یادداشت| ادامه مناقشه آبی افغانستان و پاکستان؛ ماندن حق آبه در گلوی دولت کابل
از دیرباز تاکنون سلب امنیت آب توسط کشوری بر دیگر کشور همسایه یکی از دلایل نزاع و بحران بین آن دو کشور بوده است، اما مناقشه آبی بین افغانستان و پاکستان یکی از طولانی ترین نزاع‌ها تا به امروز بوده است.
به گزارش دفتر منطقه‌ایخبرگزاری تسنیم ، «حسین محمدی» با ارسال یادداشتی نوشت؛ با توجه به هشدارهای کارشناسان آب و هوایی جهان در به وجود آمدن تغییرات شدید اقلیمی و بحران آینده کم آبی در پاکستان، این کشور هم چنان درگیر مسئله حق آبه خود از افغانستان است.
«رودخانه کابل» یکی از مهمترین رودهای کشور افغانستان است که با عبور از 11 ولایت در این کشور، 60 درصد جریان سالانه آب را در افغانستان تشکیل می‌دهد. این رود بعد از گذشتن از خاک افغانستان به رود سند در نزدیکی شهر اتک در نزدیکی پیشاور پاکستان می‌ریزد. با توجه به رشد جمعیت در مناطق شمال غربی پاکستان این رود و انشعابات آن منبع مهمی برای زندگی و کشاورزی جمعیتی حدود 35 میلیون نفر است.اما اخیراً دولت افغانستان اعلام‌کرده است که به زودی کار ساخت سد «شاهتوت» در مسیر رودخانه کابل با هزینه 236 میلیون دلاری با مشارکت هند آغاز می گرد تا از ورود آب به خاک پاکستان به ویژه آبرسانی به شهر پیشاور جلوگیری شود.
بیش از 50 درصد جمعیت در شمال غربی پاکستان به ویژه ایالت خیبر و پختونخوا وابسته به محصولات کشاورزی هستند و در مناطق روستایی زندگی می کنند. بخش کشاورزی با به کارگیری 43 درصد از نیروی کار کشور پتانسیل بالایی برای ایجاد مشاغل، تولید برق، عواید برای زنان، افزایش امنیت غذایی و کاهش فقر در این مناطق دارد.
اما دولت افغانستان و حکومت غنی گویا به این امر آگاه نیستند که طبق قراردادهای فی مابین این کشور در کنوانسیون های بین المللی به ویژه قرارداد آبی 1997 موجود در سازمان ملل متحد، پاکستان نیز به عنوان یک کشور پایین دست در حوضه آبریز از این آب سهم می برد. این حرکت ناشایست با وجهه ی سیاسی از جانب دولت افغانستان باعث آزرده خاطر شدن بسیاری از مقامات و مسئولین امر در جمهوری اسلامی پاکستان شده است.متأسفانه رفتار دولتمردان افغانستانی که شامل نوعی توسعه‌طلبی بی‌حدومرز و عدم توجه به مسائل زیست‌محیطی پایین‌دست و توأم با یک نگاه هیجانی است، چشم‌انداز خوبی را ایجاد نمی‌کند، بدتر از آن اینکه برخی از مسئولین افغانستانی با هدف سرپوش گذاشتن بر ضعف خود و سوء مدیریت داخلی، به فرافکنی و بعضاً شوراندن احساسات ضدپاکستانی مشغول شده‌اند.
در کنار این ها در سال گذشته بهره بردی بیش از حد آب از این رودخانه در افغانستان باعث کمبود حدود 9000 مگاوات برق در ساعت در ایالت خیبر پختونخوا در کشور پاکستان شده است و این شهرها را به شدت تحت تاثیرقرار داده است.
متاسفانه رودخانه کابل برای افغانستان به یک ابزار دیپلماسی برضد پاکستان تبدیل شده است. اگرچه امضای تفاهم‌نامه‌ای درمورد این موضوع می‌تواند موجب استفاده بهینه از این رودخانه بین دو کشور شود اما دولت افغانستان حداقل در آینده نزدیک با درنظر گرفتن رابطه‌ی سیاسی خود با پاکستان به هیچ شکل حاضر به امضای توافق‌نامه درمورد این موضوع با پاکستان نخواهد شد.
هر چند بانک جهانی هم در این خصوص اعلام آمادگی کرده است تا بر بنیاد یک برنامه مدیریتی مشترک کمیسیونی را به نام «کمیسیون مشترک مدیریت حوضه رود کابل» ایجاد کند تا مشکلات استفاده از آب میان افغانستان و پاکستان حل گردد. بررسی های بانک جهانی نشان می دهد که سالانه در حدود 21 میلیون متر مکعب آب در رود کابل سرازیر می شود و پاکستان در هنگام سرازیر شدن آب این رود تنها از 17 درصد ظرفیت آن استفاده می کند.
به نظر می رسد ایجاد کمیسیون مشترک مدیریت حوضه آبریز رودخانه کابل بهترین راه حل برای پایان دادن به این مناقشه آبی می باشد اما با توجه به رفتارهای غیر حرفه‌ای و سابقه دولت افغانستان بر نپرداختن حق آبه به کشورهای همسایه از جمله جمهوری اسلامی پاکستان، دولت پاکستان نباید زیاد از این کشور انتظار پاسخ مثبت داشته باشد. به همین دلیل مسئولین این کشور به ویژه خانم «زرتاج گل» وزیر محیط زیست و منابع طبیعی پاکستان باید هرچه سریع تر به دنبال روش های صحیح مدیریت جامع آبخیزداری و تشویق مردم منطقه خیبر و پخونخوا برای انجام این امر باشند تا فرسایش خاک و رسوب گذاری در این حوضه ها با وجود ظرفیت حداقلی کاهش یابد و کیفیت آب موجود هم ارتقا یابد و باعث مشکلات عدیده برای مردم در درازمدت نشود.
تغییرات آب و هوایی، دخالت های انسان در طبیعت اثرات منفی قابل توجهی در حوضه‌های آبخیز پاکستان داشته است؛ به طوری که از فرسایش خاک، سیلاب های سهمگین، کمبود سفرهای آب زیر زمینی، خشکسالی های پی در پی و تخریب منابع طبیعی می توان به عنوان بخشی از این اثرات مخرب نام برد.
انتهای پیام/.*
