مشهد|امکان استفاده از «خون بند‌ناف» در پیوند مغز استخوان فراهم شد

به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهدمقدس، سلول‌های بنیادی و استفاده از خون بند ناف در امر درمان نقشی حیاتی در علم پزشکی ایفا می‌کند و روز به روز بر اهمیت آنها نیز افزوده می‌شود. این روزها می‌توان با استفاده از خون بندناف حتی بسیاری از بیماری‌های لاعلاج را درمان کرد و حرکت‌هایی نیز در این زمینه آغاز شده است.

در برخی از مراکز درمانی کشور اینک خون بند ناف جمع آوری می‌شود و در زمان‌های حیاتی و حساس می‌توان از این ذخیره در راستای درمان بیماران استفاده کرد؛ در مشهدمقدس نیز در سال‌های اخیر در این حوزه پیشرفت‌هایی صورت گرفته و اینک مراکز بند خون ناف در این حوزه فعال هستند.

علاوه بر این از محل بند خون ناف اینک عمل‌های پیوند نیز مقدور شده و براساس آمارها در استان خراسان رضوی تاکنون حدود 20 عمل پیوند با استفاده از خون بندناف صورت گرفته است.

مرتضی ضرابی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه رویان در این زمینه در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم با اشاره به اهمیت خون بندناف و جایگاه خطیر آن در عمل‌های پیوند اظهار داشت: تاکنون 31 دفتر مسئول جمع‌آوری خون بند ناف فعال هستند که امور خود را از سال 80 آغاز کردند، در سال 80 سعید کاظمی آشتیانی با تحقیق و مطالعه این امر را در کشور راه اندازی کرده‌، سلول‌های بنیادی به عنوان یکی از عرصه‌های مهم در بخش درمان شناخته شده است.

ضرابی خاطرنشان کرد: ایران جزو 10 کشور برتر در زمینه دانش سلول‌های بنیادی است، سلول بنیادی قدرت تکثیر و خودنوزایی دارد، همچنین می‌تواند از سایر سلول‌ها تمایز یابد، بنابراین هر سلولی، بنیادی نیست، تمام اجزا و بافت‌های بدن سلول‌های بنیادی دارند که از جمله آنها می‌توان به مغز استخوان اشاره کرد، اما به دلیل نابود شدن سلول‌ها و تولد سلول‌های جدید بالغ بر 50 سال از آنها برای پیوند مغز استخوان استفاده می‌شود.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه رویان تصریح کرد: چندین نوع سلول بنیادی در بدن وجود داشته که یکی از آنها جنین در حال تکمیل و یک نوع دیگر از آنها نیز سلول‌های بنیادی افراد بالغ است، این سلول‌ها در تمامی بافت‌های بدن موجود بوده که یکی از آنها در خون بند ناف وجود دارد، سلول مغز استخوان به عنوان یکی از منابع سلول‌های بنیادی معرفی شده است.

وی بیان کرد: برای پیوند این سلول باید فرد گیرنده در اتاق عمل با بیهوشی این سلول‌ها را به دست آورد، خون بنیادی را می‌توان از سلول محیطی گرفت و بند ناف و جفت نیز مجرای ارتباطی میان جنین و مادر هستند، افراد متخصص پس از بررسی و مطالعه به این نتیجه دست یافتند که خون موجود در آن در صورت جمع‌آوری می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

ضرابی ادامه داد: حدود 80 تا 200 میلی لیتر خون در بند ناف وجود دارد و آن را می‌توان در بهترین زمان زایمان در بازه زمانی سه تا پنج دقیقه بیرون کشید.

وی افزود: بانک‌های جمع‌آوری خون بند ناف به عنوان منبع سلول‌های بنیادی مورد توجه متخصصان قرار گرفته و به دو نوع خصوصی و عمومی تقسیم می‌شوند، در بانک خون خانواده نمونه خون بند ناف نوزاد خود را در اختیار بانک‌های جمع‌آوری می‌گذارند، در بانک خون خصوصی خانواده‌ها می‌توانند با پرداخت مبلغ مشخص و انعقاد قراردادی در این زمینه نمونه را برای خود نگه دارند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه رویان گفت: این خانواده‌ها در صورت بروز بیماری فرزند یا یکی از اعضا می‌توانند به راحتی از آن استفاده کنند، تاکنون 110 هزار نمونه خون بند ناف در مجموعه بانک‌ها ذخیره شده و کشور ما ظرفیت بزرگترین بانک‌خون‌ها را در خاورمیانه دارد، خون‌گیری باید در بیمارستان انجام شود و مراحل آن بسیار سخت است؛ چرا که باید با دقت کامل از آلوده شدن آن جلوگیری کرد و همچنین حجم مناسب و اندازه‌ای از آن تخلیه شود.

وی اظهار داشت: امر جداسازی در تهران انجام می‌شود، پس از جداسازی سلول‌ها از حجم 200 میلی لیتر در عملیات فیلتر کردن به 20 میلی لیتر می‌رسد، آنها پس از رد کردن این عملیات در دمای 196- نگهداری می‌شوند، 800 هزار نمونه از خون‌های بند ناف در بانک‌های عمومی وجود دارد، 4 میلیون نمونه نیز در بانک‌های خصوصی نگهداری می‌شود.

ضرابی خاطرنشان کرد: تاکنون 40 هزار پیوند در دنیا انجام شده و در کشور ما بانک عمومی در بیمارستان شریعتی و سازمان انتقال خون و همچنین بانک «هایبرید» در شرکت بنیان مراکز آن هستند، ظرفیت بانک‌های خون بند ناف بالغ بر 110 هزار نمونه بوده و در حال حاضر مراحل ذخیره‌سازی انجام شده است.

وی تصریح کرد: در سال 1384 بانک جمع‌آوری سلول‌های بنیادی خون بند ناف راه اندازی شده است، تمامی سلول‌های ذخیره سازی شده باید برای پیوند از دهنده به گیرنده مورد تأیید بانک HLA قرار گیرد، ایران علاوه بر دارا بودن بانک‌های اطلاعاتی خون بند ناف، دو دفتر نیز در عراق و عمان دارد.

مدیرعامل بانک سلول‌های بنیادی خون بند ناف  گفت: نمونه‌های خون بند ناف از امارت و عراق در ایران ذخیره می‌شود، همچنین در این بانک‌ها امکان ارائه خدمات نیز وجود دارد، هنگام زایمان می‌توان علاوه بر خون بند ناف از بند ناف و پرده‌های جنینی نوزاد استفاده کرد، به عنوان مثال از پرده آمیوتیک می‌توان برای پوشش زخم‌هایی مانند سوختگی و نظایر آن استفاده کرد.

ضرابی بیان کرد: 86 درصد از خون‌های بند ناف ذخیره شده توسط سزارین و 14 درصد از آن توسط زایمان طبیعی صورت پذیرفته است، بالغ بر 1000 دکتر و 400 بیمارستان در کل کشور نمونه‌های خون بند ناف را جمع‌آوری کرده و به مرکز یا به عبارتی به تهران می‌فرستند، در زایمان طبیعی حجم خون گرفته شده بیشتر است.

وی افزود: تاکنون 30 پیوند انجام شده که بیشترین آن در زمینه اختلالات خونی مثل تالاسمی، انواع سرطان خون، بیماری نقص سیستم ایمنی، کم‌خونی‌های مادرزادی و نظایر این بیماری‌ها بوده که از نمونه خود شخص استفاده شده است، به تمام خانواده‌ها نگهداری آن توصیه می‌شود اما بیشترین توصیه به افراد حساس می‌شود.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه رویان اظهار داشت: بیشتر پیوندها خواهر و برادری بوده و تعداد مراحل پیوند برای بیماری خونی بسته به تعداد کیسه‌های فریز شده و تعداد سلول‌های آن از یک تا سه نوبت است، برای بیماری‌های غیر خونی می‌توان چندین بار استفاده کرد، بیماران  برای پیوند بهتر است ابتدا به دنبال خون بند ناف از اقوام و آشنایان باشند و در صورت فقدان آن به سایر افراد مراجعه کنند.

وی ادامه داد: هنوز تحقیقات متخصصان در زمینه علاج بیماری‌ها با سلول‌های بنیادی خون بند ناف ادامه داشته و آنها بر امکان درمان بالغ بر هفتاد سلول بنیادی تأکید دارند، تحقیقات آنچنان گسترده شده که درمان به سمت بیماران غیر خونی مانند اوتیسم، فلج مغزی، دیابت نوع یک، سکته قلبی و مغزی، ارتروز و نظایر این بیماری‌ها می‌رود.

ضرابی خاطرنشان کرد: روند تحقیقات نشان‌دهنده نتیجه‌‌گیری در درمان بیماری‌های مذکور تا دو سال آینده است، نتایج پیوندها با یکدیگر مغایرت دارد، به عنوان مثال تاکنون در برخی تکلم بهبود یافته است، برخی از بیماران که حتی توانایی نشستن را نداشتند توسط پیوند توانستند «واکر» به دست راه بروند، باید دو تا سه نوبت برای بیماران تزریق صورت پذیرد.

ضرابی  اظهار داشت: 13 هزار نمونه خون بند ناف در استان وجود دارد و ظرفیت مناسبی برای این کار ایجاد شده است، بیمارستان بنت‌الهدی به عنوان مرکز فعال در بحث جمع‌آوری سلول‌های بنیادی خون بند ناف فعالیت می‌کند، با توجه به مراجعه بسیاری از شهروندان، امید است طرح‌های زایمان در بیمارستان‌ها توسعه یافته و پیوندهای بیماران اوتیسم و فلج مغزی ممکن شود.

ضرابی ادامه داد: افراد برای نگهداری خون در بانک‌های خون عمومی رضایت می‌دهند و در بانک‌های جمع‌آوری سلول‌های بنیادی خون‌ بند ناف با ارائه مبلغ مشخصی می‌توانند خون بند ناف جنین را برای خود ذخیره کنند، 13 هزار سلول بنیادی ذخیره شده در بخش خصوصی و حدود 500 نمونه نیز در بخش عمومی ذخیره شده است.

وی خاطرنشان کرد: خانواده‌های برای ذخیره خون بند ناف باید در ابتدا 3 میلیون و 200 هزار تومان و سالیانه 140 هزار تومان پرداخت کنند، علت عدم توسعه بانک‌های عمومی، عدم توانایی دولت برای در اختیار دادن بودجه به بانک‌های عمومی است، در سال 78 بودجه مشخصی اختصاص یافته و پس از مدتی مجدداً بخشی از هزینه‌ها پرداخت شده اما پس از آن تاکنون بودجه‌ای در این زمینه اختصاص نیافته است.

وی تصریح کرد: می‌توان سلول‌های بنیادی خون بند ناف را تا 22 سال نگهداری کرد، علت در نظر گرفتن 22 سال برای استفاده، این است که از ابتدای راه اندازی بانک‌های جمع‌آوری سلول‌های خون بند ناف تاکنون 22 سال می‌گذرد و نمی‌توان مورد استفاده بودن آنها را در سال‌های بعدی نیز پیش‌بینی کرد.

ضرابی ادامه داد: حدود 20 پیوند تاکنون در خراسان رضوی انجام شده است، در گذشته بحث مرگ و میر مادران و جنین در حین زایمان بسیار زیاد بود اما در حال حاضر متخصصان به دنبال حفظ سلامت در این دو شخص هستند، به تازگی پزشکان تلاش خود را برای درمان بیماری‌های لاعلاج توسط این سلول‌ها به کار گرفته‌اند.

انتهای پیام/ ز