مولفه‌های شکل‌گیری وحدت در امت اسلام

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم،‌ این کنفرانس شعار " قدس محور وحدت امت" را با توجه به همین تحولات انتخاب کرده است.چرا وحدت ؟ امت اسلام در چه مشکلاتی گرفتار است و آیا وحدت در امت حقیقتا می تواند گره از مشکلات امت بگشاید؟ این وحدت که قرار است درمانگر بیماری امت باشد، چگونه می تواند ایجاد شود؟ مولفه های شکل گیری این وحدت در جهان اسلام چیست و از چه مبنای قرآنی و روایی برخوردار است؟

اساسا ریشه این مشکلات در میان امت اسلام کجاست؟ وحدت امت در نیل به جامعه آرمانی اسلام تا چه پایه اهمیت دارد؟ فراگیری وحدت چگونه است آیا بر اساس دستورات شارع مقدس تنها وحدت، دینی و یا سیاسی است و یا نه ابعاد دیگری مانند فرهنگ، اقتصاد، نظامی و امنیتی و غیره را شامل می شود؟ آیا با تحقق وحدت در یک بعد، وحدت در ابعاد دیگر به خودی خود محقق می شود؟ اگر پاسخ مثبت است، کدام بُعد، اولویت دارد؟ اساسا چه اقداماتی می تواند مانع وحدت اسلامی شده و یا به وحدت جوامع اسلامی آسیب برساند؟ فقدان وحدت در میان امت چه خطراتی را برای جوامع اسلامی در بر دارد و چه ظرفیت هایی را در جوامع اسلامی تحدید و تهدید می کند؟ چرا قدس؟ آیا قدس حقیقتا می تواند محور وحدت امت باشد؟ قضیه فلسطین و قدس در ابعاد دینی برای وحدت امت اسلام چه جایگاهی دارد؟

آیا فلسطین و قدس صرفا در ابعاد دینی مهم است؟ یا نه در ابعاد دیگر خصوصا در ابعاد امنیتی هم مهم است؟ حمایت از آرمان آزاد سازی فلسطین و قدس شریف چه ظرفیت هایی را در جوامع اسلامی فعال می‌کند؟ آیا پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، یک اتفاق خیر و در جهت وحدت امت بود یا نه انقلاب به گفته امثال عربستان در جهت شقاق امت رخ داده است؟ آیا منحصر نکردن انقلاب مردم ایران در حوزه ملی و تاکید بر قید اسلامی آن از سوی امام خمینی(ره) در فعال سازی جوامع اسلامی موثر بوده است؟ آیا تاکید مستمر امام خمینی (ره) بر مسئله فلسطین و ضرورت آزاد سازی آن از اشغال صهیونیست ها حتی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، دادن یک آدرس دقیق برای شکل گیری وحدت اسلامی بوده است؟ حرکت برخی ساختارهای سیاسیدر جهان اسلام به سمت ایجاد رابطه و همکاری و همپیمانی با رژیم صهیونیستی آیا حرکتی در مسیر وحدت امت محسوب می شود یا اینکه این حرکتی در جهت گسترش شکاف ها در امت است؟

انقلاب اسلامی در شرایطی به پیروزی رسید که دوران شکوه تمدنی جوامع اسلامی مدت ها بود به پایان رسیده بود و جهان اسلام در یک انفعال گسترده قرار داشت. قدرت های استعماری با نفوذ در امپراطوری عثمانی و استخدام مزدورانی از قبایل مختلف بلاد اسلامی و مدیریت شورش، امپراطوری اسلامی را تضعیف و در نهایت در جنگ اول جهانی آن را سرنگون کردند. با ایجاد رژیم صهیونیستی در سرزمین فلسطین، در واقع پایگاهی را در قلب جهان اسلام برای خود دایر کردند تا از تولد دوباره تمدن اسلامی جلوگیری کنند. به عبارت دیگر ماموریت اصلی اسرائیل جلوگیری از تولد مجدد تمدن اسلامی است. ماموریتی که تنها با مدیریت ناامنی در سطح جهان اسلام و مدیریت اختلاف در سطح سیاسی و افزایش هزینه های امنیتی منطقه قابل حصول است. دلیل تقویت گسترده اسرائیل و حفظ برتری استراتژیکی آن از سوی جریان سلطه نیز همین معنا است.

حدود یک قرن است که متفکرین جهان اسلام تلاش کرده اند تا ریشه های مشکلات جهان اسلام را بشناسند و با ارائه راهکارهایی آن را درمان کنند. سید جمال الدین اسدآبادی پس از مدت ها مطالعه به این نتیجه رسید که مشکلات جهان اسلام یک مشکل درونی است و این نگاه به درون وی از سوی شاگردان وی مانند شیخ محمد عبده و سید قطب دنبال شد که حاصلش اخوان المسلمین و شکل گیری جریان سلفی است، جریانی که از بطن آن تروریسم سلفی پیدا شد و اکنون بلاد اسلامی از آن در رنج است. اما امام خمینی(ره) مشکل جهان اسلام را درونی یعنی دینی و مذهبی نمی دانست بلکه اعتقاد داشت مشکلات جهان اسلام سیاسی است. بر این اساس بحث ولایت فقیه را به عنوان یک مبحث مهم در دروس خارج خود در نجف مطرح کرد. انقلاب اسلامی حاصل همین اندیشه وی بود و بر همین اساس هم نخواست انقلاب در حوزه ملی ایران مطرح شود بلکه آن را یک انقلاب در خدمت امت تعریف کرد و به همین دلیل در نخستین انتخابات پس از پیروزی انقلاب، مردم را دعوت کرد، نظر خود را در باره نوع ساختار سیاسی مطلوب وی یعنی "جمهوری اسلامی" اعلام کنند و مردم ایران هم نظام اسلامی را انتخاب کردند.

با همه استقبالی که از سوی افکار عمومی جهان اسلام از انقلاب اسلامی و شکل گیری جمهوری اسلامی در ایران شد، با وجود آنکه ایران صراحتا آزادی فلسطین که مهمترین اولویت جهان اسلام بود را به عنوان اولویت خود برگزید با شعار "امروز ایران، فردا فلسطین" و سفارت رژیم صهیونیستی را تعطیل و سفارت فلسطین را در تهران دایر کرد، اما رژیم های وابسته و منافق علیه انقلاب و اراده مردم مسلمان ایران برنامه ریزی کردند و تلاش کردند جهان اسلام را قطب بندی کنند. حال آنکه مردم مسلمان هرگز نه تنها درباره انقلاب نگران نبودند بلکه با امید فراوان به آینده چشم دوخته بودند. آینده ای که در آن وحدت امت، فلسطین را آزاد و اسرائیل را حذف و تمدن اسلامی را مجددا احیا می کرد.

اما جاهلیت وابسته با ترویج تفکر مخرب وهابی تلاش کرد جهان اسلام را از وحدت دور کند. بیش از 1500 مدرسه در پاکستان و افغانستان با پول عربستان دایر شد که در آن به ترویج تفکر وهابی پرداخته شد و حاصلش تروریسم وهابی است. طالبان در واقع نتیجه پول عربستان است و نه تفکر دینی. کما اینکه القاعده و داعش و بوکوحرام و غیره نیز نتیجه پول عربستان هستند و نه تفکر دینی. حتی پول عربستان در جمهوری های رها شده از سلطه کمونیسم نیز وهابیت را ترویج کرده است، در آذربایجان، تاجیکستان. رژیم سعودی حتی در آلبانی که مسلمانش بکتاشی و با تفکری نزدیک به اهل طریقت بودند را با ایجاد مدارس متعدد، وهابی کردند و همین وهابیون اکنون در سوریه و عراق مشغول قتل عام نفوس مسلمان هستند.

اساسا اسلام وهابی با قرآن همخوانی ندارد. مانیفست قرآن صریح و آشکار است " وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا ۚ وَاذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَكُنْتُمْ عَلَىٰ شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْهَا ۗ كَذَٰلِكَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آیَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ " (آل عمران آیه 103) اما وهابیت تفرقه را دعوت و دنبال می کند به عبارت دیگر وهابیت از توحید فاصله دارد زیرا توحید دنبال تضاد نیست بلکه به دنبال وحدت است. یعنی وحدت تنها با توحید ایجاد می شود ولا غیر و هر کس که وحدت را دنبال نکند از توحید دور است و به عبارتی باید در مسلمانی خویش شک کند.

همچنین قرآن می فرماید: " مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ ۚ وَالَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَیْنَهُمْ ۖ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا یَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا " ( سوره فتح آیه 29) یعنی مسلمانان باید نسبت به کفار سخت گیر بوده و نسبت به مسلمانان مهربان باشند. به عبارت دیگر اسلام وحدت طلب است و در مقابل کفار و زورگویان مقاوم است. ملت فلسطین در مقابل زورگویان مقاومت می کند و این معنای مسلمانی و مصداق " أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ " است. اما کسانی که دست در دست دشمن صهیونیستی و امریکایی داده اند و برای همپیمانی با آن شتاب دارند و یا در یمن مردم مسلمان را گرسنه و بیمار ساخته و با بمباران پیوسته کشتار می کنند " رُحَمَاءُ بَیْنَهُمْ " نیستند که " أَشِدَّاءُ عَلَى المسلمین " و " رُحَمَاءُ عَلَى الْكُفَّارِ " هستند.

رژیم های حاکم بر بلاد اسلامی چگونه می توانند مدعی اسلامیت باشند، اما وابسته به کفار باشند و در چارچوب سیاست های آنها علیه ملل مسلمان اقدام کنند. آیا رها کردن ملت فلسطین و دست در دست اسرائیل و امریکا و انگلیس نهادن و علیه منافع امت اسلام اقدام کردند با توحید همسویی دارد؟ و آیا رژیم های اسلامی که با اسرائیل رابطه داشته و یا در تلاش برای برقراری رابطه هستند و یا پذیرای مسئولین رژیم صهیونیستی هستند، در مسیر توحیدند ؟ بی تردید پاسخ منفی است که خدا فرمود: " الَّذِینَ یَتَرَبَّصُونَ بِكُمْ فَإِنْ كَانَ لَكُمْ فَتْحٌ مِنَ اللَّهِ قَالُوا أَلَمْ نَكُنْ مَعَكُمْ وَإِنْ كَانَ لِلْكَافِرِینَ نَصِیبٌ قَالُوا أَلَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَیْكُمْ وَنَمْنَعْكُمْ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ ۚ فَاللَّهُ یَحْكُمُ بَیْنَكُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ ۗ وَلَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلًا ". (سوره نساء آیه 141)

*احمدرضا روح الله زاد کارشناس مسائل غرب آسیا