نگاهی به یازدهمین دوره جشنواره فیلم مقاومت| دهه ی تغییرِ تعریفِ «مقاومت» در جامعه و بعد سینما
جشنواره فیلم مقاومت با نگاهی ایدئولوژیک به مقوله فیلم آغاز به فعالیت کرد و باتمام مشکلات پیش‌رو به پانزدهمین دوره خود نزدیک می‌شود.همین موضوع انگیزه‌ای بر بررسی اجمالی ادوار قبلش ایجاد می‌کند که در این نوشته به بررسی یازدهمین دوره جشنواره می‌پردازیم.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، دوره یازهم جشنواره فیلم مقاومت با 5 سال تأخیر از دوره سابق خود، یعنی دوره دهم برگزار شد. فصل یازدهم جشنواره شهریور 1389، به دبیری «محمد خزاعی» برگزار شد، خزاعی که به عنوان تهیه‌کننده و سرمایه‌گذار در سینمای ایران شناخته میشد، تحول بنیادینی در فرم جشنواره مقاومت ایجاد کرد و توانست تاکنون 5 دوره متوالی دبیر این رویداد باشد.
تغییر سِمَت دبیری، معضلی بود که سالها جشنواره فیلم مقاومت از آن رنج می برد و حتی نزول سطح کیفی آن، در چند دور أخیرش تا بخش زیادی به خاطر همین تغییر هرساله دبیر و بالطبع تغییر سیاستهای آندوره از جشنواره بود. البته این مشکل فقط در جشنواره مقاومت مطرح نبود، اکثر جشنواره های ما با این معضل گرفتار بوده و هستند!
به هر حال این جشنواره پس از گذر از یک رکود چند ساله و چند دوره‌ای از یک طرف، همچنین سیاستهای متزلزل خویش از طرف دیگر به نظر می رسید اکنون به برنامه‌ای جامع و چارچوبی مشخص تر رسیده بود و بنا است در مسیر هدفی که برایش در نظر گرفته شده حرکت کند. به عبارتی بخشها و برنامه‌های فصل یازدهم جشنواره، نشان از برنامه‌ای مدوّن و نظامی جهت دارتر برای آینده جشنواره فیلم مقاومت بود.
چهاربخش «سینمای ایران» که شامل مستند، داستانی کوتاه و بلند بود، «اقلام تبلیغی» شامل عکس، آنونس و پوستر، «قلم طلائی»، «تصویر انقلاب» و «بین الملل»، 5 بخش تشکیل دهنده این دوره از جشنواره بودند.
چند بخش در این دوره جشنواره خیلی قابل توجه بود، یکی بخش «نگاه نو» در سینمای ایران، دیگری بخش سینمای انقلاب بود و از همه مهمتر برگشت بخش بین الملل به جشنواره فیلم مقاومت بود. بخش بین الملل پس از حدود تقریبا یک دهه به جشنواره مقاومت برگشت، آنهم به صورت رقابتی؛ چرا که چند دوره از ادوار سابق جشنواره فیلم مقاومت، میزبان بخش بین الملل بوده اند اما بصورت غیررقابتی و فقط مهمان این اتفاق افتاد، اما در این دوره کاملا آثار خارجی هم مورد رقابت و قضاوت قرار می گرفتند.
طبق سیاست جشنواره فیلم مقاومت قرار شد در هر دوره از جشنواره بخشی در بخش بین الملل وجود داشته باشد به نام بخش «ویژه بین الملل» که سال 89 یعنی فصل یازدهم جشنواره فیلم مقاومت، این بخش به موضوع غزه و فیلم های مرتبط با آن اختصاص یافت.
هیئت انتخاب و داوران
پوران درخشنده، علی نصیریان، مجید رجبی معمار، محمدعلی باشه آهنگر، مسعود فراستی، محمود اربابی، فریدون جیرانی، زنده یاد سید ضیاءالدین دری، حبیب الله کاسه ساز، مجید مجیدی، مسعود جعفری جوزانی از جمله داوران بخش های مختلف جشنواره بودند که بالغ بر 480 اثر (مستند، کوتاه و بلند) را برای این دوره از جشنواره برگزیدند.
آثار
«اخراجی های 1» مسعود ده نمکی، «شکارچی شنبه» پرویز شیخ طادی، «میم مثل مادر» زنده یاد رسول ملاقلی پور، «دموکراسی تو روز روشن» علی عطشانی، «نفوذی» احمد کاوری . مهدی فیوضی، «اتوبوس شب» کیومرث پور احمد، از به یاد ماندنی ترین آثار آن فصل جشنواره فیلم مقاومت بودند.
بررسی ای ساده از فیلمهای ادوار اخیر جشنواره مقاومت، خصوصا فصل یازدهم و همچنین اصلا نگاه به جریان فیلم سازی با مضامین مقاومت و دفاع، در اواخر دهه هفتاد و دهه هشتاد شمسی نشان از یک تغییر بنیادین سینمای مذکور دارد.
یعنی در دهه 60 و حتی تا نیمه های دهه 70 فیلم هایی که می خواستند با مفاهیم مقاومت و دفاع (فیلمهای همسو با ارزش های انقلاب اسلامی و نظام حاکمیتی) ساخته شوند, عموما قصه، فضا و لوکیشن شان در صحنه جنگ سخت و شب و روزهای 8 سال دفاع مقدس اتفاق می افتاد.
حتی اگر هم قصد بر نشان دادن روحیه مقاومت در زنان و خانواده های ایرانی بود، که طبیعتا باید در شهر و روستا و محلات سکونتی اثر تولید میشد، اما بازهم یک سرِقصه به جنگ سرد ختم میشد.
طبیعی هم بود چرا که وقتی جامعه و ملتی زیر بمباران باشند، عزیزشان در صحنه نبرد و کشور در محاصره دشمن قرار گرفته، تعریف «مقاومت» با زمانه ی پس از جنگ متفاوت است. آن روزگار مقاومت ایستادن مقابل توپ و تفنگ بود، روزگاری دیگر «مقاومت» دفاع از همان ارزشها، ایدئولوژی‌ها و پاسداشت از ایشان بود (هم اصل حرکت و تفکر منظور است و هم آنانیکه برای حیات این شجره مصداق مقاومت شدند، که شهدا می نامیمشان).
نتیجه گیری؛ زمانی که تعریف یا مصداق «مقاومت» در زمانه مختلف تغییر کند، به تصویر کشیدن آن در مدیوم سینما هم باید دستخوش تغییر قرار بگیرد، که این اتفاق هم افتاد. پس میبینیم در اواخر دهه 70 و دهه 80 آثار سینمایی، تلویزیونی کوتاه و بلند و مستند؛ که مفاهیم مقاومت و دفاع را در دل خود دارند، توجه و تمرکز خود را تعریف مقاومت در نهاد خانواده، فرهنگ و اجتماع می گذارند؛ همان چیزی که جنگ نرم نام گرفت.
و این تفاوت نگاه و تعریفِ مفهوم «مقاومت» از جنگ سخت به جنگ نرم، بزرگترین جهت‌گیری و تغییر در سینمای مقاومت محسوب میشد.
برگزیدگان
برگردیم به بررسی یازدهمین دوره جشنواره بین المللی فیلم مقاومت، کع اولین دوره ای بود که پس وند «بین الملل» را با خود یدک کشید؛ برگزیدگان این دوره به شرح ذیل بودند.
سینمای ایران / سینمایی
بهترین فیلم: فرزند خاک به تهیه‌کنندگی احمد میرعلایی
نامزدها: اتوبوس شب (مهدی همایون‌فر)، بیداری رویاها (علی آشتیانی‌پور)، دموکراسی تو روز روشن (محمدعلی زم)، میم مثل مادر و عصر روز دهم (منوچهر محمدی)، کودک و فرشته (حسن کلامی)، بدرود بغداد (مهدی نادری و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی)
بهترین کارگردانی: محمدعلی باشه‌آهنگر برای فیلمهای فرزند خاک و بیداری رویاها
نامزدها: رسول ملاقلی‌پور (میم مثل مادر)، کیومرث پوراحمد (اتوبوس شب)
بهترین بازیگر مرد: حمید فرخ‌نژاد برای فیلم شب واقعه
نامزدها: امین حیایی (بیداری رویاها)، امیر جعفری (نفوذی)، خسرو شکیبایی (اتوبوس شب)
بهترین بازیگر زن: پانته‌آ بهرام برای فیلم بدرود بغداد و هنگام قاضیانی برای فیلم بیداری رویاها
نامزد: مهتاب نصیرپور (فرزند خاک)
بهترین فیلمنامه: محمدرضا گوهری برای نگارش فیلمنامه بیداری رویاها
نامزدها: کیومرث پوراحمد و حبیب احمدزاده (اتوبوس شب)، محمدرضا گوهری و محمدعلی باشه‌آهنگر (فرزند خاک)
جایزه ویژه هیات داوران: مهدی نادری برای فیلم بدرود بغداد
جایزه ویژه هیئت داوران به حسین کلامی تهیه‌کننده فیلم کودک و فرشته، منوچهر محمدی به خاطر تهیه‌کنندگی فیلم عصر روز دهم، جواد شریفی‌راد مدیر جلوه‌های ویژه فیلم کودک و فرشته، امیرمحمد زند برای بازی در فیلم اتوبوس شب و رضا رستگار برای جلوه‌های ویژه از دیگر جوایز بخش سینمایی بود.
-فیلم کوتاه
بهترین فیلم: ما در راهیم ساخته عارف نامور، انیمیشن شهر خاموش ساخته امیرحسین مهران و ترانه‌ای برای لوبا به کارگردانی طوفان نهان‌قدرتی به ترتیب اول تا سوم شدند.
نامزدها: زندگی و هیچ (امیر اطهرسهیلی)، پرسش یک پاسخ (کاوه قهرمان)، تونل (بهزاد رسول‌زاده)
-بخش مستند
بهترین فیلم: نفس تنگ به کارگردانی سیدروح‌اله حجازی اول شد، روزی شبیه دیروز ساخته محسن قیصری و رستاخیز به کارگردانی محمدعلی فارسی دوم و سوم شدند.
لوح‌های تقدیری هم به الهام حسین‌زاده برای فیلم دیوار و مرتضی پایه‌شناس برای پشت دیوار اشرف اهدا شد.
نامزد: رستاخیز (محمدعلی فارسی)
-نگاه نو
بهترین فیلم: آبی عمیق به کارگردانی مرجان اشرفی‌زاده
جوایز دیگر به نفس می‌کشم ساخته مظفر متین‌پور، هفت +1 دلاور ساخته رهبر قنبری، یک فنجان شیر ساخته عباس حمیدیان و 108 سال تنهایی ساخته محمدعلی شعبانی رسید
نامزدها: تفنگم خالی نیست (سحر مصیبی)، کیکاوس جنگل (کیارش زندی)، بازی (مجید شتی)، آتش بازی (هانی صباحی)، قهرمان (محمدعلی فارسی)
جایزه ویژه هیئت داوران: فیلم آتش‌بازی ساخته هانی صباحی و تردید ساخته علی امیدوار
-بخش ویدئویی
بهترین فیلم: فیلم میکائیل به تهیه‌کنندگی جمشید بهمنی
بهترین کارگردانی: روح‌الله حجازی برای فیلم پر
نامزدها: محمدجواد کاسه‌ساز (قبل از غروب)، محمدحسین حقیقی (نفر سوم)، جمشید بهمنی (میکائیل)
بهترین فیلمنامه: جمشید بهمنی برای فیلمنامه فیلم میکائیل
نامزدها: محمدحسین حقیقی (نفر سوم)، علی طالب‌آبادی (پر)
بهترین بازیگر مرد: حسین محجوب برای فیلم ما هنوز زنده‌ایم
نامزدها: امیرمحمد زند (قبل از غروب)، حمید ابراهیمی (پر)
بهترین بازیگر زن: دنیا پاک‌دامن برای فیلم میکائیل و فریبا کوثری برای فیلم پر
نامزد: طناز طباطبایی (شب زده)
-قلم طلایی/ فیلمنامه کوتاه اقتباسی
بهترین فیلمنامه اقتباسی: مریم محمدی برای فیلمنامه ننه حکیمه و منیر محمدی برای قصه
برنده جایزه ویژه هیئت داوران و تندیس جشنواره : آقای محمد باقر مفیدی کیا برای فیلمنامه زندانی فاو
نامزدها: مجتبی دهقانی (سفیر)، فرشاد حاجی‌محمدی (من، مسعود و مامان)
-فیلمنامه کوتاه
بهترین فیلمنامه: جواد مزدآبادی برای فیلمنامه گذرنامه بهشت
جایزه ویژه قلم طلایی: مریم محمدی برای فیلمنامه زمین پاک
-فیلمنامه سینمایی ویدئویی اقتباسی
جایزه ویژه قلم طلایی: سیدمرتضی سیدنژاد برای فیلمنامه ملاقات در تپه سبز
نامزدها: بهار روحانی (دوباره هابیل)، پردیس کیانی (علمدار)
-فیلمنامه سینمایی ویدئویی
بهترین فیلمنامه: مهدی حمزه برای فیلمنامه مردان آفتاب
نامزدها: زینب عربی (یک لحظه زندگی)، شیوا خسرومهر (تانک من)، محمد غفاری و سعید فرهادی (پس از سالها)، حامد رجبی (در تیرس)، مونا انوری‌زاده (و ناگهان آیه ...)، مجید آسودگان (بازگشت)
-فیلمنامه سینمایی
بهترین فیلمنامه: اسماعیل میهن‌دوست و محمد بیات برای فیلمنامه صدای مقاومت
جایزه ویژه قلم طلایی: احمدمرادپور برای فیلمنامه نفوذ
نامزدها: مجتبی قاسمی (بوی بادام تلخ)، احمد رفیع‌زاده (بچه‌های هزار و یک شب)، عباس مرادیان (چوب خط)، مجید فرازمند (سرباز گمنام)، مونا انوری‌زاده (خاطرات خط خطی یک دختر)، اسماعیل رحیم‌زاده (فیلادلفی)
سینمای بین‌الملل
بهترین فیلم: شهر مرگ و زندگی از چین
بهترین کارگردانی: کیومرث پوراحمد برای فیلم اتوبوس شب
بهترین فیلمنامه: ناکزار شاتادز، رستم ابراگیمبکوف و گئورگه اوواشویلی برای نگارش فیلمنامه فیلم کرانه دیگر از گرجستان
بنجامین گیلمور برای فیلم پسر شیر از استرالیا و رشید ماشاراوی برای فیلم روز تولد لیلا از هلند و انگلیس جوایز دیگر این بخش را دریافت کردند.
-بخش غزه
جایزه اول: فیلم عایشین همچنان زنده در غزه ساخته نیکلاس وادیموف از سوئیس
جایزه‌های بعدی به ترتیب به شلیک به فیل ساخته آلبرتو آرسه و محمد رجااله از فلسطین و اسپانیا و غزه وقتی شنبه آمد ساخته راشد رادوین از اسپانیا رسید.
لوح تقدیر به فیلم تای‌برک ساخته مهدی سالکی از سوئد و فیلم مقاومت به کارگردانی محمدرضا قهرمان اهدا شد.
(برای مطالعه ادوار قبل جشنواره بر روی لینک‌های زیر کلیک نمایید)
نگاهی به نهمین دوره جشنواره فیلم مقاومت| حذف دوباره بخش بین‌الملل از جشنواره
" ایمان رنجبر "
انتهای پیام/