نشست "بررسی ظرفیت‌های فرهنگی اقوام" برگزار شد
نشست نخبگانی "بررسی ظرفیت‌های فرهنگی اقوام در انسجام ملی و همگرایی جهان اسلام" برگزار شد.
به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری تسنیم ، در آستانه میلاد پیامبر اکرم (ص) و هفته وحدت، نشست نخبگانی بررسی "ظرفیت‌های فرهنگی اقوام جمهوری اسلامی ایران در انسجام ملی و همگرایی جهان اسلام"، روز سه‌شنبه (6 آذر)، با حضور جمعی از کارشناسان امور اقوام و مذاهب از جمله نورالله قیصری، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، سردار حسن رستگارپناه، مسئول مرکز مطالعات ملی دانشگاه امام حسین(ع)، سالار سیف الدینی، پژوهشگر امور اقوام و مذاهب، احمد نادری، مدیرگروه انسان شناسی دانشگاه تهران و حسین هوشنگی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) در خبرگزاری تسنیم برگزار شد.
در ابتدای این نشست نخبگانی، نورالله قیصری، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران طی سخنانی با اشاره به الزامات سیاست‌گذاری فرهنگی در موضوع وحدت و همبستگی ملی اظهار داشت: صحبت از وحدت و همبستگی تحصیل حاصل است. یعنی ما در ارتباط با پدیده‌ای صحبت می‌کنیم که ویژگی خاص خود را دارد.
*چالش‌ها و تنش‌های اجتماعی در هر جامعه نشان‌دهنده پویایی آن جامعه است
وی افزود: وحدت موجود در جامعه ایرانی پدیده‌ای عینی و مشهود است. موضوع تفرقه در مجموعه تشکیل دهنده جامعه ایران جایی ندارد. البته چالش‌ها و تنش‌های اجتماعی در هر جامعه‌ای وجود دارد که نشان دهنده پویایی آن جامعه است.
این کارشناس مسائل قومی و مذهبی گفت: پس از انقلاب اسلامی ما پدید‌ه اساسی را به برکت اندیشه امام(ره) و مجاهدت‌های صورت گرفته جامعه ما به یکی از آرمان‌های خود یعنی مردم سالاری در نظام سیاسی دست پیدا کرد. به طور کلی خصلت مردم سالاری موجب می‌شود که جامعه، پویایی سیاسی و اجتماعی بیشتر پیدا کند. بنابراین طبیعی است که در زمان‌هایی همچون انتخابات و بعد از آن بخشی از جامعه که در انتخابات پیروز نشده‌اند، نسبت به روند حاکم در کشور نقد داشته باشند. به همین دلیل معتقد هستم که نباید برخی از چالش‌های موجود در کشور را از دید چالش‌های فرهنگی ببینیم و نباید این چالش‌ها را در سطح همبستگی ملی مورد ارزیابی قرار دهیم.
قیصری خاطرنشان کرد: وحدت ما در جامعه ایران، وحدتی تاریخی است که شامل حداقل 2500 سال زندگی شهری و اجتماعی مردم کنار هم می‌شود و اینطور نبوده که مردم ایران به شکل جزیره‌ای و بدون هیچ تعاملی زندگی کنند. نکته بعدی این است که جامعه ما وحدتی طبیعی نیز دارد. یعنی در طول زمان عناصر شکل دهنده یک کلیت به یک توافق می‌رسند که در کنار هم زندگی کنند.
وی ادامه داد: خرده قومیت‌ها و ارزش‌های حاکم در این قومیت‌ها نباید حذف شود. اساسا قواعد حاکم در این خرده قومیت‌ها است که موجب انسجام جامعه ایرانی شده است. علاوه بر این موضوع، جامعه امروز ایران، دارای وحدت اجتماعی است؛ یعنی جامعه ما به لحاظ اجتماعی عناصر خود را شناخته و ما انشقاق اجتماعی در کشور نداریم. مسئله‌ای که در بریتانیا به خوبی دیده می‌شود و میان اقوام اسکاتلندی، ایرلندی و انگلیسی انشقاقات مشخصی وجود دارد. در حالی که شما هر جای کشور از فردی درباره ملتیش سوال کنید، ایرانی بودن خود را انکار نمی‌کند. حتی مهاجران خارجی نیز نسبت به ملیت ایرانی تعلق خاطر دارند.
این استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران گفت: زبان فارسی نمونه برجسته‌ای از وحدت اقوام ایرانی است. حتی زبان ترکی آذری، عربی و دیگر زبان‌‌های موجود در کشور که ناشی از جغرافیای تمدنی و تاریخی ایران هستند، به نوعی وحدت ساختاری با زبان فارسی دارند. بنابراین در ایران وحدت ساختاری فرهنگی در ایران وجود دارد. در بحث وحدت سیاسی نیز جامعه ایران در طول تاریخ چندهزار ساله خود هیچگاه نپذیرفته که به شکل فدرالی اداره شود. کشورهایی که به شکل فدرالی اداره می‌شوند جوامعی هستند که از نظر سیاسی مشترکاتی با هم ندارند و تمایل دارند که مسائل خود را به شیوه‌ای به آن اعتقاد دارند، مدیریت کنند.
** وحدت و همگرایی مذاهب مختلف کشور از استراتژی‌های اصلی امام بود
سردار حسن رستگارپناه، مسئول مرکز مطالعات ملی دانشگاه امام‌حسین(ع)، که دومین سخنران این نشست نخبگانی بود، به کثرت قومیتی در ایران اشاره کرد و گفت: ایران به دلیل کثرت قومی همواره دست خوش حوادث و ظرفیت‌هایی بوده و این حوادث منجر به تنش‌هایی با مرکزیت کشور شده است.
وی افزود: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به دلیل ویژگی‌هایی که این انقلاب داشت و محورهای خاص انقلاب که عمدتا نفی قدرت‌های شرق و غرب را مبنای شعارهای خود قرار داده بود، طبیعی بود که بحران‌هایی هم برای این انقلاب به وجود بیاید. این بحران‌ها به گونه‌ای دنبال شد که در پیروزی انقلاب اثرات سختی را بر پیکر انقلاب نوپای ایران گذاشت تا جایی که حوادث شمال غرب کشور، منجر به نزاع شد که ماحصل آن تلفات و هزینه سنگینی بود که ایجاد شد.
این کارشناس مسائل قومی و مذهبی گفت: از زمان پیش از پیروزی انقلاب بحث وحدت و همگرایی مذاهب مختلف کشور در استراتژی امام خمینی بود و بارها در سخنرانی‌ها و مواضع ایشان و حتی چند پیام خاصی که برای کردستان در حادثه پاوه و کرمانشاه داشتند تاکید حضرت امام براین بود که با وحدت و یگانگی بین مذهب و انقلاب می‌توانیم ایران را بسازیم. حتی در فرانسه زمانی که خبرنگاری بحث تکثر قومیت‌ها در ایران را خطاب به حضرت امام مطرح کرد و راهکار ایشان برای مدیریت اقوام موجود در ایران را جویا شده بود، حضرت امام در جواب این خبرنگار گفتند که ما مسلمانیم، با وحدت و یگانگی دست به دست هم می‌دهیم و انقلاب را پیش می‌بریم.
سردار رستگارپناه گفت: از نظر وحدت، نگاه‌ها و استراتژی امام این است که در وصیتنامه‌شان تنها یکبار نامی از مسائل مذهب و جریانات قوم کُرد را می‌آورند و قبل از آن 341 بار از موضوع قوم کُرد بیشترین نامی را که از استان‌های کشور و قومیت‌ها می‌برند، قوم کُرد است از نظر پدیدارشناسی این صحبت‌های حضرت امام در زمینه وحدت و یکپارچگی بین مذهب و سپس موضوع قومیت بوده است. حضرت امام همواره در حوزه نگاه کلان به داخل و خارج از مرزها، بحث وحدت مسلمانان را مورد اهتمام قرار می‌دادند. وقتی پیام حج حضرت امام را مورد تحلیل قرار می‌دهیم، متوجه می‌شویم که تمامی بخش‌های این پیام مملو از وحدت و یگانگی بین فرق مسلمانان است و از این وحدت برای مقابله با توطئه‌های دشمن و در راس آنها صهیونسیت بین‌المللی استفاده می‌کنند.
**در صورت نبود کارگزاران کارآمد، امکان پیاده‌سازی سیاست‌های کلی میسر نمی‌شود
در بخش دیگری از این نشست، سالار سیف الدینی، پژوهشگر امور اقوام و مذاهب، با اشاره به خلاهای قانونی و جرم‌انگاری در زمینه مسائل هویتی، قومیتی و مذهبی گفت: در این 40 سالی که از عمر انقلاب می‌گذرد، تجارب پرفراز و نشیبی را در زمینه سیاست‌گذاری داشته‌ایم.
وی افزود: سیاست‌گذاری‌های فرهنگی و سیاسی زیادی را داشته‌ایم که برخی از آنها دارای موفقیت نسبی بودیم و برخی دیگر به طور کلی مورد ارزیابی قرار نگرفتند تا نتیجه‌ای ملموس در اختیار ما قرار دهند.
پژوهشگر امور اقوام و مذاهب ادامه داد: بحث ما این است که برای هر نوع سیاست‌گذاری نیاز به 3 رکن داریم. قبل از هر چیز باید متن مناسب سیاست‌گذاری در کشور وجود داشته باشد و کارشناسان خبرهای در امر سیاست‌گذاری وجود در بدنه نخبگانی کشور وجود داشته باشد. رکن دوم بدنه بروکراتیک کشور است که بتواند سیاست‌های ابلاغی را به اجرا برساند. رکن سوم نیز کارگزارانی هستند که به کشور، جامعه و متن سیاست‌های کلی اعتقاد داشته باشد.
سیف الدینی خاطرنشان کرد: وقتی کارگزاران خوبی در کشور نداشته باشیم، اگر متون سیاست‌گذاری خوبی هم در کشور موجود باشد، نباید انتظار داشت که این سیاست‌ها به درستی در کشور پیاده شود. کمااینکه تا امروز سیاست‌های خوبی در زمینه مسائل سیاسی، فرهنگی و امنیتی تدوین شده ولی یا این سیاست‌ها آنقدر محرمانه است که قابلیت اجرا ندارد و یا اینکه اراده‌ای برای اجرای این سیاست‌ها نیست و یا کارگزاران قدرتمندی برای اجرای این سیاست‌ها در کشور وجود ندارد.
وی افزود: در حوزه جرم انگاری یکی از بهترین شیوه‌ها سیاست‌گذاری قانون نویسی است. از آنجا که قانون ضمانت اجرایی مناسبی دارد، راحت‌تر می توان آن را در کشور اعمال کرد. حال فرقی نمی‌کند که این قانون از نوع قوانین اساسی کشور باشد و یا در زمره قوانین کیفری باشد و از آنجا که به قانون تبدیل شده‌اند لاجرم باید در کشور اجرا شوند. در سطح جهانی تجربه‌های موفق و ناموفقی در زمنیه جرم انگاری داریم. حقوق بین الملل این اجازه را به دولت‌ها می‌دهد که برای حفظ کیان خود قوانینی را تنظیم کنند. به طور مثال ماده 4 میثاق حقوق مدنی سیاسی به منشور و بیانیه سازمان ملل پیوست شده و بر اساس آن دولت‌ها می‌توانند در شرایط اضطراری مفاد حقوق بشر را برای بقای ملت و کشور تعطیل کنند.
**وجود اقوام مختلف در ایران نوعی امتیاز ویژه برای کشور به حساب می‌آید
حسین هوشنگی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع)، در بخش دیگری از این نشست نخبگانی که در خبرگزاری تسنیم برگزار شد، با بیان اینکه در مدیریت اقوام ایرانی نیازمند یک سیاست‌گذاری مشخص هستیم که دارای ابعاد مختلفی باشد،گفت: سیاست‌گذاری یک امر ارزشی است به این معنا که هر نظام سیاسی یا هر اداره، سازمان و نهادی برای پیاده سازی اهداف خاصی اقدام به سیاست‌گذاری برای مجموعه خود می‌کند. جمهوری اسلامی نیز برای اینکه بخواهد اقوام موجود در کشور را مدیریت کند، باید بر اساس ارزش‌هایی که تعریف کرده، اقدام به نگارش سیاست‌ها کند.
وی ادامه داد: این موضوع در بیانات رهبر انقلاب، اسناد بالادستی و به ویژه قانون اساسی آمده و نوع نگاه اقوام را برای ما روشن می‌کند و به عنوان چراغ راه و اصول و مبنایی برای سیاست‌گذاری در حوزه اقوام است.
هوشنگی با اشاره به بیانات رهبر انقلاب در بحث موضوع اقوام خاطرنشان کرد: با توجه به بیانات رهبر معظم انقلاب، به 9 نکته اساسی در حوزه اقوام می‌رسیم. اولین نکته‌ای که در صحبت‌های رهبر معظم انقلاب درباره اقوام و مذاهب اشاره شده، مسئله پذیرش اصل تنوع است. ایشان در بیانات متعددی می‌فرمایند در کشورهای مختلف تعدد اقوام و مذاهب مختلف باعث تفرقه است اما در کشور ما برعکس است. ما حضور اقوام در ایران را یک فرصت به حساب می آوریم و اگر در کشور ما مسئله اقوام، تهدیدمحور به حساب بیاید، مسیر سیاست‌گذاری کشور متفاوت می‌شود.
**گروه‌های تجزیه‌طلب خوزستان پیش از انقلاب گرایشات لیبرالیستی داشتند
احمد نادری، مدیر گروه انسان شناسی دانشگاه تهران، که مدیریت این نشست نخبگانی را نیز بر عهده داشت، در پایان این نشست با اشاره به مذاهب مختلف در جهان اسلام و تفاوت نگاه آنها با شیعیان گفت: اخوانی‌ها در تفکرات خود بیشتر رو به آینده هستند. اگر چه گذشته را هم جدی می‌گیرند منتها این‌ها نگاهشان به آینده است و از این منظر به شیعه خیلی نزدیک‌تر هستند. ما نیز به عنوان پیروان مذهب تشیع، پشتوانه‌ای قوی از گذشته مذهب شیعه داریم و روی دیگرمان نیز به آینده است و منتظر حوادث آخرالزمانی در ظهور امام زمان هستیم؛ لذا از این منظر اخوانی‌ها به ما نزدیک‌تر هستند.
نادری با بیان اینکه رقیب جدی ما در اسلام، اسلام سلفی خشن و سرکوبگر است،گفت: این تفکر در حوزه اقوام و حوزه مذاهب در حال نقش‌آفرینی است و میلیاردها دلار صرف می‌کند تا شورش‌های قومی و مذهبی و فرقه‌ای در ایران ایجاد کند و از عناصر موجود در حوزه‌های قومی و مذهبی ایران سوء‌استفاده کند.
مدیرگروه انسان شناسی دانشگاه تهران با اشاره به گرایش گروه‌های تجزیه‌طلب داخل کشور خاطرنشان کرد: گروه‌های تجزیه‌طلبی که در حوزه خوزستان و در میان اعراب این منطقه در حال فعالیت هستند. قبل از انقلاب لیبرال، کمونیسم و چپ بودند و بعد از انقلاب با همان بحث اسلام سیاسی وهابی سلفی به سمت مذهب چرخش کردند. از پتانسیل مذهب استفاده کرده و پتانسیل مذهب را با پتانسیل اقوام در هم می‌آمیزند. در واقع در موزائیک فرهنگی که در این بحث‌ها مطرح است این است که اعراب ایرانی شیعه‌اند ولی آنها را تبدیل کردند به تسنن و وهابیت و بحثی که در بلوچستان مطرح می‌کنند را عینا در خوزستان نیز دنبال می‌شود.
متن فوق بخشی از اظهارات حاضران در نشست نخبگانی "بررسی ظرفیت‌های فرهنگی اقوام جمهوری اسلامی ایران در انسجام ملی و همگرایی جهان اسلام" بود. مشروح این نشست در روزهای آینده منتشر خواهد شد.
انتهای پیام/
