یادداشت|اردوغان٬ چه چیزی را بر دموکراسی ترجیح می‌دهد؟
حزب عدالت و توسعه تلاش می‌کند تا ارائه خدمات به مردم٬ اجرای پروژه‌های عمرانی و سوار شدن بر موج تبلیغات حماسی و هیجانی را در افکار عمومی٬ مهم‌تر از هر امر دیگری جلوه دهد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ حزب عدالت و توسعه در ترکیه٬ 17 سال پس از تاسیس٬ همچنان از موقعیت خوبی برخوردار است و اگر چه این حزب در انتخابات سال 2018 میلادی با کاهش نسبی آراء مواجه شد٬ اما نقش رجب طیب اردوغان در مقام رهبر حزب و نیز ائتلاف با حرکت ملی به رهبری دولت باغچلی٬ موجب آن شده که حزب حاکم٬ همچنان قدرت و توان خود را حفظ کند.
در کنار عوامل مهمی همچون محبوبیت و توانمندی فردی اردوغان و نیز تاثیر حمایت‌های حزب حرکت ملی و دولت باغچلی٬ مسائل مهم دیگری نیز موجب حفظ قدرت آکپارتی شده‌اند که برخی از آنها از این قرارند:
1.پس از کودتای نافرجام سال 2016 میلادی٬ اردوغان این تفکر را نزد مردم جا انداخته است که این حزب توانسته برای نخستین بار در تاریخ ترکیه در برابر کودتا ایستادگی کرده و نظامیان را مهار کند.
2.اردوغان و حزب عدالت و توسعه٬ جریان چند 10 میلیونی محافظه‌کاران اسلام‌گرای ترکیه را از حاشیه به متن جامعه بازگرداندند و این جریان عظیم٬ حالا به خوبی می‌داند که منافع و مصالح آنها در حفظ اقتدرا آکپارتی است. آنان خاطرات تلخ فراوانی از دوران اقتدار حزب جمهوری خلق و جریانات لاییک و کمالیست به خاطر دارند و خوب می‌دانند اگر حکومت فعلی کنار برود٬ یک بار دیگر٬ اسلام‌گرایان در جامعه٬ در تمام حوزه‌های سیاسی٬ اقتصادی٬ علمی و اجتماعی و فرهنگی به حاشیه رانده خواهند شد.
3.کارنامه حزب عدالت و توسعه خالی از ضعف و خطا نیست، اما موفقیت‌های اقتصادی در کنار کارآمدی دولت و نهادهای استانی و محلی در حوزه خدمت‌رسانی و توسعه و عمران٬ رضایت خاطر بخش قابل توجهی از مردم را کسب کرده است.
4.آکپارتی در شانزده سال اخیر٬ چند نسل از مدیران٬ بوروکرات‌ها و تکنوکرات‌های موفق٬ مستعد و توانمند را به میدان آورد که در مجموع٬ میانگین فساد مالی و ریخت و پاش و عدم توجه آنان نسبت به مطالبات مردم٬ در حدی نبوده که خواهان کنار زدن حزب عدالت و توسعه باشند.
5.حزب عدالت و توسعه در بهره گرفتن از رسانه و انجام تبلیغات میدانی٬ سازماندهی خانه به خانه و عضوگیری حزبی و تقسیم وظایف٬ به شکلی حرفه‌ای عمل می‌کند و بدون تردید٬ تبلیغات‌چی‌های حزب عدالت و توسعه٬ در موفقیت‌های این حزب نقش عمده و حیاتی دارند.
6.در کنار همه امتیازات و توانمندی‌های حزب عدالت و توسعه٬ باید این واقعیت را نیز پذیرفت که احزاب مخالف و جریاناتی که می‌توانند نقش جایگزین را ایفا کنند٬ ضعیف و ناتوان شده و گفتمان٬ پروژه ٬اعتبار و برند جذابی برای جلب آرای مردم ندارند.
حال سوال اینجاست: با وجود مسائل و موضوعاتی که به آنها اشاره شد٬ آیا می‌توان گفت حزب عدالت و توسعه در ترکیه و در زمینه رشد و توسعه سیاسی٬ موفق عمل می‌کند؟
در پاسخ باید گفت: اساساً منظر فکری و رویکرد حزب عدالت و توسعه٬ قدم برداشتن در مسیر توسعه سیاسی و تقویت بنیه‌های روشنفکری و گفتمان آزاد و حقوق محور نیست. بلکه این حزب٬ بیش از هر چیزی به توسعه اقتصادی و موضوع کارآمدی دولت٬ توجه دارد.
این حزب در ظاهر امر و در شعارهای انتخاباتی خود٬ مفاهیم مشترکی همچون یک ملت و یک صدا را برجسته می‌کند اما در واقعیت و در میدان عمل٬ مطالبات و خواسته‌های هواداران خود را همواره همچون اولیتی حیاتی مورد توجه قرار می‌دهد و نه تنها نسبت به مطالبات گروه‌های اجتماعی خارج از دایره محافظه کاران کم‌توجه است٬ بلکه تلاش می‌کند تا به منظور جلب رضایت بیشتر محافظه‌کاران٬ آزادی های فردی و اجتماعی و سبک زندگی جریان لاییک جامعه را محدودتر کند.
دیدگاه سیاسی اردوغان در مورد دموکراسی
با نگاهی به تاریخچه حزب عدالت و توسعه در دو دهه اخیر می‌توانیم بفهمیم که در بسیاری از نهادها٬ اتاق فکرها و بخش‌های مختلف و معاونت‌های گوناگون حزب عدالت و توسعه تعداد قابل توجهی از دانشگاهیان٬ نظریه‌پردازان و متخصصین حوزه‌های مختلف به ویژه حوزه‌های روابط بین‌الملل ٬ جامعه‌شناسی٬ اقتصاد سیاسی٬ حوزه‌های امنیتی و دیگر بخش‌های علمی حضور دارند.
اما واقعیت این است که خود رجب طیب اردوغان در مقام موسس و رهبر حزب عدالت و توسعه٬ اهل نظریه‌پردازی٬ مطالعات سیاسی و سخن گفتن در مورد ابعاد مختلف روابط بین‌الملل نیست. او به تمام معنی کلمه یک پراکتیسین و اهل عمل است و اگر دوران فعالیت او در شهرداری استانبول و سخنرانی‌های آتشین او در میادین نبود٬ امروز به چنین مقام و جایگاهی دست پیدا نمی‌کرد.
اردوغان در سخنرانی‌ها و گفت‌وگوهای خود توجه چندانی به اهمیت مسائل علمی و ابعاد روشنفکری بحث سیاست و دموکراسی ندارد.
او همواره تلاش می‌کند در ذهن مردم ترکیه این مفهوم را جا بیندازد که خدمت٬ کارآمدی٬ توسعه اقتصادی٬ پروژه‌های کلان عمرانی و مطرح کردن نام ترکیه و به ویژه شهرهای بزرگی همچون استانبول٬ آنکارا٬ قونیه و آنتالیا در اذهان بین‌الملل٬ بسیار مهم‌تر از پرداختن به مفاهیم نظری٬ روشنفکری و دموکراسی است.
حزب عدالت و توسعه تلاش می‌کند تا خدمت‌رسانی به مردم٬ اجرای پروژه‌های عمرانی و سوار شدن بر موج تبلیغات حماسی و هیجانی را در افکار عمومی٬ مهم‌تر از هر امر دیگری جلوه دهد.
به همین خاطر است که اردوغان و دیگر چهره‌های برجسته حزب عدالت و توسعه٬ وقتی که از ترکیه 2023 سخن می‌گویند٬ صرفاً به مفاهیم اقتصادی٬ توریسم٬ انجام پروژه‌های عظیم عمرانی٬ خودکفایی دفاعی و مفاهیمی از این دست می‌پردازند و مطلقاً حاضر نیستند در مورد مسائلی همچون توسعه سیاسی٬ مطالبات کردها٬ مسائل علویان و دیگر گروه‌ها صحبت کنند.
در چند سال اخیر و به ویژه پس از کودتای نافرجام و تغییر نظام سیاسی ترکیه٬ اعمال فشار بر مخالفین٬ عدم تحمل چندصدایی٬ اعمال فشار بر رسانه‌های مخالف و دورشدن از مسیر توسعه سیاسی در ترکیه٬ آشکار و هویداست.
سوال اینجاست: آیا این وضعیت ادامه پیدا می‌کند و حزب عدالت و توسعه می‌تواند با همین فرمان٬ ادامه راه را طی کند؟ در پاسخ باید گفت: دوقطبی عظیم محافظه‌کار و لاییک٬ یکی از بزرگ‌ترین رازهای تداوم اقتدار حزب عدالت و توسعه است و محافظه‌کاران ترکیه٬ رفته رفته به سوی این باور سیاسی سوق پیدا کرده‌اند که منافع اقتصادی آنان و همچنین دفاع از ارزش‌های منطبق با سبک زندگی آنها در گرو بقای حزب عدالت و توسعه است. چنین به نظر می‌رسد تا زمانی که خود حزب عدالت و توسعه از داخل با مشکل مواجه نشود٬ در بر همین پاشنه خواهد چرخید.
یادداشت: محمد علی دستمالی کارشناس مسائل ترکیه
انتهای پیام/