گزارش تسنیم|خروج آمریکا از سوریه و وضعیت جدید ترکیه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم ٬ انتشار خبر تصمیم دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در مورد خروج نیروهای این کشور از خاک سوریه٬ مورد توجه اغلب رسانه‌ها و محافل سیاسی جهان قرار گرفت.

این تصمیم جنجالی ترامپ٬ توجه خیلی‌ها را جلب کرد٬ اما شاید کمتر کشوری در جهان به اندازه ترکیه باشد که اغلب تحلیل‌گران و فعالان سیاسی و همچنین شهروندان عادی٬ به خبر خروج آمریکا از سوریه توجه کرده باشند. چرا که در ماه‌های اخیر رجب طیب اردوغان رئیس‌ جمهور ترکیه به کمک ماشین تبلیغاتی عظیم وابسته به آکپارتی بارها در مورد حمایت آمریکا از شبه نظامیان مسلح کُرد در شمال سوریه انتقاد کرده و آن را مصداق حمایت از تروریسم دانسته و تهدید کرده که به زودی به مناطق کردنشین شمال سوریه در شرق رود فرات حمله خواهد کرد.

به همین خاطر٬ سوریه بیش از پیش برای شهروندان ترکیه و به ویژه برای طیف محافظه‌کار و ملی‌گرایان٬ مهم شده است. فراموش نکنیم در جریان اجرای عملیات سپر فرات و همچنین اجرای عملیات شاخه زیتون که منجر به اشغال شهر کردنشین عفرین توسط ارتش ترکیه و نیروی موسوم به ارتش آزاد سوریه شد٬ رئیس تشکیلات دینی دولتی ترکیه٬ از مردم خواست برای پیروزی نظامیان ترکیه به مساجد رفته و دست به دعا بردارند.

پیدا و پنهان تهدید علیه امنیت ملی ترکیه در شرق فرات

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه در چند سال اخیر به شکلی جدی و برنامه‌ریزی شده تلاش کرده تا حضور گروه‌های کُردی وابسته به پ.ک.ک در شمال سوریه را به عنوان مصداق و مثال بارز تهدید امنیت ملی ترکیه نشان دهد.

به ویژه در شرایطی که مذاکرات صلح با پ ک ک به پایان رسیده و اردوغان ناچار شد برای تشکیل دولت به جریان افراطی حزب حرکت ملی پناه ببرد و با دولت باغچلی ائتلاف کند٬ این تبلیغات روز به روز گسترش پیدا کرد و حزب حاکم ناچار شد برای تضمین پیروزی‌های خود در انتخابات مجلس و تضمین پیروزی اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری٬ مساله شرق و غرب فرات را به یک مساله ملی و حماسی داخلی تبدیل کند.

البته این اقدام حزب عدالت و توسعه توجه بسیاری از رای‌دهندگان و همچنین رسانه‌های ملی گرای داخل ترکیه را جلب کرده و مقبولیت سیاسی و اجتماعی اردوغان و حزب عدالت و توسعه را بالاتر برده و با وجود آن که این مساله موجب تشدید دوقطبی‌های مرسوم ترکی – کُردی می‌شود، اما اتاق فکر حزب عدالت و توسعه از این موضوع ابایی ندارد.

نگاهی اجمالی به رسانه‌های ترکیه و همچنین رسانه‌های وابسته به پ.ک.ک نشان می‌دهد که نیروهای موسوم به ی.پ.گ یا همان شبه نظامیان وابسته به پ.ک.ک در شمال سوریه به طور مستقیم٬ اقدامی علیه امنیت ملی ترکیه انجام نداده‌اند، اما واقعیت این است که در سخنرانی‌ها٬ مراسم‌های عمومی حزبی و تشکیلاتی٬ گفت‌وگوها و موضع‌گیری‌های رسانه‌ای٬ اردوغان و ترکیه همچون دشمن توصیف شده و بسیاری از افرادی که در صفوف ی.پ.گ و در درگیری با داعش در شمال سوریه کشته شده‌اند از جوانان استان‌های کردنشین ترکیه هستند و سران نهادهای اطلاعاتی و امنیتی ترکیه از این موضوع نگران شده‌اند.

البته در مواردی نیز٬ دیده شده که احزاب کمونیستی کوچک ضد ترکیه در شمال سوریه از حمایت‌های پ.ک.ک برخوردار شده و صاحب قرارگاه شده و  برخی از سلاح‌ها و مهمات نیروهای ی.پ.گ به داخل ترکیه منتقل شده و بعضی از فرماندهان پ.ک.ک از کوهستان قندیل به شمال سوریه آمده و در مرز ترکیه تردد کرده‌اند و مجموع این عوامل موجب آن شده که دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه٬ دلایل و توجیهات بیشتری برای مبارزه با نهادهای سیاسی و نظامی کردهای وابسته به پ.ک.ک در شمال سوریه پیدا کند.

وقتی که اردوغان٬ ترامپ را اقناع می کند!

در روزهای اخیر و پس از اعلام تصمیم ترامپ برای خروج از سوریه٬ رسانه‌های نزدیک به آکپارتی وانمود می‌کنند که دونالد ترامپ پس از گفت‌وگوی تلفنی با رجب طیب اردوغان٬ تصمیم گرفته نیروهای آمریکا را از سوریه خارج کند! اما این رسانه‌ها استدلال و سندی برای اثبات این ادعا ندارند.

در اخبار و تحلیل‌هایی که در روزنامه‌های استار٬ ینی شفق٬ صباح٬ ملیت٬ خبرگزاری آناتولی و برخی دیگر از رسانه‌های طرفدار اردوغان٬ ادعا شده که دونالد ترامپ پس از شنیدن دلایل اردوغان در مورد ضرورت حمله ترکیه به شرق فرات٬ تصمیم نهایی خود را گرفته و دستور داده که ارتش آمریکا٬ خاک سوریه را ترک کند! این در حالی است که توجه به نکات و استدلالات زیر٬ این واقعیت را اثبات می‌کند که ادعای رسانه‌های وابسته به اردوغان٬ با واقعیت صحنه٬ منطبق نیست:

1. دونالد ترامپ در اتخاذ تصمیمات مهم سیاسی٬ امنیتی٬ اقتصادی و نظامی٬ توجه چندانی به نظر مشاورین و وزرا و معاونین خود ندارد و در بسیاری از مسائل به شکل مستقل و ناگهانی عمل کرده و اتفاقاً در همین حوزه٬ انتقادات زیادی از سوی جریان جمهوری‌خواه نیز علیه ترامپ در جریان است و به عبارتی دیگر٬ نه تنها دموکرات‌های آمریکا بلکه جمهوریخواهان نیز بر این باورند که دونالد ترامپ یک رئیس‌جمهور دوراندیش و حرفه‌ای نیست و همه چیز را از منظر منافع تجاری می‌نگرد و در بسیاری از تصمیمات اقتصادی٬ حقوقی٬ امنیتی و نظامی به شکل عمل می‌کند که اندیشه‌های او هزینه‌های سنگینی بر دست آمریکا می‌گذارد.

بنابراین طبیعی نیست که دونالد ترامپ در شرایطی که حتی مشورت وزرا، معاونین و مشاورین نزدیک خود را نمی‌پذیرد در یک مکالمه تلفنی تحت تاثیر گفته‌های اردوغان قرار گرفته باشد.

2.ترامپ٬ پیش از گفت‌وگو با اردوغان٬ با بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی اسراییل صحبت کرده و این مساله را با او در میان گذاشته است و اتفاقاً بسیاری از رسانه‌های ترکیه از جمله خبرگزاری آناتولی٬ اعلام کرده‌اند که نتانیاهو تلاش کرده ترامپ را منصرف کند. بنابراین اگر نظرات اردوغان و توان او در اقناع ترامپ٬ در حدی می‌بود که رسانه‌های وابسته به آکپارتی ادعا کرده‌اند٬ قاعدتاً ترامپ٬ اول با اردوغان تماس می‌گرفت و نه با نتانیاهو.

3.استعفای متیس وزارت دفاع و نیز اظهارات ژنرال جوزف وتل، فرمانده ستاد فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا که گفته تصمیم ترامپ را مانند مشتی در صورت خود حس کرده٬ گواه این واقعیت است که تصمیم ترامپ در اتاق فکرهای پنتاگون٬ سیا و وزارت امور خارجه اتخاذ نشده و به احتمال قوی در یک حلقه بسیار محدود در حد ترامپ٬ داماد او کوشنر و جان بولتون مورد بررسی قرار گرفته و منطقی نیست که چنین تصمیم ناگهانی و خاصی که به صورت محرمانه اتخاذ شده٬ بر اساس درخواست‌ها و جدیت اردوغان در مورد حمله به شرق فرات باشد.

4.تصور این که ارتش ترکیه بدون هماهنگی و کسب اجازه از آمریکا به شکل زمینی وارد شرق فرات می‌شد٬ با در نظر گرفتن شرایط خاص حاکم بر روابط آنکارا – واشنگتن٬ عضویت ترکیه در ناتو و تفاوت‌های توان رزمی آمریکا و ترکیه٬ بسیار دور از ذهن است.

آیا دست ترکیه بازتر شده است؟

در نگاه اول و بدون درنظر گرفتن موقعیت ترکیه در پرونده سوریه٬ شاید چنین تصور شود که با خروج آمریکا از سوریه٬ هیچ مانعی بر سر راه اردوغان وجود ندارد و می‌تواند به راحتی به شرق فرات یا دیگر نقاط سوریه حمله کند. اما با در نظر گرفتن واقعیت  مربوط به ماهیت مذاکرات آستانه و رویکردهای دو کشور قدرتمند ایران و روسیه٬ ترکیه در موقعیتی نیست که بخواهد بدون در نظر گرفتن شرایط دیگران و بدون درنظر گرفتن موقعیت فعلی دولت بشار اسد٬ به راحتی به شرق فرات حمله کند.

پس نمی‌توان گفت که دست ترکیه در این حوزه بازتر شده است. ممکن است در مورد انجام حملات هوایی٬ کار برای ترکیه راحت‌تر شده باشد، اما در شرایط کنونی٬ ترکیه ناچار است که در مورد تصمیمات و اقدامات خود٬ با مسکو و تهران٬ هماهنگی بیشتری داشته باشد. شاید به همین خاطر است که اعلام کرده فعلاً در مورد حمله به شرق فرات دست نگه می‌دارد.

انتهای پیام/