عراق؛ کانون سفرهای دیپلماتیک، فرصت یا تهدید برای تهران

هفته گذشته با اعلام خبر محمد جواد ظریف وزیر خارجه کشورمان به عراق در روز یکشنبه آغاز شد. طبق برنامه از پیش اعلام شده، ظریف سفری 5 روزه به عراق داشت که از بغداد شروع می‌شد و به اربیل، سلیمانیه، کربلا و نجف ختم می‌شد؛ سفری که به گفته آقای وزیر طولانی ترین سفر دیپلماتیک وی به یک کشور بود و البته نتایج زیادی را نیز به همراه خواهد داشت.

در این سفر، وزیر خارجه را یک هیئت بزرگ اقتصادی همراهی می‌کرد و ظریف در همه دیدارهای خود با مقامات سیاسی و اقتصادی و همچنین احزاب و گروهها این نکته را شنید که دولت و ملت عراق زیر بار تحریمهای یکجانبه آمریکا نخواهد رفت.

چند روز پیش از سفر ظریف، مایک پامپئو وزیر خارجه آمریکا در سفری برنامه ریزی نشده به عراق رفته بود تا به زعم خود مانع نتیجه گیری سفر وزیر خارجه کشورمان شود.

اما این موارد تنها سفرهای دیپلماتیک مقامات خارجی به عراق نبود و بغداد واربیل در این هفته شاهد تعداد بالایی سفر مقامات بلند پایه خارجی بودند.

پیش از سفر ظریف، اعلام شد که شنبه شب «احمد جربا» رئیس جریان «الغد» از گروه های معارض سوری در سفر به عراق از آمادگی خود برای اعزام هیاتی به دمشق برای دیدار با مقام های دولت سوریه خبر داده است.

جربا به بغداد سفر کرده و با شماری از مقام های عراقی برای میانجیگری با دمشق گفت‌وگو کرده است.

بر اساس این گزارش، جربا خواستار حضور نیروهای عشایر زیر پرچم دولت سوریه در مناطق عربی شده که قرار است نیروهای آمریکایی از این مناطق خارج شوند.

اینکه رئیس هیئت معارضان سوری بعد از سالها حضور و برگزاری نشست در آنکارا، دوحه، امان و ریاض، حالا به بغداد آمده تا با وساطت عراق بتواند در عرصه سیاسی سوریه حضور پیدا کند نکته ای مهم و قابل توجه است که نشان می‌دهد عراق به تدریج جایگاهی مهم در سطح منطقه می یابد.

این نکته‌ای است که ایاد علاوی رهبر الوطنیه و عضو ائتلاف اصلاح و سازندگی در دیدار ظریف با رهبر و اعضای این ائتلاف بر آن تاکید کرده و گفت: باید ابتکار جدی برای برقراری دوستی و صلح به جای تنش در منطقه داشته باشیم و عراق نیز می تواند عمق عربی و اسلامی منطقه باشد و در این روند موثر باشد. جایگاه عراق در منطقه به گونه ای است که آرامش یا ناآرامی در منطقه، به عراق نیز کشیده می شود و عکس این امر هم صادق است.

یکشنبه شب اعلام شد که نخست وزیر عراق با معاون عملیاتی دبیرکل ناتو دیدار و درباره گسترش مأموریت این ائتلاف در عراق گفت‌وگو کرده است.

دولت عراق در بیانیه‌ای اعلام کرد که عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر این کشور با جان مانزا، معاون عملیاتی دبیرکل ناتو و هیئت همراه وی دیدار کرد.

طبق این بیانیه، در این دیدار قرار بر آن شد که ناتو ماموریت آموزش نیروهای عراقی را گسترش و به آنها مشاوره دهد.این موضوع به درخواست آمریکا صورت گرفته است.

این دیدار احتمالاً به این معنا خواهد بود که آمریکا در حال کمرنگ کردن نقش نظامی خود در عراق است.

روز دوشنبه نیز عراق دو چهره بین المللی بلند پایه را میزبانی می کرد. یکی ملک عبدالله دوم پادشاه اردن که بعد از 10 سال به عراق سفر می‌کرد تا ضمن پیگیری توافقات صورت گرفته در سفر نخست وزیر این کشور طی ماه جاری به عراق، بر گسترش روابط اقتصادی، سیاسی و امنیتی تاکید داشته باشد و آنها را دنبال کند.

به گفته روزنامه رای الیوم، امان برای نزدیکی به عراق یک گام به جلو برداشته و از مواضع خود درباره "هلال شیعی" نیز عقب نشینی کرد.

همچنین ژان ایو لودریان وزیر خارجه فرانسه نیز در این روز برای گفت و گو با مسئولان عراقی درباره مسایل دو جانبه وارد بغداد شد.

بر اساس اعلام وزارت خارجه عراق، لودریان با مسئولان عراقی به منظور تقویت روابط اقتصادی و امنیتی میان پاریس و بغداد گفت و گو کرده است.

سفر وزیر خارجه فرانسه به نجف و دیدار با یکی از مراجع این کشور یعنی سید محمد سعید حکیم و حضور در بارگاه امام علی ع نیز نشانگر توجه مقامات غربی به حوزه نجف و مرجعیت این کشور علاوه بر مناسبات سیاسی رسمی و عرف دیپلماتیک است.

وزیر امور خارجه فرانسه گفت: قدردان فتوای مرجعیت دینی عراق که در سال 2014 برای مقابله با داعش صادر شد هستیم.

این یکی از نکات مهم در نگاه غرب به مرجعیت عراق و به نوعی به رسمیت شناختن حوزه نجف و اذعان به نفوذ بالای آن در سطح عراق است.

وزیر خارجه فرانسه در این سفر اعلام کرد که ضمن حذف بدهی های عراق به فرانسه، این کشور یک میلیارد یورو وام بانکی به عراق برای بازسازی نقاط آسیب دیده این کشور اعطا خواهد کرد.

همچنین در این هفته اعلام شد که حسن روحانی رئیس جمهور ایران اسفند ماه به عراق خواهد رفت و نیز رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه اواسط فرودین ماه 98 به بغداد سفر خواهد کرد.

اتفاقات بالا بُرشی از یک هفته دیپلماتیک به عراق بود که نشان می‌دهد این کشور وارد مدار مذاکرات سیاسی و معادلات منطقه ای برای کمک به بحرانهاست. این آمادگی بعد از غلبه این کشور بر گروه تروریستی داعش حاصل شده و می‌رود تا عراق پسا داعش را تبدیل به بازیگری مهم در منطقه کند.

سفرهای دوره‌ای برهم صالح رئیس جمهور عراق به کشورهای مختلف و طرح نظام منطقه‌ای وی برای ایجاد و تثبیت امنیت در منطقه نشانگر عزم جدی بغداد برای بازیگری فعال منطقه ای است.

سفرهای انجام شده و در حال انجام نیز نشانگر به رسمیت شناختن این خیز منطقه ای عراق است که می‌تواند برای ما نیز فرصت‌های بیشماری را به همراه داشته باشد.

اگرچه در برخی محافل گفته می‌شود که این سفرها هدفی پنهانی را نیز دنبال می‌کند که آن دور کردن عراق از ایران است اما باید گفت که برای عراق و ایران، فرصت‌های این رویکرد منطقه ای و بین المللی بیشتر از تهدیدات آن خواهد بود.

گزارش از علی حیدری کارشناس مسائل غرب آسیا

انتهای پیام/