راه‌اندازی کرسی‌های نظریه‌پردازی حوزه، ابتکار رهبر انقلاب بود
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران گفت: برپایی کرسی‌های نظریه‌پردازی، آزاداندیشی و ترویجی در حوزه‌های علمیه، از دقت نظر و ابتکار رهبر معظم انقلاب است.
به گزارش باشگاه خبرنگاران پویا، حجت‌الاسلام والمسلمین علی راد عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در نشست علمی کرسی ترویجی «فقه عفاف، حلقه مفقوده در تبویب فقه» که به همت نمایندگی قم بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و با حضور عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه، استاد برجسته فقه حوزه علمیه قم و نجف اشرف برگزار شد، گفت: مسأله عفاف جنسی یکی از معقولات بین اخلاق و فقه است که نه می‌توان گفت صد درصد اخلاقی و نه فقهی صرف است و مانند مرزی میان فقه و اخلاق عمل می‌کند.
بعد از 1400 سال هنوز جایگاه عفاف را در علم فقه و اخلاق نیافته‌ایم
وی افزود: بعد از 40 سال، نه بعد از 1400 سال که از ظهور اسلام عزیز می‌گذرد، هنوز میان این مسأله که عفاف موضوعی فقهی یا اخلاقی است، اختلاف داریم. این تنزل دادن مفهوم عفاف به سطح اخلاقی به این معنا نیست که رفتارهای فقهی کم‌اهمیت است. به نظر من، عکس این موضوع وجود دارد؛ یعنی اگر مسأله‌ای اخلاقی است، همان‌طور که فقه هم اگر بخواهد در جامعه نهادینه شود، به یک رشد اخلاقی نیاز است. فقه می‌گوید ربا نخورید یا معامله ربوی انجام ندهید، اما انجام می‌دهیم. چرا؟ چون آن بستر و زمینه اخلاقی لازم یا تبیین و معرفتی لازم وجود ندارد؛ از این جهت، حتی اگر بپذیریم که عفاف جنسی یک مفهوم اخلاقی است، به معنای کم‌اهمیت بودن آن نیست.
به گزارش تسنیم به نقل از بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در قم، حجت‌الاسلام راد گفت: اخلاق و علمای اخلاق و کتب اخلاقی ما خیلی ناظر بر چالش‌های اجتماعی، فرهنگی جامعه شکل نگرفته است؛ البته آن علت خودش را دارد. درگذشته جامعه روحانیت به ویژه عالمان شیعی، چون موقعیت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی خاصی نداشتند، خیلی درگیر این مسأله نبودند؛ لذا شاید با اخلاق فردمحور و فضیلت‌گرای محض که خیلی به مسأله آسیب‌ها و چالش‌های اخلاقی جامعه در سطح کلان توجه ندارد، نتوان مسئله عفاف را حل کرد.
ستیز با عفاف امروز در کشور شکل گرفته است
مدیر گروه تفسیر دانشگاه قرآن و حدیث اضافه کرد: موضوع اخلاق نیازمند یک ورود جدی است. مسأله اصلی آن است که ما در جامعه شیعی و اسلامی خودمان یا در سطح کلان و جهانی با جریانی تحت عنوان «ستیز با عفاف» روبه‌رو هستیم؛ یعنی به صورت جدی با آموزه عفاف به ستیز و جنگ برخاسته و عفت‌زدایی را در دستور کار جدّی خود قرار داده است.
نویسنده کتاب «مبانی کلامی امامیه در تفسیر» تصریح کرد: سؤال اصلی ما از حوزه علمیه قم این است که آیا با توجه به شرایط موجود، برای مواجهه با این جریانِ ستیز، وظیفه فقیه است یا علم اخلاق؟ هر کدام باید ورود پیدا کند؛ البته می‌پذیریم که بایستی میان ساحت‌ها و وظایف علوم تفکیک کرده و اینکه نباید وظایف را در یکدیگر خلط کنیم.
وی با اشاره به دیدگاه مقام معظم رهبری درباره عفاف گفت: این کرسی‌ها واقعاً مدیون دقت نظر و نگاه بلند مقام معظم رهبری است. ایشان فضایی را در کشور ایجاد کردند و حوزه را به کرسی‌های نظریه‌پردازی، ترویجی و هم‌اندیشی دعوت کردند که این نشست علمی نیز از همین مصادیق است.
عفاف یکی از عوامل اقتدار ملّی نظام اسلامی است
حجت‌الاسلام‌والمسلمین راد گفت: رهبر معظم انقلاب از عفاف به عنوان یکی از عوامل مهم اقتدار ملّی یاد می‌کنند. ایشان در جایگاه یک فقیه برجسته که در رأس نظام اسلامی و شیعی قرار دارند، به عفاف همانند من و امثال من نگاه نمی‌کنند و نقل به معنا، از عفاف به عنوان یکی از عوامل مهم اقتدار ملی نظام اسلامی یاد می‌کنند. رهبر معظم انقلاب معتقدند که غرب از جهت فکری و فرهنگی به دنبال تزلزل در این عامل اقتدار ملّی است. عفاف جنسی به نظرمی‌آید یک از مقولات بین اخلاق و فقه است؛ یعنی نمی‌توان گفت صد درصد اخلاقی است، نه صد درصد فقهی؛ یعنی یک مرز است. لذا شاید حجت‌الاسلام‌والمسلمین بُستان، اگر به دو روش فقهی و اخلاقی توأمان بپردازد، می‌تواند به حل مسئله کمک کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران گفت: در فقه امروز عفاف باب ندارد یا عنوان کتاب العفافی نداریم، اینها دلایل کافی اغنایی برای بیرون راندن بحث عفاف از مقوله فقه نیست. نقض آن، این است که مسأله آیات العفاف، یعنی آیاتی که مسأله آنها عفاف است، شما در احکام القرآن‌های کهن می‌بینید که ورود کردند. احکام القرآن به استخراج آموزه‌های فقهی و حُکمی قرآن می‌پردازد، چرا آنها ورود پیدا کردند؟ با این دلایل می‌توانیم مورد نقض بیان کنیم که در برخی آثار که فقها نوشته‌اند، به فقهی بودن آیات عفاف هم پرداخته‌اند؛ لذا دلیل تاریخی و تراثی نمی‌تواند پاسخگوی محکمی برای بیرون راندن عفاف از مسأله فقهی باشد، چون مورد نقض تاریخی هم در این زمینه دارد.
وی خاطرنشان کرد: بنده تمامی احکام‌های قرآن و تفاسیر فقهی را از مذاهب خمسه کار کرده‌ام، جالب اینجاست که از فقه امامیه نبوده و این مسأله در فقه شافعی و مالکی بحث می‌شود. این به ذهن آن فقیه بر می‌گردد که در این خصوص بحث کنم یا خیر! سبک آنها متفاوت‌تر از علمای ما بوده، اینکه چرا فقه معاصر ما و فقه میانی ما این‌گونه شده، محل اشکال ما همین جاست. باید به این بیاندیشم که ورود شارع به مسأله عفاف در منظومه و هندسه آیات و روایات آیا آمرانه و به عنوان بحث شریعت بود که فرمودید. این جنس بحث را باید مشخص کرد؛ البته همان‌طور که از نظرات آیات عظام هم برمی‌آید، بحث عفاف جزو اصول بنیادین شریعت اسلامی، زیرساخت‌ها، بنیادها و همان مقاصد اولیاست و ناگزیر باید فقیه در همه ابوابی که مرتبط به عفاف جنسی است، نگاهی هم به مسئله عفاف داشته باشد. عفاف در فقه حضور دارد، اما چگونگی حضور و سهم آن باید بازخوانی شود.
این استاد حوزه و دانشگاه تأکید کرد: عصر معاصر، عصرمطالعات بین رشته‌ای است. امروز مسائل همانند قدیم از وساطت برخوردار نیست؛ الآن مسائل واقعاً ذوابعاد و چندوجهی هستند، به‌ویژه مسائلی که جنبه اجتماعی و فرهنگی دارد. مسئله عفاف جنسی در حوزه اجتماعی هم این‌گونه است. حال این نزاع را بگوییم یا فقهی یا اخلاقی است، باز تأثیری در گشودن این مسأله نخواهد داشت. شاید ما به سمت این برویم که با تلفیق فقه واخلاق، چالش‌های پیش روی عفاف جنسی را حل کنیم.
انتهای پیام /