اردبیل| گذری بر زندگی و آثار سلیم موذن‌زاده اردبیلی به بهانه دومین سالگرد غروبش+فیلم و تصاویر

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل،سلیم موذن زاده اردبیلی،  مداح شهیر ایران است که نوای او بیش از شش دهه با حنجره‌ای استثنایی، گوش و دل علاقه‌مندان را نوازش می‌دهد. استاد سلیم موذن‌زاده اردبیلی دوم آذر 95 در سن 80 سالگی  دار فانی را وداع گفت.

سلیم مؤذن‌زاده اردبیلی از مشاهیرمداحی ایران بود که نوحه‌هایش به سه زبان‌های ترکی، فارسی و عربی سروده بود وی در سال 1315 خورشیدی در شهر اردبیل متولد شد و بیش‌تر نوحه‌هایش را به زبان ترکی آذربایجانی خوانده و به زبان‌های فارسی و عربی نیز تسلط کامل داشت و به طور متوسط روزانه پنج ساعت از عمر خود را صرف مداحی کرده و بیش از 2 هزار عنوان نوار کاست مربوط به برنامه‌های او تاکنون به زبان‌های ترکی، فارسی و عربی موجود است.

شیخ فرج، پدربزرگ سلیم موذن زاده اردبیلی، قدیمی ترین موذن کشور است که اطلاعات مختصری از وی موجود است که به گفتهٔ سالخوردگان، صدای اذان وی را ساکنان روستاهای واقع درحاشیه سه فرسنگی شهر اردبیل سحرگاهان از بام مسجد زینال در مرکز شهر می‌شنیدند، پدرش شیخ عبدالکریم مؤذن‌زادهٔ اردبیلی نخستین مؤذن رادیوی ایران است و برادرش مرحوم رحیم مؤذن‌زادهٔ اردبیلی نیز از مؤذنان بنام اسلامی است.

سلیم، دربارهٔ پدرش می‌گفت: او در سال 1321 خورشیدی به قصد زیارت بارگاه ملکوتی امام رضا(ع) عازم مشهد مقدس می‌شود و در بین راه شبی را در منزل یکی از دوستان خویش در تهران سپری می‌کند، از آنجایی که شیخ عبدالکریم، عشق و علاقه به موذنی داشته سحرگاه به پشت بام منزل واقع درخیابان عین الدوله رفته و ندای توحیدی اذان را سر می‌داد.

وی صدای خوب در مداحی را از رشته‌های هنری ظریف توصیف می‌کرد که ملاحت، زیر و بم آهنگ، ادای کلام و تحریرهای مناسب لازمه این هنر است که خود علاوه بر حفظ روش‌های قدیمی، سبک‌ جدیدی با اصالت فرهنگی را در نوحه‌خوانی و مداحی ابداع کرده، گفته است: "صدای من در برابر صدای پدرم مانند قطره‌ای است در مقابل دریا".

مداحی و نوحه‌خوانی از نظر مرحوم سلیم موذن زاده کار هر کسی نیست، از نظر او نوحه‌خوان باید دوره‌های تعلیم را با موفقیت پشت سر بگذارد و به این نکته توجه کند که می‌خواهد برای عزای حسین‌بن‌علی(ع) نوحه بگوید، پس پاکی نیت و خلوص عمل لازمه موفقیت و ماندگاری است.

وی درباره صدای خوش و موسیقی گفته است: صدای خوش یک امر موروثی در خانواده ما بود، ابوی در عزای امام حسین(ع) نوحه می‌گفت و نوحه می‌خواند، اما چیزی که او را در درجه‌ای برتر قرار می‌داد، آشنایی کامل او به موسیقی است، چرا که او در ردیف و گوشه‌های موسیقی ید طولایی داشت و ما را نیز آموزش می‌داد،من هر چه در این زمینه یاد گرفته‌ام از ابوی است.

از سلیم موذن‌زاده و خاطراتش با اساتید موسیقی ایرانی چنین نقل است: «من در محضر استاد جلیل شهناز بوده‌ام و از محضر تاج اصفهانی استفاده کرده‌ام، از مرحوم اقبال آذر هم استفاده‌ها کرده و حظ‌ برده‌ام و در سفری که به باکو داشتم، با اساتید موسیقی آذربایجان که واقعا استاد صدا و آواز هستند، دیدار داشتم و هابیل علی‌اف و آقاخان عبدالله‌اف از صدای من تعریف می‌کردند و من هم همه این ها را مدیون توجه حضرت سیدالشهدا(ع) هستم.»

سلیم « خداحافظ ای آنام باجی آغلاما یانا یانه...» را دوست داشتنی‌ترین اثری دانسته که برای اباعبدلله الحسین(ع) مداحی کرده است.

آن مرحوم در مورد آرزوی خود می‌گفت: از خدا می‌خواهم همه را به راه راست هدایت کند و آرزویم این است که حضرت سیدالشهدا(ع) شافع شیعیان حقیقی‌اش باشد و ما را نیز شفاعت کند.

شهرت و محبوبیت سلیم موذن زاده اردبیلی تا حدی بود که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت در مراسم ارتحال این مرحوم گفته بود:به پاس خدمات بی‌شائبه سلیم مؤذن‌زاده اردبیلی در ترویج معارف دینی ضروری است روز مداح و جایزه ویژه سلیم مؤذن‌زاده اردبیلی نام‌گذاری شود.

زیباترین آثار سلیم موذن‌زاده اردبیلی در دنیای مداحی

به گفته کارشناسان اگر آثار او از طریق سازمان های دولتی ثبت و حق تکثیر در آن ها لحاظ می شد فقط کاست "زینب زینب" او که در سال 1363 در یک هیئت عزاداری محلی اجرا شده است شاید بیش از 10 میلیارد تومان برای وی سوددهی داشت در حالی که تمامی اجراهای وی بدون ذره‌ای چشم‌داشت مالی در اختیار عشاق  قرار دارد.

به گفته مردم استان اردبیل در دهه 60 ایشان بیش از 5 ساعت در اوج می خواند و بیش از 15 ساعت پی در پی مداحی می‌کردندکه در نوع خود بی‌نظیر است.

اساتید موسیقی دانشگاه‌های کشور آذربایجان صدای ایشان را لاهوتی می‌دانند و به گفته آن‌ها در هر 100 سال یک بار همچین صدایی در جهان پدیدار می‌شود که در نوع و سبک و قدرت صدا ایشان را جزء عجائب قرن دانسته‌اند، اساتید فن نام او را همردیف استاد عبدالباسط در زمینه تلاوت قرآن و همچنین استاد سلیم موذن‌زاده را در زمینه مداحی جزو عجائب روزگار دانسته‌اند.
اعجاب و توانایی بی‌وصف او در اجرای برنامه‌های گوناگون مداحی، نوحه خوانی، مولودی خوانی، اذان و قرائت قرآن مجید از دوران نوجوانی، وی را در ردیف یکی از مطرح ترین افراد جهان در این رشته‌ قرار داده است.

نظرات بزرگان درباره سلیم موذن‌زاده
مجید بنی فاطمه
به نظر من در تاریخ مداحی این اتفاق بی نظیر است که مردم تا این اندازه با صدای یک مداح مانوس و عجین شوند، آنقدر که صدای او را نغمه ثابت صبح های جمعه خود کنند.
بدون تعارف صدای حاج سلیم آدم را سحر می کرد و بسیاری از بزرگان موسیقی شرقی به او لقب «سلطان صدا» می دادند. هنر او از مرزهای ایران عبور کرد و به جایی رسید که وقتی «حیدر علی اف» رئیس جمهور سابق آذربایجان از دنیا رفت، حاج سلیم را برای مداحی دعوت کردند.

حاج ولی الله کلامی زنجانی
استاد موذن‌زاده اردبیلی اسطوره مداحی ایران بود که همیشه رونق‌بخش عزاداریهای سرور و سالار شهیدان بود و از اینکه دیگر نمی‌توانیم صدای این استاد را بشنویم، بسیار متاثرم.
استاد شهرام ناظری: «صدای استاد مؤذن‌زاده اردبیلی از یک مشخصات حماسی و اسطوره‌ای برخوردار است؛ مهم‌ترین امتیاز مؤذن‌زاده آگاهی و اشراف وی به لحن و طرز بیان آواز ایرانی است به گونه‌ای که حتی اجرای اذان وی هم با لحن ایرانی اجرا شده و نه عربی.تفاوت لحن عربی و ایرانی مبحث تخصصی است اما اگر بخواهم اشاره‌ای داشته باشم؛ اغلب مؤذن‌ها هنگام خواندن اذان آن را با مخرج کسره بیان می‌کنند، به عبارتی در لحن عربی طرز تکلم و نوع بیان به سمت کسره می‌رود اما در لحن ایرانی بیان به فتحه متمایل است، البته قبل انقلاب هم مرحوم ذبیحی مناجات‌ها و ربنای خود را تاحدی با لحن و بیان ایرانی اجرا می‌کرد.

حسام‌الدین سراج  یکی از خوانندگان نامی کشور ایران در مورد توانایی فوق العاده استاد سلیم موذن زاده اردبیلی گفته است: من یاد دارم که استاد موذن زاده قیامتی برپا کرد؛ وآن طور که شنیده‌ام مجالس ایشان همیشه همین طور است و معمولاً خواننده‌ها وقتی شعری را انتخاب می‌کنند، اسیر افاعیل عروضی آن می‌شوند، ولی ایشان به هیچ وجه اسیر هیچ چیز نیست مگر اسیر خود حضرت سیدالشهداء (ع)
«پروفسور واسیم محمد علی اف» رئیس دانشگاه الهیات باکو: سلیم مؤذن‌زاده امروز در کشور آذربایجان یکی از محبوب‌ترین هنرمندان و انسان‌ها به شمار می‌رود، خداوند تعالی به صدای او قدرتی لاهوتی داده است، صدای سلیم چنان اعجاز و زیبایی دارد که وقتی انسان به این گوش می‌دهد، از خودش بی‌خود و به عالم لاهوت وصل می‌شود.

«هابیل علی اف» موسیقیدان آذربایجان: من باور نمی‌کنم شخصی بگوید من مسلمانم و با شنیدن صدای استاد سلیم به گریه نیفتد؛ چون هم موسیقی منطقی است و هم حرف‌هایش،  من بعید می‌دانم کسی جانشین وی شود، چرا که به صدای خیلی از مداحی‌ها گوش داده‌ام، اما هنوز جایگزینی برای استاد سلیم پیدا نکرده‌ام.

در پی درگذشت استاد سلیم موذن‌زاده اردبیلی بسیاری از شخصیت‌های برجسته ایرانی و خارجی رحلت این بزرگوار را تسلیت گفتند.

محسن رضایی نوشت: "نام استاد سلیم موذن زاده، همواره با نوحه زیبا، ماندگار و دلنشین زینب زینب او مترادف است. نیازی نیست که زبان آذری را بدانیم یا ندانیم. این مرثیه، از دل برخاسته و لاجرم بر دل می‌نشیند و هر چشمی بی‌اختیار، گریان می‌گردد. با استاد موذن زاده ،از نزدیک آشنا بودم و او به حقیر، لطف و محبت داشت. به مراسمش می‌رفتم و عاشورای امسال هم، توفیق حضور در روضه او را یافتم. مجالس او سراسر معنویت و اخلاص بود.فقدان این ذاکر با اخلاص اهل بیت و مرثیه خوان نامدار، کم نظیر و برجسته‌ی کشور، ضایعه‌ای جبران ناپذیر است.یادش گرامی باد.

عزت الله ضرغامی نوشت: "آذرخش دل‌ها.سلیم مؤذن زاده اردبیلی، مداح بی‌‌بدیل اهلبیت(ع)، در سن 80 سالگی دار فانی را وداع گفت. رحمت و رضوان الهی بر او باد! او می‌گفت حنجره‌اش وقف سیدالشهداء است و در جای دیگری آن را خرج نمی‌کند! به خوبی ردیف‌های موسیقی و فنون و مهارت‌های کلاسیک آواز را می‌شناخت و به زیبایی و استادی هر چه تمام‌تر اجرا می‌کرد. در جلسات متعددی با او بوده‌ام. به زبان ترکی و فارسی و عربی می‌خواند. همه‌شان جانسوز و تکان‌دهنده! بسیاری از فارسی زبانان که معنای اشعار و ذکر مصیبت‌های ترکی او را متوجه نمی‌شوند با ملودی زیبا و فراز و فرودهای سحرکننده‌اش ارتباط عجیبی برقرار می‌کنند و سراسر وجودشان پر از عشق و حال و محبت به اهل بیت(ع) می‌شود.

در مراسم بین المللی پیرغلامان اهل بیت(ع) از او تجلیل کردیم، در آنجا به زبان انگلیسی هم خواند! میهمانان انگلیسی زبان همراه سایرین با نوای «آی لاو حسین جانم» او را همراهی کردند. او 60 سال خواند و دل ها را آتش زد. برخی آثار او مثل «زینب زینب» جزو میراث فرهنگی ماست و باید ثبت تاریخی شود. او و برادر بزرگترش رحیم مؤذن زاده اردبیلی، صاحب اذان معروف، پربرکت و ماندگار شدند از حاشیه‌ها دور بودند و وجودشان را وقف اهل بیت(ع) و ولایت کردند. خوش به سعادت شان. ویدئوی ذیل مربوط به مراسم تجلیل از این مرد بزرگ در مراسم بزرگذاشت پیرغلامان اهل بیت(ع) است. مرحوم آهی، پیرغلام مشهور نیز در تصویر دیده می‌شود."

رضا رشیدپور نوشت: "سلیم بود . اصیل بود . عاشق بود ... کیمیای نوای او طلا می ساخت از دقیقه های نقره ای وقتی که مومنانه زینب زینب می‌خواند. به گمانم برای درک معجزه ی نفس سلیم ، ایمان هم نباشد ، انسان کفایت می کند . بهشت آرامش روزی او باد

علی زندوکیلی نوشت: "از کودکى با صداى خاندان اردبیلى زندگى کردم استاد سلیم موذن‌زاده هم از میانمان رفت تسلیت به آذرى زبان‌ها به خصوص اردبیلى‌هاى عزیز روحشون شاد.

محمدباقر قالیباف نوشت: "صدای جاودان خاندان موذن زاده میراث فرهنگی ما ایرانیان است. همه ما با اذان رحیم و زینب زینب سلیم موذن زاده خاطرات فراوانی را به یاد می‌آوریم. امروز سلیم هم به رحیم پیوست و به دیار باقی شتافت. درگذشت استاد سلیم موذن‌زاده اردبیلی را به همه آذری‌زبانان و دوستداران این مرد عزیز تسلیت عرض می‌گویم. جامعه مادحین اهل بیت(ع) پیرغلامی خوش نوا را از دست داد.

عالیم قاسم‌اف استاد موسیقی آذربایجان که از سوی محافل بین المللی به عنوان نابغه هنری شرق لقب گرفته است در پیامی درگذشت سلیم موذن زاده را تسلیت گفت.

در متن پیام قاسیم اف که در فضای مجازی منتشر شده و توسط ایسکانیوز ترجمه شده آمده است:
دوست عزیز و محترمم
ودود موذن
با تاسف بسیار یکی از صداهای ارزشمند و باشکوه عصر ما، نغمه کار بزرگ دنیای اسلام، کسی که با صدایش دنیا را حیران کرده بود درگذشت. خبر تلخ و سنگین وفات جناب استاد سلیم موذن زاده مرا ناراحت کرد.
برای این خبر تلخ به همه دنیای اسلام، ایران عزیز و اردبیلی های با محبت و به خصوصخانواده محترم تسلیت گفته و آرزوی سلامتی دارم.
قبرش نورانی باشد و خدا رحمتش کند

مراسم تشیع پیکر سلیم موذن زاده با حضور خیلی عظیمی از مردم حسینی، که از اقسا نقاط کشور و حتی خارج از کشور با شکوه و عظمت تمام، درخورد شان وی برگزار شد و خلاء حضورش روز به روز عمیق‌تر حس می‌شود.

گزارش از بهرام آدشیرین‌پور

انتهای پیام/