شهرکرد| حمایت اجتماعی از معتادین بهبود یافته کم رنگ است

به گزارش خبرگزاری تسنیم از شهرکرد، ستاد مبارزه با مواد مخدر در سال 1368 بنا بر اقتضاهایی که در آن زمان وجود داشت تشکیل شد و در واقع عملاً بعد از انقلاب با توجه به رویکردی که ساختار نظام نسبت به این مقوله داشته است، شروع شد.

سید قدیر مرتضوی، دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان چهارمحال و بختیاری در گفت وگوی تفصیلی پیش رو اقدامات و فعالیت‌های این ستاد را تشریح کرد.

 تسنیم: پدیده مبارزه با موادمخدر در کشور ما از چه زمانی شکل گرفت و ستاد مبارزه با موادمخدر از چه زمانی فعالیت خود را آغاز کرد؟

مرتضوی: بحث مبارزه با مواد مخدر قبل از انقلاب هیچ جایگاهی در کشور ما نداشت و مبارزه تنها در مواقع خاصی وجود داشت به این صورت که کشت مواد مخدر در آن زمان توسط دولت صورت می‌گرفت و در انحصار دولت بود لذا تأکید بر این بود که جز دولت هیچ کس دیگر از آنها نفع و بهره نبرد.

پدیده مصرف نیز موضوعات خاص خود را داشت و عملاً درباره حاکمیت و افراد خاص و در کنار آن برخی افراد دیگر، مصرف‌کننده بودند. پس پدیده مبارزه بعد از انقلاب شکل گرفت و اساس هم این بود که قاچاق مواد مخدر از مسیر کشور دنبال و پیگیری شود.

 از طرفی متناسب با حربه‌هایی که در حوزه پدیده جنگ نرم بود، بنظر من مهم‌ترین مقوله در جنگ نرم وجود داشت و دنبال می‌کند، همین بحث اعتیاد و مصرف مواد مخدر می‌باشد.

دستگاه‌های مختلف در 5 حوزه مقابله با عرضه، درمان و حمایت اجتماعی، حقوقی و قضایی، فرهنگی و پیشگیری، توسعه مشارکت‌های مردمی فعالیت می‌کنند. البته این ساختار از ابتدا به این شکل نبوده‌است.

در ابتدای امر و شکل‌گیری ستاد در دهه 80 تمرکز و توجه بیشتر در حوزه مقابله بود. ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز یک ستاد راهبری است و ستاد اجرایی نمی‌باشد. به لحاظ اینکه دستگاه‌های متفاوتی در این بخش متناسب با حوزه کاری خود، وظایفی را انجام می‌دهند و بعضاً موازی کاری‌هایی صورت می‌گیرد و تعامل بین بخشی وجود نداشت و این سبب شد توفیقمان در این زمینه کمتر شود.

 بنابراین تصمیم گرفتند ستادی به نام ستاد هماهنگ‌کننده، برنامه‌ریز و ناظر بر عملکرد تحت عنوان ستاد مبارزه با مواد مخدر وظیفه تدوین و بسترسازی استراتژی‌های مختلف را در عرصه مبارزه داشت، شکل گیرد.

در دهه 70 تمرکز بر حوزه مبارزه با عرضه بود. اقدامات مبارزه بسیار سنگینی در این حوزه انجام شد و بحث انسداد مرز از آن زمان در کشور ما جای باز کرد و مبارزه با باندهای سازمان یافته‌ای که بعد از انقلاب در کشور ما شروع شد.

در دهه 80 در این حوزه تغییر استراتژی صورت گرفت و متناسب با اقداماتمان در حوزه مقابله به لحاظ اینکه شیوع مصرف در کشور نیز مقداری افزایش پیدا کرده بود، حوزه درمان رنگ و بوی بیشتری به خود گرفت و تقویت شد. ایجاد مراکز درمانی اعم از مرکز اقامتی و مرکز دارویی و درمانی در دهه 80 شکل گرفت.

در دهه 90 و از سال 92 با یک تحلیل اقدامات گذشته و بررسی وضعیت موجود، به این نتیجه رسیدیم که باید اصل پیشگیری مقدم باشد. در واقع شعار پیشگیری و مقابله در زمان‌های مختلف در زبان و بیان عنوان می‌شد اما سال 92 به عنوان یک راهبرد قوی و غنی شناخته شد. همچنین در طول فواصل این راهبردها، حوزه حقوقی و قضایی که بحث جرائم مواد مخدر را در محاکم قضایی در بر می‌گیرد.

با راهبرد اجتماعی شدن، اصل پیشگیری مقدم شد و لازمه اصل پیشگیری نیز مشارکت مردمی در این بخش بود و این اصل با توسعه مشارکت در سازمان‌های مردم نهاد فعال در زمینه پیشگیری و مبارزه با مواد مخدر رشد زیادی کرد و ما امروز شاهد این هستیم که تقریباً بعد از 4 سال از راهبرد اجتماعی شدن اقدامات پیشگیرانه ما در جوامع مختلف افزایش پیدا کرد.

می‌توان گفت ما در همین امسال بیش از 50 درصد از دانش‌آموزان را تحت آموزش‌های پیشگیری قرار می‌دهیم همچنین در جامعه کارگری و دانشجویی نیز انجام می‌شود.

خوشبختانه شاهد افزایش سازمان‌های مردم نهاد فعال در این عرصه هستیم. رغبت مردم و جوانان و طیف‌های مختلف در مشارکت با ما افزایش پیدا کرده است و در توفیق ما در این زمینه تأثیر خواهد داشت و در پی آن هستیم که انتظارات مردم را در این حوزه برآورده کنیم.

بین توفیق و انتظارات مردم فاصله وجود دارد. علی رغم این همه تلاش‌های خوب و مؤثر در این حوزه، باز هم مردم اعتماد کامل را ندارند بنابراین باید ادامه دهیم و رشد بیشتری پیدا کنیم.

تسنیم: در برنامه ششم توسعه چقدر به موضوع پیشگیری و مقابله با موادمخدر پرداخته شده است؟

مرتضوی: اهداف مبتنی بر این است که به سمت جامعه سالم پیش برویم. هدف گذاری که در برنامه ششم توسعه انجام شده است. ما باید تا پایان برنامه ششم توسعه 25 درصد از نرخ شیوع و بروز اعتیاد کم شده باشد، همچنین 25 درصد سطح پوشش اقدامات درمانی، 25 درصد ماندگاری بر درمان و ترک و 25 درصد مشارکت مردم را افزایش داده باشیم. در کنار این موارد، اقدامات و فعالیت‌های مقابله‌ای ما در زمینه‌های کشفیات، برخورد، انهدام باندها و سالم‌سازی جامعه انسانی نیز باید افزایش یابد.

در واقع اهداف، اهداف کمی و کیفی هستند به این صورت که ما یک عدد و یک باور اجتماعی داریم. در حوزه درمان روز به روز میل افراد به حضور در مراکز درمان بیشتر می‌شود و رغبت حضور در مراکز درمانی در استان ما بالا است.

اما پدیده حمایت اجتماعی مقداری کمرنگ می‌باشد. حمایت اجتماعی دارای ساختار حاکمتی و اجتماعی و ساختار مردمی است. فردی که بهبود می‌یابد، باید حمایتی‌هایی از او شود تا به جامعه برگردد اما هنوز این نگاه و نگرش در جامعه ما وجود ندارد. در واقع در جامعه ما یک فرد بهبود یافته به مثابه یک فرد سالم، مطرود است که لازمه آن این است که ما در ابتدای امر تلاش کنیم نگاه و نگرش مردم را تغییر دهیم که این تغییر نگرش کار بسیار سختی می‌باشد.

نگاه جامعه یک نگاه برخوردی و سلبی است در حالی که برخورد به خودی خود در همه موارد مؤثر نیست و در پس برخورد، آسیب‌هایی وجود دارد. به طور مثال، وقتی فردی را دستگیر می‌کنیم و به زندان می‌افتد، خانواده او در جامعه است؛ بنابراین آینده آنها چه می‌شود؟ گذران زندگی‌شان به چه صورت است؟ پس ایجاب می‌کند ما راه اصلاح را نیز باز بگذاریم یعنی ما باید جامعه را به سمتی سوق دهیم که میل به سمت قاچاق، خرده‌فروشی، مصرف از بین رود.

تسنیم: آمار معتادین و مصرف کنندگان مواد مخدر در استان چهارمحال و بختیاری چقدر است؟

مرتضوی: ما داریم یک طرح آمایشی و برآوردی در این زمینه انجام می‌دهیم؛ بنابراین هنوز نمی‌توانیم آمار دقیقی را ارائه دهیم ولی آمار استنباطی را می‌توان گفت و ممکن است این آمار مورد قبول مردم نباشد اما تخمین ما در استان مطابق با آمار جرائمی، حضوری و مراجعه و پنهانی حدود 40000نفر است و این آمار دقیق و علمی نیست.

تسنیم: با اجرای برنامه‌هایی که داشته‌اید چقدر توانستید از شیوع مصرف موادمخدر در استان جلوگیری کنید و آیا پدیده مصرف مواد مخدر در استان نسبت به سال قبل افزایش یافته‌ و برخورد شما با فرد معتادی که موجب ایجاد معضلات اجتماعی می‌شود چگونه است؟

مرتضوی: پدیده مصرف نه تنها در کشور، بلکه در دنیا و طبق آمار سازمان ملل به لحاظ رشد جمعیت، افزایش می‌یابد. در نظر بگیرید تولید مواد در کشور افغانستان از سال 2002 تا امروز از تقریباً سالی 200 تن به سالی 10000 تن رسیده است اما در کشور ما برای اینکه بتوانیم بگوییم آمار مصرف کنندگان کاهش یا افزایش پیدا کرده است، نیازمند بررسی می‌باشد ولی توانستیم سرعت شیوع به مصرف را کنترل کنیم.

در سال 85 عنوان مجرم از روی معتاد برداشته شد اما معتادی که مخل آسایش و امنیت جامعه است، در جامعه و خیابان رها می‌باشد در انظار عمومی مصرف می‌کند، به مثابه جرم و مجرم تلقی می‌کنیم. این افرادی که معضلات اجتماعی ایجاد می‌کنند، متناسب با نظر مرجع قضایی ابتدا مسیر درمان اجباری را باید طی کنند و به کمپ‌ها و مراکز ترک اعتیاد منتقل می‌شوند و از یک ماه تا 6 ماه آنجا نگهداری می‌شوند اما چالشی که وجود دارد، این است که این افراد دوباره به جامعه باز می‌گردند و باید مکان داشته باشند اما گاهی موارد خانواده این افراد را طرد کرده و جامعه آن‌ها را نمی‌پذیرد پس دوباره در خیابان رها می‌شوند و ممکن است مجدد سمت اعتیاد بروند.

تسنیم: کدام مناطق در استان چهارمحال و بختیاری آلوده و نسبت به سایر مناطق استان در وضعیت بدتری هستند؟

مرتضوی: ما در تعریف آلوده باید وسواس زیادی را به خرج دهیم چرا اینکه با یک نام، محیط را بدنام می‌کنیم. شاید افراد خاصی در آن محله مصرف کننده، معتاد و بدکار باشند اما این موضوع را نمی‌توان به کل مردم آن منطقه نسبت داد.

تعریف منطقه آلوده، منطقه‌ای می‌باشد که هم در توزیع و هم مصرف صورت می‌گیرد. خوشبختانه در استان منطقه‌ای که تمام این ویژگی‌ها را داشته باشد، وجود ندارد. اما مناطقی داریم که بخاطر وجود افراد خاص که بحث توزیع را دنبال می‌کنند، آن منطقه بدنام شده است. در حال حاضر منطقه‌ای در غرب شهرکرد و شرق بروجن به عنوان مناطق آلوده شناسایی شده‌اند. اما مناطق در معرض خطر هم در شهرستان فارسان، بن، سامان و لردگان داریم.

تسنیم: کدام یک از دستگاه‌های اجرایی باید در این راستا با این ستاد همکاری کنند؟

مرتضوی: ما 24 عضو در این زمینه داریم. عضو شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر، حوزه‌های انتظامی، درمانی و قضایی، دانشگاه علوم پزشکی، بهزیستی و دستگاه‌های متولی در زمینه حمایت اجتماعی همچون کمیته امداد، فنی حرفه‌ای، بیمه سلامت، سازمان زندان‌ها، دانشگاه‌ها، فرهنگ و ارشاد، آموزش و پرورش، اداره کار، تعاون و رفاه اجتماعی عضوهایی هستند که در این زمینه با ستاد مبارزه با مواد مخدر همکاری می‌کنند.

تسنیم: طبق مطالبه مردمی اقدامات لازم بعد از جمع‌آوری و توقیف مواد مخدر چیست؟

مرتضوی: ما دو نوع مواد مخدر سنتی و صنعتی داریم. منشأ مواد مخدر سنتی، گیاهی است و منشأ مواد مخدر صنعتی، شیمیایی می‌باشد. مواد سنتی در موارد دارویی همچون مورفین، متادون و... استفاده می‌شود بنابراین به مراکزی در تهران جهت مصارف دارویی و درمانی ارسال می‌شود. اما مواد مخدر صنعتی که مصارف دارویی ندارند، جمع‌آوری شده و به لحاظ مخاطرات زیست‌ محیطی همه مواد را در یک منطقه دور از شهر منهدم می‌کنند.

تسنیم: مشکلاتی که در این راستا برای ستاد مبارزه با مواد مخدر وجود دارد، چیست؟

مرتضوی: یکی از مشکلات اصلی و عدیده در این زمینه این است که هنوز اعتماد باور کامل مردم به این ساختاری که با این امر مبارزه می‌کند، وجود ندارد. چالش دیگر اینکه اقدامات پیشگیرانه در حال انجام است اما حضور مردم در این حوزه آنطور که انتظار داریم، نمی‌باشد. انتظار داریم مردم جهت آشنایی بیشتر در دوره‌های آموزشی پیشگیری حضور پیدا کنند. موضوع دیگر این است که ما در برخورد با این امر، به صورت مازاد نیز عمل می‌کنیم و اقدامات لازم را انجام می‌دهیم اما هنوز این مشکلات در جامعه حضور دارد.

همچنین باید در پدیده مبارزه با مواد مخدر، روحیه مطالبه‌گری خود را به روحیه مشارکت جویی تبدیل کنیم که این نیازمند این است که در این حوزه اطلاعات خود را افزایش دهیم و ببینیم که در این بستر به چه شکل می‌توانیم فعالیت و عمل کنیم.

تسنیم: نقش رسانه‌ها در پیشگیری از شیوع موادمخدر چیست؟

مرتضوی:رسانه ما رسانه‌ای می‌باشد که دنبال آمار است و اینکه برخورد ما در چه حد است. در حالی که باید اطلاعات و آگاهی را نسبت به این مسئله افزایش دهیم و در زمینه آگاهی بخشی و حساسیت کردن جامعه در این حوزه فعالیت کنیم.

همچنین باید گفت ما در قبال خود و جامعه‌مان مسئول هستیم، اگر هر کدام از ما بتوانیم 5 درصد توان خود را در حوزه اقدامات انجام دهیم شاهد توفیقات بیشتری خواهیم بود، لذا نسبت به پیشگیری و اصل اصلاح پیش رویم و راه اصلاح را بر افراد نبندیم چرا که دین ما این را می‌گوید.

از جامعه نیز انتظار داریم که به ما اعتماد کنند و احساس نکنند که ما نمی‌خواهیم در این زمینه کار کنیم در واقع ما به تنهایی نمی‌توانیم کار کنیم و به توفیقات بالایی دست یابیم و به مشارکت مردم و جامعه نیاز داریم. افراد حداقل در این زمینه از خود مراقبت کنند، از فرزندان خود مراقبت کنند و نسبت به چالش‌های روزگار، آموزش‌های لازم و تربیت‌های متفاوت و مؤثر را به کار ببریم. همچنین نگاه قهری و سلبی به این موضوع نداشته ‌باشیم و به سمت اصلاح و پیشگیری و برخورد کاملاً منطقی حرکت کنیم.

انتهای پیام/ ت