته‌است تا با موضوعات زمان خود پیش رود و در آن سال هم اسرای بعد از جنگ بیشتر مورد دغدغه بود و او به ساخت این اثر پرداخت.
اما «سفر به چزابه» هم در این دوره حضور داشت، اثر ماندگار رسول ملاقلی پور که موضوع آن هم به دوران بعد از جنگ تحمیلی برمی‌گشت. پس از جنگ تحمیلی جمعی از هنرمندان سینما به دعوت سازمانی برای بازدید از منطقه به چزابه سفر می کنند .چند تن از آنان هنگام جنگ تحمیلی در جبهه حضور داشتند.آنها در منطقه رشادت های برادران بسیجی و سپاه را به یاد می آورند و فیلم با بازگشت به گذشته فداکاریهای آنها را به تصویر می کشد...
وقتی آثار حاضر در ششمین دوره جشنواره مقاومت را بررسی می‌کنیم با انبوهی از آثار شاخص این ژانر سینما مواجه می‌شویم که در نوع و دوره خود داعیه پیشروی در آثار سینمایی را داشتند. آن روزها مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی تهیه‌کنندگی آثار شاخصی چون «سفر به چزابه» یا «مرحله آخر» را برعهده داشتن و میبینیم امروز چقدر کارکرد این سازمانها تغییر کرده‌است. مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در همان سال تهیه‌کنندگی فیلم «دکل» عبدالحسین برزیده را هم بر عهده داشت؛ این فیلم به محاصره آبادان می‌پرداخت و مقاومت هسته مرکزی این شهر را نشان می‌داد. در همان سالها موضوع بمباران پالایشگاه‌های نفتی کشور هم بسیار داغ بود که داریوش فرهنگ با تهیه‌کنندگی حوزه مشاورت فرهنگی وزارت نفت و بنیاد سینمایی فارابی فیلم «راه افتخار» را برای پرداخت به این موضوع ساخت، در این فیلم دو مهندس ایرانی با اجرای یک پروژه سری دست به کاری می زنند که هیچکس از وجود این سه پالایشگاه با خبر نمی شود و تا پایان این جنگ تحمیلی این راز جزو اسرار باقی می ماند.
از دیگر فیلمهای مطرح این دوره «حمله به اچ3» بود که در آن ستاد نیروی هوائی ایران در جلسات فوق العاده‌ای طرح بمباران سه پایگاه عراق که در نزدیکی مرزهای اردن قرار دارد، را هدف قرار می‌دهند. «شهریار بحرانی» کارگردان فیلم به تصویر می‌کشد؛ عراق که با برتری هوائی ایران روبرو شده است و قریب الوقوع بودن شکستن حصر آبادان را پیش بینی می کند ، جهت حفاظت هواپیماهای استراتژیک خود تصمیم می گیرند آنها را به سه پایگاه بسیار دور افتاده ، در نزدیکی مرز اردن ، منتقل می‌کند و طرف دیگر قصه نیروهای هوائی ایران است که می‌خواهد طرحی غیرعملی و به ظاهر محال را برای بمباران آن اجرا کند. این اثر محصول حوزه هنری است.
«خط آتش» را «سید علی سجادی‌حسینی و سید فرید سجادی‌حسینی » را ساختند و روایت می‌کنند که یک گروه پنج نفره از تکاوران ایرانی با یک عملیات برون مرزی وارد خاک عراق می شوند . آنها در همان ابتدای کار با یک گروه عراقی در حال شکنجه دادن دو اسیر هستند مواجه و ناچار می شوند با آنها در گیر شوند. این درگیری مأموریت اصلی آنها را به مخاطره می اندازد.
در همین دوره کمال تبریزی با فیلم «لیلی با من است» قدم‌های اول شوخی با جنگ را بر می‌دارد. شاید (شما بخوانید حتما) در آن سالها بودند کسانی که حتی با کمدی هم مشکل داشتند چه برسد به آنکه بخواهد در دل روایتی از دفاع مقدس اتفاق بیفتد. به محض آنکه اسم این فیلم می‌آید تمام آنانیکه به تماشایش نشسته‌اند بلافاصله به یاد محمود عزیزی و پرویز پرستویی می‌افتند؛ چرا که پرستویی با بازی‌ای ظریف همان لحظه‌ای که تماشاگر را می‌خنداند با حال‌وهوای جنگ هم همراهش می‌کرد و رویی دیگر از سالهای دفاع را به نمایش می‌گذاشت. دیدن بازی آن سالهای پرستویی همچون « لیلی با من است- آژانس شیشه‌ای- دیوانه‌ای از قفس پرید- بید مجنون و...» دل آدم را برای آن دوره وفیلم‌هایش تنگ می‌کند. وقتی فیلم‌هایی که او در گذشته بازی کرده کنار شبه‌فیلم‌های امروزاش قرار می‌دهیم، شاید به سختی بتوان باور کرد که این همان پرستویی است.
برگردیم به جشنواره مقاومت؛ حدود 20 فیلم دیگر هم در این دوره سبد بخش «سینمای بلند داستانی» جشنواره را پر می‌کردند، اما جای یک چیز خالی بود. برخلاف آنکه در دوره گذشته‌اش بخش بین‌الملل جشنواره به معنای واقعی کلمه "ترکوند" اما در این دوره هیچ اثری از سینمای بین‌الملل و آثار جهانی نبود که نقطه ضعف بزرگی به حساب می‌آید. معمولا همواره قدم اول در هرکاری سخت‌ترین قدم است، قدم‌های بعدی راحت‌تر است. طبیعتا حضور این بخش در جشنواره به نسبت سال قبلش راحت‌تر بود، اما چرا جایش خالی ماند، سوال قابل تأملی است و به نظر می‌رسد هیچ توجیهی ندارد.
ششمین دوره جشنواره فیلم مقاومت در مجموع میزبان 25 اثر سینمایی بلند، 19 اثر ویدئویی و تلویزیونی، 12فیلم کوته داستانی و 11 شیوه تبلیغاتی از قبیل آنونس، پوستر وغیره بود. که از بین این آثار شرح برندگان به قرار ذیل است:
*فیلمهای سینمایی بلند
بهترین کارگردانی: عبدالحسن برزیده برای فیلم دکل
نامزدها: شهریار بحرانی (حمله به اج3)، احمدرضا درویش (کیمیا)، ابراهیم حاتمی‌کیا (برج مینو)، رسول ملاقلی‌پور (سفر به چزابه)
بهترین تهیه کننده: هیات داوران لوح تقدیر جشنواره را به تهیه کنندگان زیر اهدا کرد.
شرکت پخشیران (کیمیا)، مرکز سینمای تجربی و مستند (سفر به چزابه، دکل و آخرین مرحله)، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان (قله دنیا)، موسسه فرهنگی رزمندگان اسلام (دکل)، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی (حمله به اچ3)
بهترین فیلمنامه: رسول ملاقلی‌پور برای نگارش فیلمنامه فیلم سفر به چزابه
نامزدها: رضا مقصودی و کمال تبریزی (لیلی با من است)، ابراهیم حاتمی‌کیا (بوی پیراهن یوسف)، محسن محسنی‌نسب (آخرین مرحله)، بهزاد بهزادپور، سیدمهدی شجاعی (قله دنیا)
بهرین فیلمبرداری: فرهاد صبا برای فیلم سفر به چزابه
نامزدها: محمد داودی (دکل)، محمد درمنش (دایره سرخ)، عزیز ساعتی (بوی پیراهن یوسف و برج مینو)
بهترین بازیگر نقش اول: علی نصیریان برای فیلم بوی پیراهن یوسف
نامزدها: پرویز پرستویی (لیلی با من است)، خسرو شکیبایی (کیمیا)، هوشنگ هیهاوند (ساز و ستاره)، محمدرضا ایرانمنش (دکل)
بهترین بازیگر نقش دوم: محمود عزیزی برای فیلم لیلی با من است
نامزدها: حسین یاری (آخرین مرحله)، مهدی قلی‌پور (دکل)، مهدی فقیه (قله دنیا)، فرهاد اصلانی (سفر به چزابه)
بهترین بازیگر خردسال: جلال خباز برای فیلم قله دنیا
بهترین تدوین: حسین زندباف برای فیلم حمله به اچ3
نامزدها: شهریار بحرانی (سرعت)، شهرزاد پویا (سفر به چزابه)
بهترین موسیقی متن: محمدرضا علیقلی برای فیلم دکل
نامزد: مجید انتظامی (حمله به اچ3)
بهترین جلوه‌های ویژه: محمدرضا شرف‌الدین برای فیلم دکل
نامزدها: جواد شریفی‌راد (حمله به اچ3 و دایره سرخ)، اکبر محمدی (سفر به چزابه)
بهترین صحنه آرایی: محسن نوروزی برای فیلم سفر به چزابه
نامزدها: عبدالحسن برزیده، مهدی فقیه و پرویز شیخ‌طادی (دکل)، محمدرضا شجاعی (آخرین مرحله)، احمدرضا درویش (کیمیا)
بهترین صدابرداری: بهروز معاونیان برای فیلم کیمیا
نامزدها: محمود سماک‌باشی (بوی پیراهن یوسف و برج مینو)، محمد حقیقی (سفر به چزابه)
بهترین صداگذاری: اسحاق خانزادی برای فیلم حمله به اچ3
نامزد: بهروز شهامت (ساز و ستاره)
همچنین هیات داوران 4 جایزه ویژه خود را به شرح زیر اهدا نمودند:
مهدی فقیه به خاطر سالها تلاش برای ارایه چهره‌ای زیبا و دلنشین از رزمندگان اسلام
محسن محسنی‌نسب برای فیلم آخرین مرحله
عزیزاله حمیدنژاد برای فیلم ستارگان خاک
هیات داوران چهارمین جایزه ویژه خود را به عوامل فیلم ستارگان خاک اهدا نمود.
*(فیلم های 8 میلیمتری)
هیات داوران فیلمی را شایسته دریافت جایزه ندانست اما به دلیل شجاعت و صداقت در تصویر کردن لحظاتی مستند از دفاع مقدس جوایزی به سه نفر از عوامل مسافران کربلا اهدا کرد.
*(فیلمهای کوتاه)16 و 35 میلیمتری
بهترین فیلمبرداری: حسن رضوانی برای فیلم چفیه‌ای به رنگ سرخ
*(ویدئویی)
بهترین کارگردانی ویدئویی: بهمن قبادی برای فیلم آن مرد آمد
بهترین فیلمبرداری مستند: محمد داودی، امیر فکری، خلیل رامش، ارژنگ توکلی و مصطفی دالایی برای فیلم قاصد یاران
بهترین بازیگر: هیات داوران بازی قابل توجهی را مشاهده نکردند.
بهترین کارگردانی مستند: محسن قیصری برای فیلم قاصد یاران
نامزد: قاسم بخشی (امانت بوسنی)
بهترین تصویربرداری مستند: یوسف معصوم‌زادگان برای فیلم امانت بوسنی
*(کلیپ)
بهترین کارگردانی: سیدرضا شانه‌ساز شیرازی برای یاد ایام
نامزدها: مسعود آب‌پرور (مثنوی شهادت)، رامین حیدری‌فاروقی (کاروان)، حمید بهمنی (کجائید ای شهیدان خدایی)
همچنین هیات داوران دو جایزه ویژه خود را به شرح زیر اهدا نمودند:
امیر کساوندی برای فیلم انیمیشن قاصدک‌ها
مجید انتظامی برای موسیقی فیلم سمفونی خرمشهر
*(مواد تبلیغی)
بهترین عکس: هاشم عطار برای فیلم آخرین مرحله
نامزدها: مهرشاد کارخانی (ستارگان خاک)، بابک برزویه (سفر به چزابه)
بهترین نمونه فیلم: عباس گنجوی برای نمونه فیلم کیمیا
نامزدها: ایرج گل‌افشان (جنگ نفتکشها)، شهریار بحرانی (دایره سرخ، دکل و آخرین شناسایی)
بهترین پوستر: هیات داوران هیچ اثری را شایسته دریافت جایزه ندانست.
-به نظر می رسد بخش رقابتی آثار سینمایی بلند دارای کشمکش‌های بسیاری بوده و رقابت‌ها نزدیک و انتخاب برگزیده سخت بوده است، چرا که هم صاحبان اثر و هم خود آثار، جزو آثار مطرح سینما کشورمان هستند. این برگزیدگان را هیئت داوری‌ای انتخاب می‌کرد که متشکل بودند از: زنده‌یاد «عزت‌اله انتظامی» بازیگر «سیف‌‌اله داد» تهیه کننده ، فیلمنامه نویس و کارگردان «محمد رجبی» پژوهشگر «کامبیز روشن‌‌روان» آهنگساز «جواد شمقدری» کارگردان «اسفندیار شهیدی» فیلمبردار «نادر طالب‌زاده» کارشناس فرهنگی.
در این دوره حدود دو سال از تولید آخرین فیلم زنده یاد سیف‌الله داد می‌گذشت؛ او آخرین فیلم سینمایی خود را در در سال 73 ساخت و پس از آن بیشتر به سمت شغل‌های مدیریتی و سِمَت‌های دولتی از جمله ریاست هیئت مدیره خانه سینما و معاونت امور سینمایی وزارت ارشاد رو آورد و 1388 بخاط بیماری سرطان از دنیا رفت.
«جواد شمقدری» که خود از برندگان ادوار قبل جشنواره بود، این دوره جزو تیم داوران در آمد و سالها بعد مشاور رئیس جمهور در امور هنری و معاونت امور سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد در دولت نهم و دهم شد. «نادر طالب‌زاده» هم خود از مستندسازان، نویسندگان و کارگردانان سینما و تلویزیون به شمار می‌آمد.
به‌عنوان نتیجه گیری ذکر چند نکته خالی از لطف نیست، ظاهرا جشنواره در این ادوار ریتم گرفته بود و کمی نظم درونش ایجاد شده بود، بصورت مرتب چند دوره اخیرش تقریبا هردوسال یک بار برگزار می‌گردید. اما هم بخش آثار بین‌الملل جای‌اش خالی بود و هم مستند رنگ‌وروی آنچنانی نداشت.
(برای مطالعه ادوار قبل جشنواره بر روی لینک‌های زیر کلیک نمایید)
بیشتر بخوانید:
نگاهی به چهارمین دوره جشنواره فیلم مقاومت/ فصلی که میزبان طیف گسترده‌تری می‌شود
نگاهی به دومین دوره جشنواره فیلم مقاومت | دوره‌ای بعد از چهار سال غیبت
نگاهی به نخستین دوره جشنواره فیلم مقاومت |دوربین زیر توپ و تانک
"امیرحسین مکاریانی - ایمان رنجبر"
انتهای پیام/