کودکان کار و خیابانی؛ پدیده‌ای ‌با ‌چالش‌های فراو‌ان‌، مردم ترحم نکنند

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، خیابان‌های شلوغ شهر را که قدم می‌زنیم حتی اگر عجله داشته باشیم و حواسمان به اطراف و آدم‌ها نباشد؛ یک چیز از دیدمان پنهان نمی‌ماند، حتی اگر مکث نکنیم، نگاه‌شان نکنیم و بی تفاوت و سریع از کنارشان عبور کنیم باز هم متوجه حضورشان می‌شویم. حضوری پر رنگ اما بی‌رمق.

کودکان کار، همان کودکانی که کودکی‌هایشان را لای سنگفرش خیابان‌ها دفن کردند و قدم‌های کوچکشان را بر آن کوبیدند تا یادشان برود روزی کودک بودند و باید کودکی می‌کردند.

کودکانی که بسته‌های کوچک، گل‌های زرد و قرمز، لواشک‌های رنگارنگ، دستمال‌های کاغذی و خرده ریزه‌های دیگر را به دست می‌گیرند و برای فروشش به تک تک عابران عجول التماس می‌کنند. برخی از کودکان نیز در کوچه‌ها و به درب منازل می‌روند و تکدی‌گری می‌کنند و این سئوال پیش می‌آید که این کودکان که بیشتر آنها در سن مدرسه قرار دارند در این ساعت از روز در کوچه‌ها چه می‌کنند.

کودکان کار بی دلیل آواره خیابان‌ها نشده‌اند و پشت پرده این التماس‌ها مشکل یا معضلی نهفته است که شاید برخی از این علل در آنها مشترک باشد، داشتن والدین بیمار و معتاد، داشتن مشکلات معیشتی و والدین بی کفایت از جمله دلایلی است که اکثر کودکان کار را راهی خیابان می‌کند.

آمار کودکان کار کاهش یافته است یا افزایش؛ دیدگاه مردم چیست

در خیابان‌های شهر که قدم می‌زنیم شاید در هر قدم همراه ما باشند، کودکانی که التماس می‌کنند تا چیزی از آنها بخریم. از دید عامه مردم این کودکان تعدادش در حال افزایش است.

رستمی از شهروندان اصفهانی به خبرنگار تسنیم گفت: من فکر می‌کردم با رسیدن فصل سرما از تعداد این بچه‌ها کم می‌شود اما من در عمل کاهشی در مورد کودکان کار ندیده‌ام. هر بار که به خیابان اصلی شهر می‌آیم با این بچه‌ها مواجه می‌شوم، می‌دانم که با خرید کردن از آنها به افزایش این مشکل بزرگ کمک می‌کنیم بنابراین نه خودم از این بچه‌ها خرید می‌کنم و نه اجازه می‌دهم بچه‌هایم این کار را انجام دهند اما کودکان کار باعث بر انگیخته شدن احساس شهروندان می‌شود و خیلی‌ها نمی‌توانند مانع احساساتشان شوند و از آنها خرید می‌کنند.

امیدی از ساکنان شهر بهارستان اصفهان نیز به خبرنگار تسنیم گفت: در خیابان اصلی شهر بهارستان شاهد حضور کودکان کار زیادی هستیم، کودکانی که معمولا آدامس و یا شکلات در دست دارند و از ما می‌خواهند از آنها خرید کنیم. من این کار را انجام نمی‌دهم، گاهی برایشان خوراکی می‌خرم. دلم برایشان می‌سوزد در این سرما آواره خیابان‌ها هستند. با وجود اینکه هوا سرد شده اما این طفلکی‌ها هنوز هم در خیابان‌ها می‌چرخند.

وی در پاسخ به این سئوال که کودکان کار را معمولا چه ساعت‌های از روز در خیابان می‌بیند، بیان کرد: عصرها این بچه‌ها بیشتر به خیابان می‌آیند، آنها بیشتر در خیابان اصلی شهر که مرکز خرید مردم است حضور دارند. من به شخصه در این مدت ندیدم که کسی به سراغ آنها بیاید یا آنها را به شهرداری معرفی کند. البته چندین بار هم دختربچه‌هایی زنگ منزل ما و همسایه‌ها را می‌زنند و طلب کمک می‌کنند. این دختربچه‌ها در سن مدرسه قرار دارند و قبل از ظهر هم می‌آیند، نمی‌دانم جریان اینها چیست.

امیدی در پاسخ به این سئوال که آیا اورژانس اجتماعی با شماره تلفن 123 را می‌شناسد یا خیر، گفت: متاسفانه نمی‌شناسم. نه تنها من که فکر می‌کنم خیلی‌ها هنوز این شماره را نمی‌شناسند و نمی‌دانند که می‌توانند کودکان کار را به آنها معرفی کنند. البته از خدمات دیگر اورژانس اجتماعی اطلاع دارم اما نمی‌دانستم که می‌توانم کودکان کار را هم به آنها معرفی کنم. کاش اطلاع رسانی بیشتری در این زمینه انجام شود، مثلا در سطح شهر بنر بزنند و مردم را آگاه کنند. این کار کمک بسیار خوبی خواهد بود.

کاهش 84 درصدی کودکان کار در اصفهان؛ دیدگاه سازمان بهزیستی

معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی استان اصفهان پیرامون آمار کودکان کار در اصفهان به خبرنگار تسنیم گفت: در 6 ماه ابتدایی سال جاری 95 کودک خیابانی و کار به سازمان بهزیستی ارجاع شدند که 14 نفر آنها دختر و 81 نفر پسر بودند و نسبت به مدت مشابه سال گذشته 84 درصد کاهش پیدا کرده است.

مجتبی ناجی افزود: در 6 ماه نخست سال 1396؛ 175 کودک خیابانی به بهزیستی ارجاع شدند و امسال این آمار نصف شده است و بخشی از این موضوع به افزایش اطلاعات و آگاهی عمومی که از طریق رسانه‌ها و مردم و تشکل‌های فعال برمی‌گردد.

وی افزود: شهرداری، نیروی انتظامی و مردم در زمینه ارجاع کودکان کار به بهزیستی همکاری خوبی داشتند.

معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی استان اصفهان با اشاره به فعالیت برخی موسسات در زمینه کودکان کار اظهار داشت: موسسه حمایت از کودک و خانواده سرمد سال گذشته از بهزیستی مجوز دریافت کرد و توانست اقدامات موثری در این زمینه انجام دهد.

وی افزود: به طور خاص حدود 117 تا از کودکان و خانواده‌هایشان را تحت پوشش قرار داده و از نظر تحصیلی، بهداشتی، درمانی، پوشاک و معیشت به آنها کمک می‌کند و برنامه‌های آموزشی آنها را پیگیری می‌کند.

مردم آگاه شدند که نباید به کودکان کار با ترحم نگاه کرد

ناجی با بیان اینکه باید از دید آسیب شناسی به پدیده کودکان کار نگاه کرد، گفت: به خاطر اینکه بعضی از والدین کودکان کار مشاهده می‌کنند که این بچه‌ها می‌توانند درآمدزایی داشته باشند چون مردم از روی حس ترحم از آنها خرید می‌کنند و گاهی حتی بیشتر از نرخ تعیین شده به آنها پول می‌دهند و این به نوعی تقویت مثبت یا پاداش برای کودک و خانواده است و مردم نا آگاهانه به این رفتار دامن می‌زنند.

وی با بیان اینکه آگاهی مردم پیرامون رفتار و برخورد با کودکان کار افزایش پیدا کرده است، خاطرنشان کرد: مردم با خط اورژانس اجتماعی با شماره 123 تماس میگیرند و همکاران ما نیز مداخلات لازم را انجام می‌دهند.

معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی اصفهان در پاسخ به این سئوال که چرا در فصل پاییز در خیابان کودکان کار کم نیستند، گفت: با اجبار می‌توان حکم قضایی گرفت و کودکان را جمع آوری کرد اما اولین اقدام آگاه سازی است. خانواده متوجه نیست که این نوع رفتار بهره‌کشی از کودک جزء مصادیق کودک آزاری تلقی می‌شود چون بچه ای که زیر سن قانونی است نباید در زمینه تامین معیشت درگیر شود. آنها باید به درس و تحصیل بپردازند اما اگر مردم مشاهده می‌کنند حتما به 123 گزارش دهند چرا که بهترین بازوی اجرایی گزارشات مردمی است.

وی در پاسخ به این سئوال که بر اساس مشاهدات مردمی و نه کارشناسی تعداد کودکان کار در فصل پاییز بیشتر شده است، اظهار داشت: مشاهدات یک چیز است و ما معتقدیم که کمترین آسیب‌های اجتماعی هم زیاد است. 95 کودک کار هم برای اصفهان زیاد است و دراین زمینه مداخلاتی انجام می‌دهیم اما گاهی این عمل (کار کردن کودکان) با وجود اینکه والدین مورد مشاوره قرار می‌گیرند دوباره تکرار می‌شوند.

والدین بی کفایت سلب حضانت می‌شوند

ناجی با بیان اینکه بعضی از کودکان والدین با کفایتی ندارند، خاطرنشان کرد: معدود مواردی که قاضی تشخیص دهد که کودک سرپرستی موثری ندارد سرپرستی آنها را به بهزیستی واگذار می‌کند.

وی افزود: حدود 470 کودک و نوجوان در مراکز شبانه روزی بهزیستی زندگی می‌کنند. این کودکان از آن دست کودکانی هستند که والدین با کفایت نداشتند و یا بی سرپرست بودند.

افزایش آگاهی مردم و معرفی کودکان کار به اورژانس اجتماعی

معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی استان اصفهان ادامه داد: یکی از راه‌های موثر در کاهش آمار کودکان کار افزایش آگاهی مردم و معرفی این کودکان به اورژانس اجتماعی است؛ ضمن اینکه مردم باید بدانند که از این کودکان خرید نکنند.

وی با اشاره به دیگر راهکارهای کاهش آمار کودکان کار گفت: عوامل زیربنایی را باید مطالعه کنیم؛ بعضی از عوامل معیشتی است که ما در این زمینه طرح‌هایی داریم و خانواده‌هایی که از نظر اقتصادی در شرایطی قرار دارند که درآمد خانواده کم است تحت پوشش خدمات یارانه‌ای و پرداخت مستمری قرار می‌گیرند و از آنها حمایت می‌کنیم.

ناجی با بیان اینکه مشکل اصلی برای برخی از کودکان این است که والدین با کفایت ندارند، اظهار داشت: گاهی والدین آنها رفتار ضد اجتماعی دارند و از نظر شخصیتی تعادل ندارد و از کودک بهره کشی می‌کنند. در این زمینه مداخلاتی انجام شده و آخرین حد آن نیز رفع حضانت سرپرستی است.

وی با اشاره به اینکه همه ساله تعدادی از والدین از سرپرستی کودکان خود سلب حضانت می‌شوند، بیان کرد: سالی حدود 240 کودک یا نوجوان به مراکز شبانه روزی بهزیستی ارجاع می‌شوند بخشی از این آمار مربوط به کودکان کار است و بخشی به این مربوط می شود که والدین سرپرستی موثری ندارند و ممکن است از کودک بهره‌کشی اقتصادی نکنند اما نمی‌ توانند حمایت لازم را از کودک خود انجام دهند.

جامعه از حس ترحم به کودکان کار فاصله بگیرد

معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی اصفهان با بیان اینکه در مورد کودکان کار و خیابان جامعه باید از حس ترحم فاصله بگیرد و فقط ظاهر را نبیند، تصریح کرد: مردم می‌توانند کودکان کار را برای درمان ریشه‌ای و حمایت از خود و خانواده‌شان آنها را به مراکز بهزیستی هدایت کنند، با اورژانس اجتماعی تماس بگیرند و کودکان کار را معرفی کنند.

وی افزود: اگر مردم جامعه می‌خواهند به کودکان کار کمک کنند به تشکل‌های مردمی که در این زمینه فعالیت می‌کنند کمک ارائه دهند. کمک باید اصولی و برای ساماندهی کودکان کار باشد.

کودکان کار پدیده‌ای نیست که به تازگی با آن مواجه شده باشیم، شاید از زمانی که شغل ایجاد شد، درآمد اقتصادی برای خانواده‌ها مطرح شد و هر کس برای تامین خود و خانواده دست به انجام کاری زد بحث کودکان کار نیز مطرح شد، چه بسا در سال‌های دورتر کودکان کار بیشتری نیز وجود داشتند اما در آن زمان به دلیل نداشتن سواد و آموزش‌های کافی و کم بودن فضاهای آموزشی و مدارس کودکان کمتر به مدرسه می‌رفتند و در کارها به پدرانشان کمک می‌کردند و در آینده نیز ادامه دهنده شغل پدر بودند. اما در حال حاضر و با افزایش سواد و آگاهی مردم، افزایش و گسترش فضاهای آموزشی و پرورشی، سازمان‌های مردم نهاد، گسترش خدمات به کودکان و خانواده‌های و سایر نهادهای یاری رسان کار کودکان در جامعه پذیرفته شده نیست و هیچ نهادی آن را نمی پذیرد و کودکان تا زمانی که به سن قانونی نرسیده‌اند نباید مشغول به کاری شوند و منبع درآمد خانواده‌ها باشند.

اقدامات بسیاری در این زمینه صورت گرفته است و بخشی از آن به آگاهی مردم و اینکه در مواجهه با کودک کار چه رفتاری داشته باشند و چه کنند برمی‌گردد اما بخش دیگری نیز به اقدامات متولیان برمی‌گردد که تلاششان را برای کاهش آمار کودکان کار بیشتر کنند.

با وجود اینکه آمارها حکایت از کاهش کودکان کار دارد اما هنوز هم کودکانی هستند که در خیابان‌ها و یا حتی با مراجعه به درب منازل مشغول کار و تکدی گری هستند و این کودکان همان‌ها هستند که هنوز به بهزیستی و نهادهایی که از کودکان کار حمایت می‌کنند معرفی نشده‌اند. شاید بخش بیشتری از کودکان کار به بهزیستی معرفی نشده‌اند و نمی‌شوند.

مسئولان و مردم باید در کنار یکدیگر قرار گیرند و با همکاری هم سعی در کاهش آمار کودکان معصومی داشته باشند که آواره خیابان‌ها شده‌اند و شاید استعدادهایی در هر کدام از آنها نفهته باشد که با بروز و ظهور آن جامعه در یک زمینه به رشد و بالندگی برسد.

گزارش از ثریا قنبری

انتهای پیام/