زنگ خطر نابودی بنه‌زارهای خراسان جنوبی به صدا درآمد
بزرگترین جونده دنیا این روزها در عرصه‌های منابع طبیعی خراسان جنوبی عرصه را بر کشاورزان و مرتع داران تنگ کرده است و چنگ بر تن بنه زارهای استان انداخته است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، «تشی» بزرگترین جونده دنیا این روزها در عرصه‌های منابع طبیعی خراسان جنوبی عرصه را بر کشاورزان و مرتع داران تنگ کرده است، مهمان ناخوانده‌ای که به دلیل خشکسالی به دنبال آب و غذا هر روز به محیط انسانی نزدیک‌تر می‌شود او از کویر مرکزی و بیابان‌های کرمان گذشته و حالا چنگ بر تن بنه‌زارهای خراسان جنوبی انداخته است.
این حیوان جونده بزرگ منتظر می‌شود تا ظلمات شب همه دشت را فرا بگیرد، چشمانش در سیاهی برق می‌زند، درختان بنه ایستاده در تاریکی با تمام آوندهایشان این هیولا را حس می‌کنند.
وقتی آفتاب طلوع می‌کند تنه لخت درختان 800 ساله تن هر بیننده‌ای را می‌لرزاند.
آری تشنگی «تشی» را به جنگل‌های بنه در خراسان جنوبی کشانده است.
تشی (Hystrix indica) بزرگترین جونده‌ای است که سراسر بدنش پوشیده از خارهای بلند است.
"تشی" حدود 30 هزار هکتار از بنه‌زارهای استان را نابود کرده است
شاید شما خارهای بلند سیاه و سفید این حیوان را در سفر و در دل طبیعت پیدا کرده و فکر کرده باشید که خار خارپشت است. باید بدانید که خار خارپشت خیلی کوچک است و برخلاف آنچه همه فکر می‌کنند تشی‌ها نمی‌توانند خارهای خود را پرت کنند.
این حیوان جونده در هنگام خطر، خارهایشان را سیخ می‌کنند تا قیافه ترسناکی پیدا کنند، آنها ابتدا با تکان دادن خارها و تولید صدا سعی می‌کنند دشمن را فراری دهند اما اگر تهدید ادامه پیدا کرد خود را از پشت به حیوان مهاجم می‌کوبند.
در این حمله خارهای شل بدن تشی کنده می‌شود. آنها گاهی در حال فرار ناگهان می‌ایستند تا با خارهای بدنشان به حیوان مهاجم آسیب برسانند، با وجود این خارهای خطرناک تنها حیوانی که می‌تواند تشی را شکار کند، پلنگ است.
حکمرانی خشکسالی در خراسان جنوبی باعث شده هر روز شاهد یک پدیده جدید در این استان باشیم، از تصمیم تنهایی یوز ایرانی برای زاد و ولد نکردنش به دلیل نبود خوراک تا حضور جانورانی که به دنبال آب و خوراک از دور دست‌ها به سطح زمین و البته به جنگل‌های دست کاشت چند صد ساله روی آورده‌اند.
تشی جانوری است که این روزها در عرصه‌های منابع طبیعی استان قد علم کرده و تاکنون حدود 30 هزار هکتار از بنه‌زارهای استان را نابود کرده است.
خشکسالی‌های چندین ساله مقاومت درختان و تاغزارهای منابع طبیعی را کاهش داده است
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی با اشاره به اینکه خشکسالی‌های چندین ساله مقاومت درختان و تاغزارهای منابع طبیعی را کاهش داده است گفت: در سالهای اخیر تاغزارهای استان به آفت شپشک مبتلا شده و بنه‌زارها نیز درگیر حمله جانوری به نام تشی شده است.
علیرضا نصرابادی افزود: تشی که محلی‌ها به آن سیخو یا سیکور هم می‌گویند این روزها مانند آفت به جان درختان بنه 400 تا 800 ساله استان افتاده است و از بد حادثه با اینکه از ریشه گیاهان و شاخ حیوانات در بیابان تغذیه می‌کرده است با کاهش جمعیت روستاها و به دنبال آن کمبود آب و غذا رژیم تغذیه‌اش را تغییر داده است.
وی گفت: تشی جونده بسیار محتاطی است که فقط بعد از تاریکی کامل هوا از لانه‌اش بیرون می‌آید و به تنهایی زندگی می‌کند. این جانور معمولاً در سوراخ‌های وسیع و عمیق، شکاف سنگ‌ها، غارها و خرابه‌ها، چاه‌ها و قنات‌های متروک لانه می‌سازد.
"تشی"با قطع آوندهای آبکش درختان را در معرض خشک شدن قرار می‌دهد
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی خاطرنشان کرد: در طول روز در این لانه‌ها که ورودی‌های متعدد و بسیار وسیعی دارند باقی می‌ماند و استراحت می‌کند.
نصرآبادی بیان کرد: تشی‌ها در مناطق مسطح برای ایجاد لانه ممکن است تونل‌هایی در زیرزمین حفر کنند و معمولاً جلوی در لانه آنها می‌تواند تعداد زیادی از خارهایشان را پیدا کرد که در هنگام ورود به لانه در اثر برخورد با دیواره‌ها کنده شده است.
وی ادامه داد: این جانور جونده، پوست درختان بنه را جویده و و با قطع آوندهای آبکش، درختان را در معرض خشک شدن قرار می‌دهد. صدمه‌ای که جبران و درمان آن بسیار ناممکن است چون درخت بعد از قطع آوندها و همچنین کنده شدن پوسته کم کم خشک می‌شود و نمی‌توان اقدام سازنده‌ای برای آن انجام داد.
آسیب رساندن تشی به 30 هزار هکتار از درختان بنه و بادامشک استان
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی با دغدغه اینکه متاسفانه تغییر این رژیم غذایی باعث شده تولید مثل تشی افزایش یابد گفت: امسال این جانور به 30 هزار هکتار از درختان بنه و بادامشک آسیب زد که بیشتر درختان بنه در منطقه نهبندان قرار دارد و دارای سابقه تاریخی هستند.
وی ادامه داد: هر چند تلاش‌هایی از جمله واکاری نهال بنه و بادامشک، سنگ چینی و ایجاد حصار اطراف نهال‌های بنه، سنگ چینی اطراف تنه درختان بنه تا ارتفاع حدود 80 سانتی متر توسط همکاران منابع طبیعی انجام شده است اما باید اعلام کنم این دست اقدامات باید با اعتبار لازم، سرعت و تعداد نیروی بیشتری در سطح بنه زارها و جنگل‌های دست کاشت انجام شود.
درختان 400 تا 800 ساله بنه در چنگال تشی
نصرابادی شروع بحران این هیولای پوست خار را از سال 94 اعلام کرد و گفت: تا قبل از این استان کرمان محل جولان این جانور بود که با تخصیص اعتبار ویژه به آن استان و اقدامات لازم اندکی از بروز خسارت‌های جدید جلوگیری شد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسن جنوبی این روزها علاوه بر دغدغه شپشک سفید به راهکاری برای دور شدن جانور موزی از دختان تاریخی استان می‌اندیشد چرا که اگر رند تخریب ادامه یابد با توجه به اینکه تجدید حیات این گونه امکان پذیر نیست تا مدتی دیگر اثری از بنه‌های 400 تا 800 ساله استان نخواهد ماند.
وی اعتبار مورد نیاز برای انواع اقدامات پیشگیرانه با توجه به سطح بنه زارهای استان را از 2 تا 15 میلیارد تومان عنوان کرد و گفت: روش‌های دیگری مانند شکار، زنده‌گیری و همچنین استفاده از محلول‌های دور کننده پیشنهاد شده که مورد تایید محیط زیست نیست و باعث تنش‌های زیستی می‌شود.
تشی بزرگترین جونده موجود در دنیا است
مدیرکل محیط زیست خراسان جنوبی نیز از گلایه‌های شهروندان با خبر است اما با کشتن و نابودی این جونده نادر مخالف است و به کشاورزان حق می‌دهد که از تشی ناراحت باشند اما باید علاج را جز به کشتن تشی دانست.
حسن اکبری در این باره می‌گوید: تشی (Hystrix indica) بزرگترین جونده موجود در دنیا است که به انواع گیاهان مثمر و غیر مثمر زراعی و طبیعی حمله می‌کند اما بیشترین خسارت این آفت، متوجه مناطق جنگلی به ویژه جنگل‌های مصنوعی است.
وی افزود: اغلب در دامنه‌های صخره‌ای و تپه‌ها زندگی می‌کند اما قادر است خود را با شرایط مختلف آب و هوایی گرمسیری در معتدله سازگار کند.
طول بدن تشی بالغ 80 تا 100 سانتیمتر است
مدیرکل محیط زیست خراسان جنوبی گفت: طول بدن جانور بالغ 80 تا 100 سانتیمتر است. دم آن کوتاه و 8 تا 10 سانتیمتر طول دارد. وزن جانور گاهی به 20 تا 30 کیلوگرم می‌رسد.
اکبری بیان کرد: بدن این جانور جونده به وسیله تیغ‌های ابلق و نوک تیزی پوشانده شده است. رنگ تیغ‌ها قهوه‌ای یا سیاه با نوارهای سفید رنگ است. بعضی از تیغ‌ها بلند و باریک است اما تیغ‌های دیگری که در زیر تیغ‌های بلند قرار دارند کوتاه و قطورتر است و وسیله دفاعی محکمی برای جانور محسوب می‌شوند. کف دست و پای جانور سفت و دارای ناخن‌های بلند است که برای حفر لانه و سوراخ در زمین به کار می‌روند.
تشی معمولاً به صورت دسته جمعی زندگی می‌کند
وی با اشاره به نحوه زندگی این جانور ادامه می‌دهد: تشی معمولاً به صورت دسته جمعی زندگی می‌کند و در هر لانه جانور نر با ماده و فرزندانش به سر می‌برند. لانه از یک سوراخ ورودی اصلی و یک اطاقک وسیع و سوراخ‌های خروجی متعدد تشکیل شده است.
مدیرکل محیط زیست خراسان جنوبی اظهار داشت: تعداد تشی‌های یک لانه از 3 تا 15 عدد شمارش شده‌اند. جانور در صورت احساس خطر تیغ‌های دم و تیغ‌های بدن خود را روی هم می‌ساید و صدای گوش خراش و ترسناکی ایجاد می‌کند. در صورت عدم رفع مزاحمت، تشی از عقب به جانور مهاجم نزدیک شده و این عمل باعث فرو رفتن تیغ‌ها در بدن حیوان مزاحم و زخمی شدن و فرار شکارچی می‌شود.
اکبری توضیح داد: تشی جانوری شب فعال است و شب دیر وقت از لانه خارج شده و به طرف منابع غذایی حرکت می‌کند و سحرگاه قبل از روشن شدن هوا به لانه باز می‌گردد. تشی جانوری گیاه خوار است و از مواد گیاهی و برگ و میوه و دانه گیاهان مختلف تغذیه می‌کند.
تشی نهال‌های جوان را قطع و از برگ‌های تازه آنها تغذیه می‌کند
وی بیان کرد: در باغ‌ها نهال‌های جوان را قطع و از برگ‌های تازه آنها تغذیه می‌کند. نوع دیگر خسارت تشی تغذیه از پوست درختان بزرگ اعم از درختان مثمر و غیرمثمر مانند مانند بنه، افرا، زبان گنجشک، و توت است. بدین ترتیب که جانور پوست گیاه در منطقه طوقه تا ارتفاع 40-30 سانتیمتری دور تنه درخت را با دندان‌هایش تراشیده و از آن تغذیه می‌کند.
مدیرکل محیط زیست خراسان جنوبی خاطرنشان کرد: در سالهای اخیر در پی خشکسالی‌های طولانی مدت و کاهش شدید جمعیت دشمنان طبیعی این گونه به ویژه پلنگ متاسفانه فعالیت و خسارت این جانور در سطح مزارع و باغات و به ویژه جنگل‌های طبیعی و تحت حفاظت بنه با قدمت بالای 500 سال در استان به شدت افزایش یافته است.
دستورالعمل کنترل تشی صادر شده است
اکبری گفت: با توجه به اهمیت موضوع و متعاقب برگزاری نشست‌های کارشناسی و جلسات متعدد کشوری دستورالعمل کنترل تشی تدوین شده است.
وی تصریح کرد: برابر دستورالعمل مشترک محیط زیست و منابع طبیعی مقرر شد در صورتی که اقدامات پیشگیرانه از وقوع خسارت از جمله کاهش چرای دام، استفاده از مواد دورکننده سازگار با محیط زیست، فنس کشی اطراف درختان، استفاده از ورقه‌های آلومینیومی براق، سنگ چینی و یا گونی پیچی تنه درختان موثر واقع نشد، با توجه به اهمیت حفظ و نگهداری و جلوگیری از خشکیدگی درختان با قدمت بالا تعدیل جمعیت از طریق زنده‌گیری و سایر راهکارهای موثر اجرایی شود.
انتهای پیام/ ت