مشاور نوبخت: در شرایطی نیستیم که برای هر وزارت خانه بودجه کلان اختصاص دهیم

به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران پویا، پس از به تعویق افتادن های فراوان سرانجام اوایل دی ماه لایحه بودجه سال آینده از سوی دولت ارائه شد. از زمان تحویل لایحه بودجه تا کنون نزدیک به یک ماه گذشته است اما علی‌رغم ادعای دولت مبنی بر شفاف‌کردن لایحه بودجه، بررسی گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی حاکی از عدم شفافیت بودجه 98 است و خلاف این ادعا را نشان می‌دهد. تحریم‌ها و مشکلات ناشی از تحریم دلایل مطرح شده دولت برای دیرکرد در ارائه لایحه بودجه کل کشور بود؛ علاوه بر آن سهم واریز به صندوق توسعه ملی باید 34% باشد اما دولت این سهم را در لایحه تا 10% کاهش داده بود به دلیل آنکه موضوع صندوق توسعه ملی مربوط به سیاست‌های کلی نظام است؛  طبیعتاً برای تصمیم‌گیری درباره آن حتماً باید نظر رهبری اخذ شود و در نهایت به دستور ایشان مقرر شد این سهم تاحدودی بیشتر شده و به 20% رسد این موضوعات دلایل دیرکرد و به تعویق افتادن تحویل لایحه به مجلس بود؛ به هر حال بودجه 98 دارای نقاط مبهمی است که همچنان این نقاط مبهم پابرجاست و خبر از شفافیت آن نیست. لایحه بودجه 98 منجر به اعتراض برخی از نماینده و کارشناسان شده است. با وجود نواقص در لایحه بودجه 98 شاهد استعفا وزیر بهداشت و اختلاف نظر مسئولین نسبت به لایحه بودجه 98 هستیم.  در خصوص بررسی لایحه بودجه سال آینده با موید حسینی صدر مشاور سازمان برنامه و بودجه و کارشناس  امور اقتصادی گفت و گویی انجام شده، که در ادامه قابل مشاهده است. در این گفت و گو به  ضرورت کاهش هزینه ها و مطالبه گری نمایندگان مجلس اشاره شده است و سعی در شفافیت برخی از نقاط مبهم لایحه بودجه سال آینده داشته ایم.

تسنیم: آیا بودجه باید تمام هزینه های دولت را پوشش دهد؟ یا بودجه دولت باید صرفا جهت شروع کار و فعالیت باشد و بقیه هزینه ها از درآمدهای هر سازمان و ارگان پرداخت شود؟

حسینی صدر: در شرایط فعلی جامعه مردم تنها خواستار افزایش رونق در تولید و سرمایه گذاری های هدفمند هستند تا بتوانیم به وسیله آن تورم را کنترل کنیم و عدالت در سطح جامعه برقرار شود بطور کلی مردم به دنبال اجرای مر و متن قانون اساسی هستند.باید همه خودمان را بر اساس قانون اساسی تنظیم نماییم. نقطه شروع می بایست قانون اساسی باشد.بودجه نه به شوری است که بعضی ها الان می گویند و نه بودجه بی عیب و نقصی است برخی از عیب های بوجه را خود دولت می داند.رییس جمهور در یکی از سخنرانی های اخیر خود از دید من اینگونه گفت که می خواهد اصلاحات ساختاری بیشتری در بودجه داشته باشد اما از توان او خارج است.نوبت مجلس است تا با بررسی دقیق در جهت رفع نواقص و ایرادات بودجه گام بردارد. مجلس باید به جزئیات در خصوص درآمدها و هزینه ها و تخصیص ها و ... ورود کند. در بعضی از موارد هزینه های بی پایه و اساسی انجام می شود که می بایست جلوی این مخارج گرفته شود. مردم ما تشنه درست کاری هستند در همه ارکان مدیریتی کشور فکر می کنم غیر از حوزه دفاعی که به نظرم خوب عمل می کنند عموما در دیگر سیستم ها دچار آفت شده ایم و این آفت ها  ناشی از ایجاد شبکه ها و یا نحوه گزینشها هستند. بودجه دولتی می تواند بخشی از هزینه‌های سازمان ها را پرداخت کند مابقی هزینه ها باید از طرف خود سازمان ها تامین شود.

تسنیم: از نظر شما کدام هزینه ها و مخارج باید مدیریت شود و یا جلوی آنها گرفته شود؟

حسینی صدر: بطور مثال طرح سلامت 5 سال است که در حال اجرا می باشد البته طرح خوب و مناسبی هم بوده است اما نکات ضعف نیز داشته است؛ باید بررسی کرد در این مدت دریافتی پزشکان چه میزان به حق بوده است. در دنیا پزشکان و متخصص ها چقدر درآمد دارند و در ایران این درآمد چقدر است البته منظور پزشکان عمومی و کسانی که درآمد منطقی دارند، نیست منظور پزشکانی است که درآمد بالای 100 میلیون در ماه دارند. باید دید که طرح تحول سلامت چقدر توانسته این درآمد ها را حذف کند. با توجه به بودجه ای که در این چند سال به این بخش تخصیص داده شده است همچنان شاهد مافیای واردات دارو، اخذ مجوز های پزشکی، قیمت های سرسام آور و قراردادن امتیازهای ویژه جهت راه اندازی داروخانه هستیم با این شرایط حق داریم که نسبت به این بخش معترض باشیم و اشکلات موجود را بیان کنیم. موضوع دیگری که در این بخش مطرح است عدم وجود کارتخوان در مطب ها است که این امر غیر قانونی بوده؛ طبق قانون برنامه توسعه دریافتی تمامی پزشکان باید از طریق صندوق مکانیزه باشد.

تسنیم: براساس عملکرد سال اول برنامه ششم میزان اعتبارات و بودجه تخصیص یافته اعلام شده است نظر شما در خصوص شفاف سازی به اینصورت چیست؟

حسینی صدر: یکی از کارهای خوبی که انجام می شود و باید ادامه هم داشته باشد شفاف سازی پرداخت های بودجه است. به طور مثال در آلمان تابلوهایی الکترونیکی قرار داده‌اند که لحظه به لحظه از بودجه گزارش می دهد و ریز به ریز مبالغ را مشخص می کنند امسال سازمان برنامه برای اولین بار پیوست واگذاری و اعتبارات تخصیص یافته را نیز منتشر کرده است.سازمان برنامه و بودجه موظف است این شفاف سازی را انجام دهد این پول و بودجه برای مردم است بنابراین این حق آنهاست تا از جزئیات و هر ریال خرج شده آن خبر داشته باشند. البته بهتر است سازمان های مردم نهاد (NGO) شکل بگیرند تا چگونگی پرداخت ها را رصد کند.

تسنیم: منظور شما این است که نهاد غیر دولتی و البته متخصص باید این شفاف سازی را انجام دهند؟

حسینی صدر: اگر قصد شفاف سازی در خصوص پرداخت ها داریم این کار وظیفه اقتصاددان‌ها رسانه ها، سازمان های مردم نهاد (NGO) و دانشگاهیان است تا اعداد و ارقام بودجه را دقیق تر بررسی کنند. بررسی و شفاف سازی لایحه بودجه و اعتبارات تخصیص یافته شده نیازمند یک متخصص است. در کشور هر استان نهاد نظارتی دارد که بر مخارج هزینه ها و درآمدهای هر بخش در استان خود نظارت دارد، مدارک جمع آوری شده این نهاد های نظارتی به چه دردی خواهد خورد؟ باید این اسناد و مدارک را بررسی کرد و جزئیات آن شفاف شود. بطور مثال در جهاد کشاورزی، مردم باید بدانند که چند هزار میلیارد تومان به این بخش پرداخت شده است. آیا این میزان اعتبار تخصیص یافته شده درکشوری که با بی آبی مواجه است منجر به اصلاح الگوی کشت شده است؟ آیا راهکاری تعبیه شده که یکباره محصولات کشاورزی گران نشود؟ متاسفانه در حال حاضر این اعتبارات صرفا مختص طرح های عمرانی نیست. سازمان برنامه و بودجه باید عملکرد مثلا جهاد کشاورزی را بررسی کند و همینطور نمایندگان مجلس باید به جزئیات آن ورود کنند.

تسنیم: به نظر شما دلیل مشکلات بوجود آمده حال حاضر کشور چیست؟ آیا وقت آن نرسیده که از قالب های جدید در اداره و بودجه ریزی کشور استفاده کنیم؟

حسینی صدر: در برنامه ریزی بودجه ، صنعت، سرمایه گذاری، اداره جامعه و ... قالب هایی طراحی شده است در این چهل سال تمامی دولت ها به دنبال قالب‌های گذشته و از پیش تعیین شده حرکت کرده اند این درحالیست که باید هر دولت درصدد تغییر و اصلاح الگوهای غلط گذشته باشد باید به دنبال شفاف سازی و راه حل های بهتر باشد. بطور مثلا در وزارت نفت در قالبی که 60 تا 70 سال است اجرا کرده اند کارها پیش میرود و مسیر را ادامه می دهند. وزارت نفت نمی تواند ساختار را نوآرایی کند. کشور ما همیشه با یک تهدید سنگین یعنی ادامه تحریم ها مواجه بوده است. در شرایط کنونی که انگیزه کار در جامعه وجود دارد و توانایی و ظرفیت بهرمندی از نخبه های کشور و توان علمی کشور را داریم در طی 10 تا 15 سال گذشته باید به قدری پالایشگاه می ساختیم که الان نگرانی از بابت تحریم ها نداشته باشیم تا در شرایط فعلی و ادامه تحریم ها مشتقات نفتی، گازوئیل، بنزین، قیر فرآورده های پتروشیمی صادر میکردیم.

تسنیم: ارزیابی کلی شما از لایحه بودجه سال آینده چگونه است؟

حسینی صدر: لایحه بودجه سال آینده تغییرات فراوانی داشته و شفاف تر شده است. خزانه داری دولت از اول امسال پرداخت ها و اعتبارات تخصیص داده شده را مشخص کرده است؛ دولت سعی در کاهش هزینه ها دارد و از سال گذشته تلاش کرده تا نرخ تورم هزینه های بودجه بیشتر نشود. دولت در سال گذشته ادعا کرد که ملزومات اجرایی شدن لایحه بودجه فراهم شده و اجرایی شده است اما در انتهای سال 97 هستیم و هرگز به آن اهداف خوب مد نظر دست نیافته ایم. در لایحه بودجه 98 هم دولت اعلام کرده است بودجه ریزی کلیه دستگاه های اجرایی مبتنی بر عملکرد آنها خواهد بود.

تسنیم: صرفه جویی در هزینه های دولت چقدر می تواند موثر واقع شود؟

حسینی صدر: صرفه جویی در هزینه های دولت یکی از موضوعات مهم و حائز اهمیت است که خوشبختانه دولت در این راستا قدماتی برداشته است. دولت سال گذشته دستورالعمل های مختلفی صادر کرد تا سفر ها کم شود و در مصرف برق و آب صرفه جویی شود و سایر هزینه های تبلیغاتی و بی ثمر حذف بشود. در بودجه ریزی مبنی بر عملکرد باید بررسی شود که هر دستگاه چه میزان درآمد دریافت کرده اند و چه کارهایی انجام داده است نباید تنها به حوزه عمرانی نگاه عملکردی داشته باشیم. بلکه باید در حوزه خدمت رسانی موثر هم پیشرفت وجود  داشته باشند و در این حوزه مخارج لازم انجام شود. در مورد کاهش هزینه ها همچنان نیاز به تحول داریم بطور مثال وزارت خارجه در بسیاری از کشورها سفارتخانه دارد که با هیچکدام همکاری نداریم. آموزش و پروش مدارسی را در خارج از کشور تجهیز کرده است این مخارج در زمانی باید انجام شود که درآمد بالاست و کشور در تنگنا نیست اما امروز باید آنها را فرابخوانیم و در پرداخت هزینه به این بخش ها صرف نظر کنیم.

تسنیم: جزئیات لایحه بودجه 98 همچنان شفاف نشده است و تنها گزارش های مرکز پژوهش های مجلس تا حدود به شفافیت آن پرداخته است؛ مطالبه شفاف‌سازی نقاط ابهام لایحه بودجه باید از طرف چه ارگانی باشد؟  

حسینی صدر: مطالبه باید از طرف نمایندگان مجلس باشد نمایندگان ناظر بر دستگاه های اجرایی باید طلب گزارش از جزئیات مخارج دستگاه ها را داشته باشند. دستگاه ها موظف اند اعلام کنند که در جهت کاهش هزینه ها چه اقداماتی صورت داده اند. در شرایطی نیستیم که برای هر وزارت خانه بودجه ای کلان اختصاص دهیم همه می دانند که کشور در تحریم قرار دارد. وزارت خانه ها باید هزینه ها را کم کنند.

اکثر مسوولین ارشد خارج از تهران ماشین های لوکس دارند که اگر یکی از آنها را بفروش رسد هزینه ساخت یک مدرسه در روستا تامین خواهد شد. ساخت این مدرسه می تواند 250 شغل ایجاد کند. اگر در شرایط تنگنا مالی هستیم اول باید مسوولان این را احساس کنند بعد مردم که این چنین نیست اگر خوب عمل کنیم کشور ما به نقطه ای رسیده است که بدون فروش نفت می تواند خودش را اداره کند.

در حال حاضر بیش از 50 میلیون تن محصولات پتروشیمی و 25 میلیون تن فولاد داریم و 500 هزار انواع روغن ها را تولید می کنیم درآمدهای زیادی داریم اما مشکل کشور این است که هزینه های جانبی همراه با رشد کشور افزایش یافته استو در پی آن توقعات افزایش یافته است. بطور مثال چقدر بودجه صرف این فرهنگستان های ترجمه می شود اما در مقابل آن دست آوردی ندارند اگر درآمد حاصل از فروش نفت و مالیات و درآمدهای متفرقه دولت را به درستی و عادلانه توزیع کنیم اگر تحریم 20 سال هم دوام داشته باشد از این شرایط عبور خواهیم کرد.

تسنیم: به نظر شما دلیل عدم ورود نمایندگان به برخی از موضوعات و عدم مطالبه گری آنها چیست؟

حسینی صدر: یکی از مشکلات مجلس این است که در یک سال گذشته در برخی از حوزه‌ها کمتر ورود کرده است. به طور مثال امسال در خصوص گرانی های سیگار شنیده ام که 5 تا 6 هزار میلیارد تومان گردش مالی غیرشفاف وجود دارد. پول به بخش واردات سیگار تخصیص داده شده است. در کشور ما امسال 10 تا 15 میلیارد دلار ارز 4200 تومانی پرداخت شده است و نتیجه آن در زندگی مردم ملموس نیست.  مجلس باید به این مسائل کلان رسیدگی کند و مسائل کوچک را کنار بگذارد.من فکر می کنم عدم ورود نمایندگان به دلیل این است که آنها با ارقام کلان آشنایی ندارند. در کشور انباشت تجربه نداریم و اگر فردی رشد کند سعی می کنیم او را متوقف کنیم؛ میانگین حضور نمایندگان ما در مجلس به 8 سال نمی رسد.

با یک حساب سر انگشتی در حدود 400 میلیون لیتر بنزین، گاز، نفت سفید و گازوئیل در کشور مصرف می کنیم به طور میانگین این را لیتری 300 میفروشیم یعنی هر لیتر در حدود 3 سنت به فروش میرسد در حالی که قیمت جهانی و عمده نیم دلار است و قیمت خرده فروشی 1 دلار است. عربستان الان هفت دهم دلار و هفتاد سنت می فروشد این یعنی در ماه حدود 90 هزار میلیارد تومان می سوزانیم مجلس باید این را محاسبه کند. مسئولیت پیگیری این موارد و ورود به جزئیات آن برعهده نمایندگان مجلس است.

تسنیم: با توجه به اینکه دولت نمیتواند هزینه های جاری خود را کاهش دهد، راهکار افزایش درآمدها چیست؟

حسینی صدر: ما ظرفیت محدودی داریم یعنی درآمدهای ما محدود است، از آن بیشتر نمی توانیم هزینه کنیم نمی توانیم بودجه عمرانی را به صفر برسانیم، هزینه های جاری 79 درصد است که 70 درصد آن صرف حقوق میشود. بنابراین هزینه های جاری دولت را نمی توان کاهش داد در حدود 15 درصد از بودجه صرف پروژه های عمرانی میشود و 6 درصد صرف اوراق میشود که سال های قبل فروخته اند. هزینه های را نمی توان خیلی کاهش دارد دولت برای تامین مخارج لازم خود و افزایش درآمد نمی تواند مالیات را افزایش دهد و باید به دنبال درآمدهای مالیاتی جدید باشد و پایه های مالیاتی جدید ایجاد کندو اگر تا بحال فکر نکرده است از کسی که درآمد بالایی دارد مالیات بگیرد اگر موضوع وضع مالیات و مدیریت دقیق آن را ایجاد می کردیم سلطان سکه ای نداشتیم! باید درآمدهای مالیاتی خود را اصلاح کنیم. رویکرد دولت تاکید دارد کسانی که خوش حساب هستند را مالیاتشان را اضافه نکند و باید تشویق هم شوند اما باید منابع جدید مالیاتی ایجاد شود در مورد اوراق هم بی انصافی است که بگوییم اگر 60 هزار میلیارد تومان اوراق بفروشیم این امر آینده فروشی است. در اقتصاد کلان کشور این رقمی نمی شود. علاوه بر آن 1 میلیون و 600 هزار میلیارد تومان نقدینگی داریم و بخشی از آن نقدینگی در قالب اوراق مشارکت به جریان خواهد افتاد و در پروژه های عمرانی محاسبه می شود و کمی از مشکلات کشور را حل می‌کند.

تسنیم: چگونه باید شفافیت مالیاتی انجام شود؟

حسینی صدر: من معتقدم که اگر به دنبال شفافیت مالیاتی هستیم می بایست میزان مالیات و قانون مالیات اصلاح شود. سازمان مالیاتی ما باید نخبگان کشور را دعوت کند و یک ماه به آنها فرصت دهد تا اینکه نحوه محاسبه مالیات و قانون مالیات را مثلا در کشور فرانسه را مطالعه کنند و روند آن را در قالب گزارش ارائه دهند. اگر چند کشور موفق را مطالعه کنیم می توانیم در سه ماه آسیب شناسی انجام دهیم و قانون مالیات کشور را اصلاح کنیم. مالیات در کشور نیاز به بازنگری دارد نهادهای خوبی در این حوزه داریم اما این نهادها کارآمدی پایینی دارند و نیروهایی دارند که چند سال است در آنجا مشغول هستند و خلاقیت کم رنگ شده است.

تسنیم: در خصوص مالیات و معافیت های مالیاتی چه پیشنهاداتی دارید؟

حسینی صدر: در خصوص معافیت های مالیاتی باید بر روی معافیت های مالیاتی حقوقی و بنگاه هایی که معاف از پرداخت مالیات هستند سقف بگذاریم اگر اشخاصی حقوق بالا می گیرند باید مالیات متناسب با حقوق خود پرداخت کنند و جانبازان تا دو برابر آن معاف باشند ، بنگاه های اقتصادی باید شناسایی شوند و اگر درآمد خوبی دارند مالیات بدهند.

تسنیم: بنظر شما آیا افزایش عوارض خروج کشور برای مرز نشینان هم باید اعمال شود؟

حسینی صدر: افزایش عوارض خروج کشور برای مرز نشین ها که درآمدی ندارند آنها را به سمتی سوق داده می دهد که غیر قانونی تردد کنند. اگر زندگی مرز نشینان کشور گرم و با امنیت باشد مانع نفوذ بیگانان را خواهند شد. بنابراین فکر می کنم با توجه به اینکه تحریم هستیم باید تمهیداتی دیده شود که این تردد های مرزی افزایش پیدا کند. برخی موارد مانند معافیت ورود کالا را باید رونق دهیم اشرافیت محلی کم است. برای بودجه ریزی هدفمند و دقیق باید براساس ظرفیت هر سازمان و ارگان و یا محل اقدام شود. از ظرفیت مرزها بیش از این استفاده شود.

تسنیم: آیا دستگاه ها باید تمام نیاز های خود را با بودجه برطرف کنند؟ در خصوص عملکرد بانک ها و کمکی که آنها می توانند به دولت کنند توضیح دهید؟

حسینی صدر: بانک ها در حال حاضر عملکرد خوبی در حوزه سرمایه گذاری ندارند. بودجه باید به شکلی باشد که همه کارها با آن حل نشود بلکه زیرساخت را تهیه کند و مشوق باشد در مورد بانک ها هم نظرم این است که می توانستیم به بانک ها اجازه دهیم که نقدینگی مردم را تضمین کند. یکی از مشکلاتی که در کشور داریم این است که بطور مثال شخصی می گوید که قصد ورود 500 میلیارد فاینسس را دارم اما گارانتی می خواهم که متاسفانه به راحتی به آن گارانتی داده نمیشود و پیچیدگی های بسیاری دارد. بانک ها میتوانند در این مورد کارهایی انجام دهند به عنوان مثال ما الان در کشور ریل و واگن کم داریم. برای توسعه صنعت واگن سازی نیاز به سرمایه گذاری داریم؛ چندین محور مثل مشهد، تبریز و... محور هایی هستند که با مسافر زیاد روبرو هستند و نیاز به هر چه بیشتر شدن واگن در این خطوط داریم. صنعت واگن و تولید آن موضوع پیچیده ای نیست و می توانستیم کشورهایی را بیاوریم که این صعنت ما را رونق دهند. بعد از 40 سال که 12 میلیون تن فولاد مازاد بر مصرف داریم به راحتی می توانستیم در واگن سازی نه تنها نیاز کشور را تامین کنیم بلکه میتوانستیم صادر کننده باشیم.

تسنیم: به نظر شما اعتماد به صنایع کوچک و بخش خصوصی می تواند باعث ایجاد رونق و مانع از افزایش فساد شود؟ و صحبت پایانی شما...

حسینی صدر: آلمان یک کشور بسیار قدرتمند در حوزه صنعت است بیش از سه میلیون صنایع کوچک دارد و عمده اشتغال این کشور از این راه است. در حال حاضر و در شرایط کنونی کشور ما برای این صنایع کوچک اقدامات خوبی انجام دادیم اما لایحه بودجه باید به سمتی حرکت کنیم که این صنایع کوچک تشکیل شده قطع نشوند و از بین نروند. بعد از اینکه من حدود 11 سال است در عرصه مدیریت کلان و قانون گذاری حضور دارم به این نتیجه رسیدم که در این کشور کارهای زیربنایی بزرگی انجام شده است و می توانست این کشور به رشد مثل چین برسد ولی الان دچار آفت شده است و برخی نیروها ژنتیکی شده اند و حضور نیروهای خود ساخته و خلاق کمرنگ شده است فساد مالی زیاد شده است و کارها باندی و قبیله ای شده است اگر این اشکال را رفع نکنیم به شهدا و ایران و نسل های بعد خیانت کرده ایم ما الان امیدمان به افراد دلسوز و رسانه هاست و کسانی که عاشق این مملکت هستند بیایند این فساد ها را رو کنند اما در عین حال و برای افراد پرونده سازی نکنند و دنبال نقطه ضعف همدیگر نباشند مشکل ما این است که بعضی اوقات به آدم ناتوان یک مسوولیت داده ایم چون فامیل کسی است.

از نظر من یک کار اشتباه در کشور انجام شد و یک عده ای ندانسته به آن دامن می زنند. به نظرم سپاه منشا حرکت های اقتصادی بزرگ در این کشور است هر کسی که می گوید سپاه نباید باشد نمی داند که چه می گوید چون پروژه های خوبی را به اتمام رسانده است. ما باید این پروژه ها را تقویت می کردیم اما بالعکس درست نقطه ای را هدف قرار دادند و موقعیتی را میزند که قوت ما است و مخالفین این کشور این کار را می خواهند انجام دهند. این همه پروژه برای سرمایه گذاری و ساختن داریم اشکال کار این است به جای اینکه از ظرفیت آن استفاده کنند رو در رو با آن ایستاده اند من حاضرم این را اثبات کنم که خیلی از کارهای اقتصادی سپاه به نفع کشور بوده است و هیچ ارگانی مثل سپاه نمی توانسته آنها انجام دهد.کشور ما ظرفیت بالایی دارد و اگر مدیران مرد میدان باشند از این تحریم ها و جنگ اقتصادی عبور خواهیم کرد.

انتهای پیام/*