پاسخ به ۶ سؤال مهم درباره حضور جانبازان در سازمان منع سلاح‌های شیمیایی

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، کنوانسیون منع تولید، توسعه، انباشت و کاربرد سلاح‌های شیمیایی، در سال 1993 به تصویب رسید و در سال 1997 اجرایی شد، در حال حاضر 190 کشور دنیا عضو این کنوانسیون هستند و چند کشور هنوز به این معاهده ملحق نشده‌اند. ایران یکی از اعضای فعال این کنوانسیون است و انجمن حمایت از قربانیان سلاح‌های شیمیایی به همراه مصدومان شیمیایی به عنوان اسناد زنده کاربرد این سلاح‌های غیر انسانی، در سال‌های اخیر در کنفرانس‌های سالیانه این سازمان حضور فعال دارند. با توجه به اینکه امروز، دوشنبه 28 آبان ماه 97 مصادف با 19 نوامبر 2018 نخستین روز از بیست و سومین کنفرانس سالانه سازمان منع سلاح‌های شیمیایی در شهر لاهه هلند است، سؤالات مهم و متداولی در مورد برگزاری این کنفرانس مطرح است که پاسخ به آنان در ادامه می‌آید:

1- سازمان منع سلاح‌های شیمیایی چیست و چگونه ایجاد شده است؟

سازمان منع سلاح‌های شیمیایی(Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons) به اختصار «OPCW» یک نهاد بین‌ دولتی است که در سال 1997 میلادی و با لازم‌الاجرا شدن کنوانسیون بین‌المللی منع جنگ‌افزارهای شیمیایی، ایجاد شد. مقر این سازمان در شهر لاهه هلند واقع شده‌است و تشکیلات آن تحت نظر دولت‌های امضاکننده کنوانسیون منع تسلیحات شیمیایی اداره می‌شود. سازمان منع تسلیحات شیمیایی از نهادهای وابسته به سازمان ملل متحد نیست، اما بر اساس قراردادی جداگانه با سازمان ملل متحد دارای همکاری‌های تنگاتنگ با آن سازمان است.

نخستین‌بار در سال 1874 در بروکسل کنوانسیون بر پایه کنوانسیون بازدارندگی از کاربرد جنگ‌افزارهای شیمیایی، تصویب شد. سپس در نشست کنفرانس‌های لاهه در سال‌های 1899 و 1907 از کشورها خواسته شد تا از کاربرد جنگ‌افزارهای شیمیایی در جنگ‌ها خودداری ورزند. با این همه کاربرد گسترده جنگ‌افزارهای شیمیایی در جنگ جهانی نخست و اثرات تخریبی  آن باعث شد تا کشورها بازدارندگی کامل از به‌کارگیری جنگ‌افزارهای شیمیایی را دنبال کنند. پروتکل سال 1925 ژنو اگر چه توانست بازدارندگی حقوقی از کاربرد جنگ‌افزارهای شیمیایی ایجاد کند ولی توانا نبود از فرآوری و تکثیر آن‌ها جلوگیری کند. در زمان امضای پروتکل ژنو، 120 کشور از کشورهایی که در ژنو گرد آمده بودند، آن را امضا کردند. دولت‌های آمریکا، ژاپن، برزیل و آرژانتین کشورهایی بودند که از امضای پروتکل خودداری کردند. شوروی نیز با پیوست شرط امکان بکارگیری جنگ‌افزارهای شیمیایی و میکروبی در برابر کشورهای غیر عضو در پروتکل به امضای اسناد مربوطه دست زد.

نخستین قطعنامه گردهمایی همگانی سازمان ملل دربارهٔ جنگ‌افزارهای شیمیایی در سال 1966 به تصویب رسید و در سال 1968 مجمع عمومی دبیرکل را ملزم ساخت تا گزارشی دربارهٔ آثار زیانبار جنگ‌افزارهای شیمیایی ارائه کند. در پی تلاش‌هایی که برای جلوگیری از ساخت، تولید، انبار کردن و کاربرد جنگ‌افزارهای شیمیایی و میکروبی صورت گرفت پیمانی در سال 1972 به امضا رسید و هم‌اکنون بیش از 110کشور عضو این پیمان هستند.

در سال 1992 کنفرانس خلع جنگ‌افزار در ژنو پیش نویس و طرح کنوانسیون بازداری جنگ‌افزارهای شیمیایی را تهیه و به سازمان ملل تقدیم کرد که گردهمایی همگانی سازمان ملل آن را در 24 ماده و سه پیوست در دسامبر سال 1992 با اجماع به تصویب رساند. شمار اعضا نیز طی مدت کوتاهی به 160 دولت افزایش یافت. پس از تصویب پیمان نامه به دست پارلمان دولت مجارستان به نام شصت و پنجمین عضو پیمان‌نامه از 29 آوریل 1997 لازم‌الاجرا شده‌ است.

2- چه کشورهایی به کنوانسیون منع سلاح‌های شیمیایی نپیوستند؟

تا سپتامبر 2013 میلادی، 190 کشور به کنوانسیون بین‌المللی منع جنگ‌افزارهای شیمیایی پیوسته‌اند. اما هنوز شش کشور عضو سازمان ملل متحد از جمله کشورهای آنگولا، برمه، مصر، فلسطین اشغالی، کره شمالی و سودان جنوبی از پیوستن به کنوانسیون بین‌المللی منع جنگ‌افزارهای شیمیایی سر باز زده‌اند.

3- چرا جانبازان در اجلاس سالیانه سازمان منع سلاح‌های شیمیایی حضور پیدا می‌کنند؟

طبق آمار بنیاد شهید و امور ایثارگران در مجموع 60 هزار جانباز شیمیایی در سراسر کشور داریم که از این تعداد 517 نفر جانباز شیمیایی شدید، 16 هزار و 486 نفر شیمیایی متوسط و 42 هزار و 935 نفر شیمیایی خفیف هستند. با توجه به اینکه به کارگیری سلاح‌های شیمیایی علیه هر کشوری نقض قوانین بین المللی محسوب می‌شود، وجود چندین هزار جانباز شیمیایی آن هم در سنین مختلف کودک، نوجوان، جوان و پیر و از هر دو جنس زن و مرد در کشور ایران، نشان دهنده خیانت و نقش آشکار قوانین حقوق بشر توسط رژیم بعث عراق و کشورهای اروپایی و آمریکایی حامی او در جریان هشت سال جنگ تحمیلی است. اما از آنجایی که اخبار حمایت‌ قدرت‌های بزرگ دنیا از صدام توسط رسانه‌های مطرح جهان بایکوت می‌شد، اخبار این جنایات کمتر به گوش ملت‌های مختلف در اقصی نقاط دنیا رسیده است. برای جبران کم‌کاری‌ بنگاه‌های رسانه‌ای دنیا نیاز است مسئولان و مجروحان شیمیایی در محافل صلح طلب بین‌المللی حضور پیدا کرده و از جنایات مختلف علیه مردم ایران پرده بردارند.

چند سالی است که به غیر از مقامات وزارت خارجه ایران، با هماهنگی اداره کل امور بین‌الملل بنیاد شهید و امور ایثارگران و دفتر دانش‌پژوهان و تشکل‌های شاهد و ایثارگر تعدادی از جانبازان شیمیایی هشت سال جنگ تحمیلی به‌عنوان سند زنده جنایات جنگی رژیم بعث عراق به همراه نمایندگان بنیاد شهید در این کنفرانس شرکت می‌کنند. سال 92 دو نفر از جانبازان شیمیایی 70 درصد ایران برای اولین‌بار از تاریخ تأسیس این سازمان در سال 1997  این امکان را یافتند تا در جلسه عمومی کنفرانس و در حضور هیئت‌های دیپلماتیک 190 کشور دنیا و نیز یکی از جلسات تخصصی این کنفرانس سخنرانی کرده و به نمایندگی از مصدومان شیمیایی ایران پیام این جانبازان را به جهانیان برسانند.

4- حضور جانبازان در اجلاس سالیانه هلند چه دستاوردهایی داشته است؟

از دستاوردهای حضور جانبازان شیمیایی در اجلاس‌های سال‌های گذشته می‌توان به برپایی تندیس مصدومان شیمیایی ایران "به عنوان نماد مظلومیت قربانیان سلاح‌های شیمیایی کشور" طی مراسمی با حضور 50 هیئت خارجی به ویژه رئیس سازمان منع سلاح‌های شیمیایی اشاره کرد که در حیاط این سازمان پرده‌برداری شد.

همچنین نمایشگاهی از عوارض دیررس گاز خردل بر چشم که برای اولین‌بار در دنیا در چند سال گذشته در حاشیه کنفرانس سالیانه سازمان منع سلاح‌های شیمیایی در لاهه برپا شد از جمله فعالیت‌های ماندگار جانبازان در این اجلاس بود. در آن نمایشگاه تصاویری منحصر به‌فرد از تخریب تدریجی بافت چشم در اثر گاز خردل که 20 تا 30 سال پس از تماس اولیه با این ماده شیمیایی خطرناک ایجاد می‌شود به نمایش گذاشته شد. در ایران بیش از 70 هزار نفر مبتلا به عوارض دیررس و بیماری‌های ناشی از مصدومیت با گاز خردل هستند و بسیاری از آنان به کدورت قرنیه، تخریب بافت چشم و از دست دادن تدریجی بینایی مبتلا هستند.

سال 92 دو نفر از جانبازان شیمیایی 70 درصد ایران در هجدهمین کنفرانس سالیانه سازمان منع سلاح‌های شیمیایی(OPCW) در لاهه برای اولین‌بار این امکان را یافتند تا در جلسه عمومی کنفرانس و در حضور هیئت‌های دیپلماتیک سخنرانی کنند. "محمدحسین شگرف نخعی" و "حمید صالحی" که هر دو از بیماری‌های شدید ریوی و چشمی ناشی از مصدومیت با گاز خردل رنج می‌برند در سخنان خود ضمن بیان گوشه‌ای از درد و رنج مصدومان شیمیایی، آمادگی خود را برای کمک به این سازمان در قالب برنامه سفیران صلح، برای آگاه‌سازی مردم جهان از خطر سلاح‌های شیمیایی و سایر سلاح‌های کشتار جمعی بیان داشتند.

برپایی نمایشگاه و ارائه بروشور و پخش فیلم مستند و عکس در حاشیه کنفرانس سالیانه سازمان منع سلاح‌های شیمیایی(OPCW) از دیگر دستاوردهای حضور جانبازان در این اجلاس سالیانه است. چندی پیش از برگزاری بیست و دومین اجلاس در سال 2017، نمایشگاه موزه صلح تهران طی رقابتی از بین 154 اثر از 100 هنرمند جوان کشور، 18 اثر از 18 هنرمند توسط هیئت داوران و اساتید دانشگاه هنر تهران برگزید. این آثار برگزیده در نمایشگاهی با عنوان نمایشگاه «بوی بادام» در اجلاس سازمان منع سلاح‌های شیمیایی به نمایش در آمد. برگزاری این نمایشگاه با استقبال خوبی از طرف بازدیدکنندگانی از کشورهای مختلف دنیا روبرو شد. اوزومجو، مدیرکل سازمان منع سلاح‌های شیمیایی نیز به همراه رئیس کنفرانس، جهانگیری سفیر ایران در لاهه، سفیر سوریه در لاهه، سیوان بارزانی سفیر کشور عراق در لاهه، پروفسور «الستر هی» برنده جایزه OPCW سال 2015 از دانشگاه لیدز انگلستان از جمله بازدیدکنندگان نمایشگاه بوی بادام بودند که بعد از ملاحظه آثار هنری این نمایشگاه طی مصاحبه‌های کوتاهی نظر مثبت خود را در رابطه با به نمایش گذاشتن چنین آثاری عنوان کردند.

حسن ساکی، مدیرکل امور بین‌الملل بنیاد شهید و امور ایثارگران هم «اطلاع‌رسانی»، «تشریح وضعیت و مظلومیت جانبازان شیمیایی در سازمان منع سلاح‌های شیمیایی و رسانه‌های بین‌المللی»، «ایجاد شبکه حمایت از قربانیان سلاح‌های شیمیایی ایران در سایت رسمی سازمان منع سلاح‌های شیمیایی»، «ایجاد صندوق داوطلبانه کمک به قربانیان سلاح‌های شیمیایی» و «نصب یادمان قربانیان سلاح‌های شیمیایی در مقر سازمان منع سلاح‌های شیمیایی» را از دست‌آوردهای حضور جانبازان شیمیایی در سال‌های گذشته در این کنفرانس اعلام کرد.

5- نگاه بازدیدکنندگان خارجی در مورد فعالیت‌های فرهنگی ایران در حاشیه اجلاس سالیانه منع سلاح‌های شیمیایی چیست؟

بازدیدکنندگان نمایشگاه‌های حاضر در حاشیه اجلاس سازمان منع سلاح‌های شیمیایی همگی از دیپلمات‌های حدود 200 کشور جهان و برخی از رسانه‌های خارجی حاضر در اجلاس هستند و می‌توانند هر کدام سفیر پیام‌هایی باشند که جانبازان تلاش دارند تا آن را به تمام آزادگان جهان مخابره کنند.

سفیر سوریه در لاهه از نمایشگاه بوی بادام در کشور هلند بازدید کرد و درباره این نمایشگاه گفت: دیدن آثار هنرمندان ایرانی بازتاب خوبی در پی خواهد داشت، هم در رابطه با مطلع ساختن مخاطبان و هم در رابطه با نظر برخی از مخاطبان دربارۀ ایران و مشکلاتی که مردم ایران با آن مواجه هستند. هنرمندان ایرانی روی نقش قربانیان جنگ و کسانی که در معرض سلاح‌های شیمیایی قرار گرفته و شیمیایی شده‌اند، تمرکز کرده‌ تا بتوانند از این طریق مخاطب را تحت تأثیر قرار داده و فرهنگ صلح را در جامعه ترویج کنند.

سیوان بارزانی، سفیر کشور عراق در لاهه گفت: برگزاری نمایشگاه حرکتی بسیار مسرت‌بخش است و در عراق نیز برنامه‌هایی جهت حمایت از هنرمندان برای فعالیت در چنین زمینه‌هایی وجود دارد و از فیلم‌های سینمایی، مستندها، نمایشگاه‌ها و کتاب‌هایی که در این زمینه به چاپ رسیده‌اند حمایت شده است.

پروفسور «الستر هی» برنده جایزه OPCW سال 2015 از دانشگاه لیدز انگلستان گفت: مشارکت هنرمندان در این رویداد بسیار شگفت انگیز است و هنرمندان ایرانی به خوبی داستان‌هایی را روایت کرده‌اند که نشان می‌دهد چه خطراتی افرادی که در معرض سلاح‌های شیمیایی هستند را تهدید می‌کند. هنرمندان احساسات خود را با هنرشان به تصویر می‌کشند و راجع به آن‌ها صحبت می‌کنند. زبان و پیام هنرمندان جهانی است و مهم این است که جهانیان متوجه شوند که این سلاح‌های شیمیایی چه بر سر مردم می‌آورند.

«کاترینا مکوئِیشِن» عضو یکی از تشکل‌های غیردولتی حاضر در کنفرانس نیز گفت: حضور هنرمندان در نمایشگاه بوی بادام و تلاش آن‌ها برای شرکت در این رویداد خارق‌العاده و شگفت‌انگیز است. این رویداد، یک جنبش هنریِ جهانی و ارزشمند است زیرا هنر، یک زبانِ بین‌المللی است.

6- برنامه امسال جانبازان برای بیست و سومین کنفرانس سالانه سازمان منع سلاح‌های شیمیایی چیست؟

حسن ساکی، مدیرکل امور بین‌الملل بنیاد شهید و امور ایثارگران، با اشاره به برگزاری بیست و سومین کنفرانس سالانه سازمان منع سلاح‌های شیمیایی گفت: این کنفرانس از تاریخ 19 الی 30 نوامبر برابر با 28 آبان الی 9 آذر در شهر لاهه هلند برگزار می‌شود. همچنین نشست بازنگری سازمان منع سلاح‌های شیمیایی نیز هر پنج سال یک‌بار برگزار می‌شود که امسال شاهد برگزاری این نشست نیز خواهیم بود.

وی با تأکید بر اهمیت و حساسیت موضوع سلاح‌های شیمیایی در عرصه بین‌المللی گفت: این حساسیت باعث شکل‌گیری کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی و به تبع آن سازمان منع سلاح‌های شیمیایی (OPCW) شده است و کشورمان نیز یکی از اعضای اصلی و اجرایی این سازمان است. امسال نیز تعدادی از جانبازان معزز شیمیایی کشورمان در قالب چهار تشکل با حمایت بنیاد شهید و امور ایثارگران و به سرپرستی دکتر قاسمی به کشور هلند اعزام شده‌اند و در این اجلاس حضور خواهند داشت.

مدیرکل امور بین‌المللی بنیاد شهید و امور ایثارگران افزود: جانبازان شیمیایی در حاشیه این کنفرانس با برگزاری نمایشگاه عکس، پوستر و فیلم و تبلیغات گسترده بازتاب‌دهنده مظلومیت مصدومین شیمیایی کشورمان خواهند بود. هرساله اعضای رسمی این سازمان در یکی از روزهای کنفرانس، تاج گلی را به یاد قربانیان در کنار تندیس در یک برنامه رسمی اهدا می‌کنند. همچنین قرائت بیانیه از سوی تشکل‌های مردم‌نهاد در حین دیدار با دبیرکل این سازمان از جمله دیگر برنامه‌های نمایندگان کشورمان در این کنفرانس خواهد بود.

انتهای پیام/