گزارش تسنیم|معادلات جدید دمشق و روابط آنکارا – مسکو

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم سال 2018 میلادی در تاریخچه روابط روسیه و ترکیه سال مهمی بود. بسیاری از تحلیل‌گران سیاسی ترکیه بر این باورند که اوج‌گیری روابط مسکو و آنکارا در سال 2018 با توجه به اتفاقاتی که پیش از آن و به ویژه سقوط هواپیمای سوخو و نیز کشته شدن سفیر روسیه در ترکیه٬ کسی فکر نمی‌کرد که این دو کشور بتوانند به سرعت از آن نقطه گذشته و به اوج همکاری و ارتباط برسند.

نقاط اوج روابط آنکارا - مسکو

 از منظر اهمیت سیاسی و اقتصادی مهم‌ترین دستاوردهای سال 2018 میلادی در روابط آنکارا و مسکو را می‌توان چنین دسته بندی کرد:

1. یکی از نقاط اوج روابط سیاسی و اقتصادی ترکیه و روسیه در سال 2018 میلادی پروژه خط انتقال گاز به نام ترک استریم از مسکو به ترکیه و از ترکیه به اروپا بود. این قرارداد بزرگ نه تنها نیاز داخلی گاز طبیعی ترکیه را تا حد زیادی برطرف می‌کند بلکه می‌تواند در آینده‌ای نزدیک ترکیه را به بستر انتقال انرژی روسیه به اروپا تبدیل کند که یکی از آرزوهای دیرینه اردوغان بوده است.

2. یکی دیگر از مهمترین نقاط تعامل و همکاری بین روسیه و ترکیه در سال 2018 میلادی تداوم همکاری‌های سیاسی و دیپلماتیک در بحران سوریه بود.

ترکیه و روسیه در کنار ایران در مذاکرات آستانه کارهای مهمی انجام دادند و توانستند بحران سوریه و جنگ و درگیری را مدیریت کرده و با اعمال آتش‌بس و فراهم کردن آرامش به روند حل بحران کمک کنند. البته در این میان همکاری ترکیه و روسیه در ماجرای ادلب برجسته‌تر از دیگر نقاط این مذاکرات بود و در موضوع تدوین قانون اساسی جدید سوریه٬ بین نگرش‌های دو کشور٬ تفاوت وجود دارد.

3.دیگر از مهمترین دستاوردهای روابط مسکو آنکارا در سال 2018 میلادی٬ نهایی شدن قرارداد نظامی خرید سامانه موشکی اس 400 بود که با وجود تمام اعمال فشارهای آمریکا٬ روسیه و ترکیه پای قرارداد ایستادند و نشان دادند که در معادلات دفاعی٬ از دستورات و تهدیدات آمریکا تبعیت نمی‌کنند.

اگرچه آمریکا ترکیه را تطمیع کرده که در صورت منصرف شدن از خرید اس 400 ٬ پاتریوت و هواپیماهای اف35 را در اختیار این کشور می‌گذارد٬ اما شواهد نشان می‌دهد که آنکارا در خرید موشک‌های اس 400 جدی است و نمی‌خواهد پوتین را عصبانی کند.

4. در سال 2018 میلادی 6 میلیون نفر از شهروندان روسیه به عنوان توریست به ترکیه سفر کردند و این میزان از توجه گردشگران روسی٬ صنعت توریسم ترکیه را شکوفاتر کرده و درآمد خوبی نصیب دولت و بخش خصوصی ترکیه کرد.

5. در سال 2018 میلادی صادرات محصولات مهم کشاورزی٬ میوه و سبزیجات و برخی حوزه‌های دیگر به روسیه افزایش یافت و اقتصاد ترکیه که به خاطر تحریم‌های آمریکا و نوسانات ارزی  در بحران قرار گرفته بود٬ جانی دوباره گرفت و علاوه بر آن بسیاری از پیمانکاران و فعالان صنعتی ترکیه‌ای٬ توانستند در روسیه در مقام کارآفرین٬ مهندس و کارگر مشغول به کار شوند.

6.در سال 2018 میلادی روسیه و ترکیه در حوزه انرژی هسته‌ای هم گام‌های مهمی برداشته‌اند و ظاهراً کار تکمیل نیروگاه هسته‌ای آک کویو در ملاتیای ترکیه به دست مهندسین روسیه در حال اتمام است و علاوه بر آن٬ بسیاری از دانشجویان این حوزه در روسیه تحصیل کرده‌اند.

آیا برای ترکیه٬ روسیه مهم‌تر از آمریکا است؟

سال 2018 میلادی یکی از تلخ‌ترین و دشوارترین سال‌ها در تاریخ روابط آنکارا و واشنگتن بود. دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا به شکل بی محابا و متهورانه بارها ترکیه را تهدید کرد. اعمال مالیات و تعرفه‌های گمرکی سنگین بر فولاد و دیگر محصولات وارداتی از ترکیه به خاطر زندانی شدن برانسون٬ اعمال فشارهای ارزی وحشتناک بر ترکیه و در معرض سقوط قرار دادن اقتصاد و دولت این کشور و همچنین به کارگیری ادبیات توهین٬ تحقیر و تهدید در برابر ترکیه از مهمترین نقاط کارنامه دولت ترامپ در برابر ترکیه بود.

به عبارت دیگر درست در سالی که روابط ترکیه با روسیه به اوج رسید٬ در همان سال روابط ترکیه با آمریکا صدمه دید که البته این به خاطر رفتارهای ناشیانه٬ غافلگیر کننده و غیر قابل‌پیش بینی دونالد ترامپ بود.

ترامپ همین چند روز پیش آشکارا ترکیه را تهدید کرد که اگر عملیاتی در شرق فرات انجام داده و کردها را مورد حمله قرار دهد٬ اقتصاد این کشور را نابود خواهد کرد! اما تاکنون حتی یک جمله از طرف ولادیمیر پوتین و دیگر مقامات روسی علیه ترکیه بیان نشده و رویکرد دیپلماتیک روسیه در برابر ترکیه توأم با آرامش ادب و متانت بوده است.

به همین خاطر٬ این سوال به ذهن خیلی‌ها خطور می‌کند که آیا برای ترکیه٬ روسیه مهم‌تر از آمریکا است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت اساساً نزدیک شدن ترکیه به روسیه به این خاطر نیست که آنکارا واقعاً تمایلی به تقویت روابط خود با واشنگتن ندارد بلکه ماجرا این است که در معادلات دیپلماتیک دونالد ترامپ و تیم سیاست خارجی او٬ عربستان سعودی با سودهای چند صد میلیارد دلاری و همچنین کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس برای واشنگتن اهمیت بیشتری دارند تا ترکیه‌ای که در بسیاری از مسائل٬ به دنبال اهداف و برنامه‌های خاص خودش است و حاضر به آن نیست که به شکل کامل از آمریکا تبعیت کند.

اگر نه در شرایط عادی٬ ترکیه به عنوان یک کشور عضو ناتو و همپیمان آمریکا به شدت خواهان و مشتاق آن است که روابط خود را در همه حوزه‌ها با آمریکا توسعه دهد. اما در شرایطی که چنین چیزی میسر نشده و از دیگر سو روسیه با نهایت تعامل به ترکیه نزدیک شده است٬ عاقلانه‌ترین و واقع‌بینانه‌ترین شرایط برای ترکیه آن است که روز به روز در حوزه‌های مختلف روابط خود با روسیه را بیشتر و بیشتر تقویت کند.

در عمل هم٬ این اتفاق روی داده است و شاهد آن هستیم که ترکیه به دنبال آن است تا از تمام ظرفیت‌های رابطه با روسیه استفاده کنند و از آن سود ببرد.

روسیه و شرایط جدید سوریه

اعلام تصمیم خروج نظامیان آمریکا از سوریه٬ یک بار دیگر این واقعیت را نشان داد که در مسائل منطقه‌ای و موازنات مرتبط با امروز و آینده خاورمیانه٬ آمریکا نمی‌تواند جایگاهی برای خود دست و پا کند.

به ویژه در ماجرای بحران سوریه٬ همچنان که از آغاز دچار بلاتکلیفی و مشکل در تصمیم گیری بوده است ٬هنوز هم همین مشکل را دارد و شاید بهترین راه برای آمریکا ترک میدان باشد. اما ماجرای روسیه٬ به طور کامل٬  فرق می‌کند.

روسیه به خاطر استراتژی مدیترانه و همچنین به خاطر توجه ویژه‌ای که به روابطی که از قدیم الایام با سوریه داشته٬ به این کشور اهمیت ویژه می‌دهد و نمی‌توان موقعیت آمریکا و روسیه در میدان سوریه را یکی دانست یا آن دو را با هم مقایسه کرد.

در شرایط فعلی و با ترک میدان از سوی آمریکا٬ سوریه به میدانی برای برجسته‌تر شدن قدرت منطقه‌ای روسیه تبدیل می‌شود. اگر تا دیروز روسیه فقط در غرب فرات و برخی از مناطق مرکزی سوریه توان اعمال قدرت داشت٬ حالا زمینه آن فراهم شده که در شرق رود فرات نیز به شکل مستقیم و غیر مستقیم میدان برای اعمال نظر روسیه بازتر و مهیاتر شود. روسیه در شرایط فعلی به دنبال آن است که حاکمیت دولت سوریه را تقویت کند و کاری کند که بیشتر مناطق این کشور تحت حاکمیت دولت مرکزی دمشق قرار بگیرد.

در چنین شرایطی است که ترکیه نیز به راحتی توسط مسکو قابل کنترل و قابل مهار کردن است. کما این که در سفر خلوصی آکار وزیر دفاع٬ مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه و هاکان فیدان رئیس سرویس اطلاعاتی میت به مسکو به منظور تامین رضایت خاطر روسیه برای حمله ترکیه به شرق فرات٬ مقامات روسی چنین مجوزی به ترکیه ندادند و هشتاد هزار نفر از نظامیان ترکیه همچنان در مرز سوریه منتظر ایستاده‌اند.

انتهای پیام/