استاد عبایی: قاریان و حافظان به نکات و اصول آیین‌نامه‌ای مسابقات در تمرین‌های خود توجه کنند
در حال حاضر هر کشوری برای خودش مسابقات قرآنی برگزار می‌کند و آیین‌نامه مسابقات مربوط به خودش را دارد. اما به‌تصریح اساتید و داوران قرآنی، آیین‌نامه مسابقات قرآن کریم در کشور ما کامل‌ترین و دقیق‌ترین آن‌هاست.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، امروزه مسابقات قرآنی متنوعی در کشورهای اسلامی برگزار می‌شود. مسابقات قرآنی در کشورهای مالزی، عربستان صعودی، اندونزی و مصر نمونه‌هایی از این مسابقات هستند که قاریان و حافظان برتر قرآنی از سطح جهان در آن‌ها شرکت می‌کنند. در کشور ما هم مسابقات قرآن کریم از سوی سازمان‌ها، نهادها و ادارات مختلف اجرا می‌شود. اما آن طور که اساتید قرآنی، قراء و حفاظ بین‌المللی قرآن می‌گویند، در حال حاضر هر کشوری برای خودش مسابقات قرآنی برگزار می‌کند و آیین‌نامه مسابقات مربوط به خودش را دارد. به این ترتیب است که آیین‌نامه مسابقات در کشورهای مختلف تفاوت‌هایی با هم دارند که لازم است شرکت‌کنندگان تلاوت خود را با اصول آیین‌نامه تطبیق دهند.
خبرگزاری در روزهایی که قاریان و حافظان قرآن کریم خود را برای شرکت در دوره جدیدی از مسابقات بین‌المللی قرآن کریم حاضر می‌کنند، گفتگویی با استاد عبدالرسول عبایی، داور بین‌المللی قرآن کریم، انجام داده است تا داور مطرح‌ترین مسابقات جهانی قرآن از تجربه‌های خود در مورد مسابقات قرآن بگوید. این استاد و داور بین‌المللی قرآن کریم تصریح می‌کند که: «آیین‌نامه مسابقات قرآن کریم در کشور ما، کامل‌ترین و دقیق‌ترین آیین‌نامه‌هاست به طوری که در آن به ظریف‌ترین و حساس‌ترین نکات اشاره شده است تا داوری‌ها سنجیده و عادلانه باشد. این آیین‌نامه در امور مختلفی از صوت و لحن و تجوید و... اظهار نظر کرده است که بسیار قابل توجه است. به این ترتیب ما از نظر توجهی که از جامعه قرآنی و اساتید قرآن به مسابقات دارند، از کشورهای دیگر بسیار جلوتر هستیم.»
استاد عبایی بر لزوم رعایت نکات آیین‌نامه‌ای در تمرین قاریان و حافظان تأکید کرده و اظهار می‌کند: «اساتید قرائت قرآن در کشور ما، قاریان خود را موظف می‌کردند که اصول آیین‌نامه‌ها را در تلاوت‌های خود اجرا کنند و به کار ببندند. حتی در این زمینه به قاریان خود آموزش می‌دهند. مکث 12 ثانیه‌ای نمونه‌ای از این قواعد است که بعد از این آیین‌نامه بود که در مسابقات سال بعد مشاهده کردیم که تمام قاریان دقیقاً زمانی که به این مدت می‌رسید، شروع به تلاوت می‌کردند. هرچند که این کار جنبه فنی دارد اما توجه قاریان و حافظان به نکات آیین‌نامه‌ای موجب می‌شود تلاوت قوی داشته باشند.»
وضعیت برگزاری مسابقات قرآن کریم در کشورهای اسلامی
* شما به عنوان استاد و داور بین‌المللی قرآن کریم که در مسابقات قرآنی کشورهای مختلفی حضور داشته‌اید، وضعیت برگزاری مسابقات قرآن کریم در کشورهای اسلامی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مسابقات جهانی قرآن کریم در کشورهای مختلف هنوز هم آن طور که باید سر و سامان نگرفته و به این شکل که کنفدراسیون جهانی برای این رقابت‌ها وجود داشته باشد، نیست. بلکه در حال حاضر هر کشوری برای خودش مسابقات قرآنی برگزار می‌کند و آیین‌نامه مسابقات مربوط به خودش را دارد.
* قدیمی‌ترین مسابقات بین‌المللی قرآن کریم مربوط به چه کشوری است؟ درواقع می‌خواهیم بدانیم اولین کشوری که مسابقات قرآن را به طور جهانی برگزار کرد و میزبان قاریان و حافظان کشورهای دیگر شد، کجا بود؟
قدیمی‌ترین مسابقات قرآن کریم مربوط به کشور مالزی است. بعد از آن هم کشور عربستان و جمهوری اسلامی ایران مسابقات قرآن را در سطح بین‌المللی اجرا کردند. در حقیقت این 3 کشور در زمینه برگزاری مسابقات قرآن کریم در سطح بین‌المللی پیشگام هستند.
بعضی از کشورهای اسلامی دیگر هم به مرور مسابقات قرآن را در این سطح برگزار کردند مانند کشور تونس و مصر. البته هنوز هم مسابقات بین‌المللی قرآن کریم که بسیار باشکوه و در سطح کل کشور برگزار شود و مردم در آن حاضر شوند و جشنواره قرآنی اجرا شود، وجود ندارد.
بیشتر بخوانید:
استاد شاه میوه: استماع تلاوت‌ها مهم‌ترین شرط توفیق در قرائت قرآن است
*به نظر شما سطح مسابقات قرآن کریم که در کشورهای مختلف برگزار می‌شود، به کیفیت قابل قبول رسیده است؟
در این مورد می‌توان گفت که مسابقات قرآن کریم فقط در ایران و مالزی در سطح کمی و کیفی خوبی برگزار می‌شود؛ اما در سایر کشورها برگزاری مسابقات با محدودیت‌هایی مواجه است. حتی مسابقات عربستان سعودی از لحاظ کیفی و کمی حد نصاب چندان خوبی ندارد و این گونه نیست که افراد زیادی در آن حضور پیدا کنند.
آیین‌نامه مسابقات قرآن ایران، کامل‌ترین است
* وضعیت داوری مسابقات در این کشورها چگونه است؟ به هر حال آیین‌نامه مسابقات هم با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند، آیا داوری‌ها منصفانه و دور از گرایش‌های سیاسی انجام می‌شود؟
در کشور مالزی آن طور که مشاهده کردیم برای اولین یکی از اساتید قرآن مصری آیین‌نامه حدود چهار صفحه‌ای تهیه کرد که تنها موارد عمومی اصول حفظ و قرائت قرآن در آن نوشته شده بود و مسابقات قرآن مالزی با همین آیین‌نامه داوری می‌شد.
در کشور ما آیین‌نامه مسابقات مشخص است و داوران در رشته‌های مختلف مانند صوت و لحن، اصول تجوید و... داوری می‌کنند و سعی شده است دور از هر گونه گرایش‌های سیاسی و طبق اصول قرآنی امتیاز داده شود.
*این نوع داوری در مسابقات قرآن مالزی و سایر کشورها رعایت نمی‌شود؟
سابقاً در کشور مالزی مسابقات قرآن در چهار رشته تقسیم‌بندی شد و هر رشته را دو تا سه نفر داوری می‌کردند. در مسابقات قرآن سوریه هم که از نزدیک آن را مشاهده کردم، یک داور هم‌زمان به چهار رشته تجوید، وقف و ابتدا و صوت و لحن نمره می‌دهد. در آن مسابقات آیین‌نامه مسابقات کشور خودمان را به همراه برده بودم و با آن‌ها در میان گذاشتم. ابتدا آن‌ها تعجب کردند که چگونه می‌توان این گونه داوری کرد؟ اما بعد آیین‌نامه ما را گرفتند و قرار شد از آن استفاده کنند.
در مسابقات قرآن مالزی در سال 71 و 72 هم آیین‌نامه مسابقات را با خود بردم و به آن‌ها نشان دادم تا از آن استفاده کنند. چون آن‌ها حتی کمیته‌ای برای بررسی مسابقات نداشتند.
داوری‌های سنجیده و عادلانه
*می‌دانیم که مسابقات بین‌المللی قرآن کریم در کشور ما از سوی سازمان اوقاف و امور خیریه برگزار می‌شود. سیر اجمالی مسابقات در کشور خودمان از ابتدا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در گذشته در سازمان اوقاف و امور خیریه کشور ما، شورای عالی مسابقات قرآن وجود داشت که اعضای آن حدود 15 نفر از اساتید برجسته قرآن کریم بودند. آن‌ها هر از گاهی جلساتی تشکیل می‌دادند به طوری که در هر ماه حدود دو یا سه جلسه داشتند و گاهی هم هر دو ماه یک جلسه برگزار می‌کردند. البته در ایام نزدیک به مسابقات بین‌المللی قرآن کریم تعداد جلسات شورای عالی بیشتر می‌شد تا امور و برنامه مسابقات با دقت و نظم بیشتر و داوری دقیق‌تری انجام شود.
در ابتدا در حدود سال 64 در کشور ما آیین‌نامه مسابقات قرآن در حدود یک صفحه بود. اما به مرور زمان هر اندازه مسابقات بیشتری برگزار شد و داوران در مسابقات بین‌المللی کشورهای دیگر حاضر شدند، تجربیاتی به دست آمد و آیین‌نامه مسابقات به طور تدریجی و عملی رشد و ارتقا پیدا کرد. به طوری که آیین‌نامه امروز مسابقات نکات مهم، ظریف و دقیقی را شامل می‌شود تا داوری‌ها سنجیده و عادلانه باشد. این آیین‌نامه در امور مختلفی از صوت و لحن و تجوید و... اظهار نظر کرده است که بسیار قابل توجه است.
*با این توضیحات، کشور ما با داشتن آیین‌نامه مسابقات قرآنی سنجیده و دقیق باید از کشورهای دیگر جلوتر باشد.
همین طور است. ما از نظر توجهی که از جامعه قرآنی و اساتید قرآن به مسابقات شده، از کشورهای دیگر بسیار جلوتر هستیم. امروز اگر از مسابقات بین‌المللی عربستان صعودی بخواهیم آیین‌نامه مسابقات قرآن خود را ارسال کنند و یا این خواسته را از مراکز اسلامی اندونزی داشته باشیم، متوجه می‌شوید که آن‌ها مطالب کلی در آیین‌نامه خود دارند و نکات ظریف تجوید و وقف و ابتدا را در نظر نگرفته‌اند. بلکه مطالب را به طور کلی بیان کرده‌اند.
لزوم رعایت اصول آیین‌نامه‌ها در تمرین قراء و حفاظ
*با توجه به نکاتی که اشاره کردید به نظر می‌رسد که قاریان و حافظان قرآن کریم که قصد حضور در رقابت‌های قرآنی را دارند، باید آیین‌نامه مسابقات بین‌المللی را به دقت مطالعه کنند و طبق آن آموزش ببینند. آیا چنین اقدام عملی برای شرکت در مسابقات انجام می‌شود؟
بله. اساتید قرائت قرآن در کشور ما، قاریان خود را موظف می‌کردند که اصول آیین‌نامه‌ها را در تلاوت‌های خود اجرا کنند و به کار ببندند. حتی در این زمینه به قاریان خود آموزش می‌دهند.
به عنوان مثال ما می‌گفتیم قاری در حین تلاوت نباید بیشتر از 12 ثانیه مکث کند. در گذشته قاریان مکث‌های طولانی در تلاوت خود داشتند و بین تنفس‌ها زیاد استراحت می‌کردند. ما امتحان کرده بودیم که اگر یک قاری در اوج خود هم باشد، مکث 12 ثانیه‌ای برای او کفایت می‌کند. بر همین اساس در آیین‌نامه ثبت شد که قاری 12 تا 15 ثانیه مهلت دارد که در این صورت امتیازی از او کسر نمی‌شود. اما اگر مکث او از 15 ثانیه بیشتر شد، 25 صدم نمره از او کسر می‌شود.
بعد از این آیین‌نامه بود که در مسابقات سال بعد مشاهده کردیم که تمام قاریان دقیقاً زمانی که به 12 ثانیه می‌رسید، شروع به تلاوت می‌کردند.
*به هر حال این موضوع جنبه فنی دارد.
بله. از لحاظ فنی این موضوع در نظر گرفته شده است. قرائتی که خوب و قوی باشد، این گونه خواهد بود. آیین‌نامه مسابقات قرآن کریم در کشور ما این گونه رشد کرد و به این حد رسید.
*چنین نکاتی برای اجرای قرائت قوی در کشورهای دیگر اجرا نمی‌شود؟
در کشورهای دیگر هر اشتباهی که قاری می‌کند، در طول تلاوت نمره‌ای از او کسر می‌کنند. یعنی اگر بخواهیم مسابقات را ارزشیابی دقیق و حساب‌شده‌ای کنیم و بعد تمام موارد در فرمی نوشته و منعکس شود، این گونه موارد را مشاهده نکرده‌ایم که آیین‌نامه مسابقاتی به قدرت آیین‌نامه مسابقات کشور ما باشد؛ نه در اندونزی، مالزی یا سوریه.
مقایسه سطح داوری و رقابت در مسابقات بین‌المللی قرآن کریم
*بنابراین داوری و سطح مسابقات کشور ما باید از سایر کشورها بالاتر باشد.
درست است. در مالزی مسابقاتی را برگزار می‌کنند که از لحاظ ابهت، ظاهر برنامه و تبلیغات در سطح خوبی است. حتی از داورهایی که برای مسابقات دعوت می‌شوند، به خوبی استقبال می‌کنند. هیئتی به دنبال داوران می‌روند و در هتل‌های مناسب اسکان می‌دهند. مسئولان از برگزاری مسابقات قرآن نهایت استفاده را برای تبلیغات خود می‌کنند. در کشورهایی که چند سالی است اقدام به برگزاری مسابقات کرده‌اند مانند اردن، از مسابقات قرآن بهره‌هایی می‌گیرند.
مالزی و کشورهای دیگر از نظر سالن و برگزاری مسابقات کامل و خوب جلو رفته‌اند. اما از نظر سالن دکور و توجهی ک صدا و سیما و رسانه‌ها نسبت به مسابقات ایران دارند، شاید از مالزی هم جلوتر باشیم. چنانکه مشاهده می‌کنیم در سال‌های اخیر نسبت به اطلاع‌رسانی و منعکس کردن برنامه‌ها توجه خوبی از طرف صدا و سیما و خبرگزاری‌ها و سایر رسانه‌ها شده است.
*اشاره کردید که در مسابقات بین‌المللی مسابقات قرآن کریم در کشورهای دیگر از جمله مسابقات مالزی حضور داشته‌اید.
بله. به عنوان مثال در دو دوره که در سال‌های 71 و 72 برگزار شد رفته بودم. در سال 71 آقای قصری زاده و در سال 72 آقای ابوالقاسمی نفر اول مسابقات شدند.
*ارزیابی‌تان از هیئت داوران مسابقات چیست؟
در مسابقات مالزی مشاهده می‌کردم که در هیئت داوران مشکلاتی وجود دارد و حتی خود مسابقات نقاط ضعفی داشتند. در آن زمان هشت پیشنهاد به آن‌ها ارائه دادم. رئیس داوران تشکر و قدردانی کرد و گفت که در تاریخ مسابقات ما سابقه نداشته که داوری از کشور دیگری بیاید و پیشنهاد کارسازی ارائه دهد یا انتقادی کند.
روز بعد از مسابقات و اعلام نتایج، تمام هیئت‌های کشورهای شرکت‌کننده جمع می‌شوند و جلسه‌ای برگزار و صحبت‌هایی می‌شود. پیشنهادها هم در همان جلسه اعلام می‌شود. به این دلیل که نمی‌توانستم در مالزی بمانم و باید فوراً به ایران برمی‌گشتم، آن‌ها جلسه هیئت داوران را قبل از مسابقه برگزار کردند تا بتوانم پیشنهادها را عنوان کنم. در همان جلسه که نتیجه محرمانه اعلام می‌شود، این پیشنهادها را بیان کردم که مورد تائید همه قرار گرفت. در سال بعد مسابقات هم پیشنهادهای دیگری ارائه دادم که مورد توجه قرار گرفت.
گفتگو از: مریم مرتضوی
انتهای پیام/